De zzp’er (ten onrechte ook wel geschreven als zzp-er) rukt op in Nederland. Steeds meer mensen verkiezen een zelfstandig bestaan boven een baan in loondienst.
Volgens het CBS waren er in 2017 ruim 1,5 miljoen zzp’ers. Bij 909.000 van hen is het zzp-inkomen het hoofdinkomen. Het aantal eenpitters is in tien jaar tijd verdubbeld, vooral in de grote steden.
Wat is een zzp’er precies?
Een zzp’er is een zelfstandige zonder personeel; iemand die wel geld verdient door diensten aan te bieden, maar geen vast inkomen krijgt. FNV Zelfstandigen, een vakbond die opkomt voor zelfstandigen, zou overigens het liefst spreken van zp’ers: zelfstandige professionals. Maar niemand gebruikt dat begrip.
Vaak wordt ook de term freelancer gebruikt. Het gaat uiteindelijk ook om precies dezelfde vorm van ondernemen, namelijk vanuit een onderneming zonder personeel, stelt het platform ikwordzzper.nl.
Is een zzp’er een ondernemer?
Ja, ja en nog eens ja! De Belastingdienst behandelt je als zodanig, mits je voldoet aan het urencriterium: je moet een minimaal aantal uren als zelfstandige hebben gewerkt. Dat minimum staat al jaren op 1225 uren, ook voor 2018 weer. Ook tijd die je als zzp’er stopt in administratie, cursussen en het binnenhalen van klanten telt mee.
Zzp: de voordelen
Die liggen voor de hand. Een zzp'er is vrij. Afhankelijk van je vak kun je wellicht rustig winkelen of op een zonnige dag naar het strand terwijl de rest van Nederland werkt. En misschien die opdracht juist 's avonds of in het weekend doen. Of nog luxer: alleen maar ja zeggen tegen klussen die je leuk vindt. (De praktijk is veelal anders: zie de nadelen).
Het vermogen om je tijd zelf in te delen, en die bijvoorbeeld te combineren met verzorging voor kinderen of ouders, of met een tijdslurpende hobby, is voor veel freelancers een motief.
Vaststaat dat je als zzp'er geen last hebt van kantoorpolitiek, vergaderterreur, vervelende collega's en irritante bazen. Je bent je eigen baas. En je bent waarschijnlijk productiever dan menige 'loonslaaf'.
Fiscaal is het aantrekkelijk om zzp'er te zijn: je krijgt zelfstandigenaftrek en startersaftrek (de eerste drie jaar) - samen meer dan tienduizend euro - en je betaalt geen werknemerspremies voor de sociale zekerheid. Je houdt dus relatief veel geld over, maar dat is slechts schijn. (zie hieronder)
Zzp: de nadelen
De zzp'er krijgt niet zelden last minute-opdrachten die gisteren af hadden moeten zijn. Vervelende klussen zijn soms toch heel welkom, want er moet brood op de plank. Nee zeggen is geen optie 'anders zoeken ze iemand anders'. Tegenover de vrijheid staan ook grote risico's. De onzekerheid van een maandelijks inkomen bijvoorbeeld. Er zijn weinig freelancers die weten wat ze over twee maanden doen.
Ziek of zelfs arbeidsongeschikt worden, betekent voor de zzp'er geen inkomen - tenzij je een arbeidsongeschiktheidsverzekering hebt (maar dat is een verhaal apart). Vergeet doorbetaling in je vakantie, laat staan vakantiegeld. Pensioen? Vergeet het maar, tenzij je daarvoor spaart. Je kunt het netto inkomen van een zzp'er daarom niet vergelijken met een netto maandloon.
Als je geen superspecialist bent, concurreer je als zzp'er bovendien volop. Dat drukt de prijzen. Immers, dankzij internet (sites als werkspot.nl en freelancer.com) kunnen opdrachtgever en zzp'er elkaar makkelijker vinden. Dat betekent méér transparantie in beschikbaar werk, maar ook grotere onderlinge concurrentie tussen zzp'ers. Je wordt makkelijker tegenover elkaar uitgespeeld.
De meeste freelancers verdienen gemiddeld minder dan 'collega's' in vergelijkbare beroepen in loondienst. Het uurtarief mag hoog lijken (het gros zit tussen de 50 en 80 euro per uur), maar het gaat om het aantal factureerbare uren per jaar. Reken op meerdere slappe maanden.
Zzp'er worden? Ben je wel geschikt?
De belangrijkste succesfactoren voor de zzp zijn het heel goed beheersen van een vak, het hebben van een relevant netwerk en het doen wat je zegt. Heb of kan je dat niet, denk dan nog eens drie keer goed na of je wel als zelfstandige aan de slag wil.