'Zuivere Koffie' is gebrand in de gevangenis door gedetineerden

Koffie, thee en koekjes gemaakt in de gevangenis. Het bedrijf Social Impact Maker wil zo het leven van gedetineerden veranderen.

“Wij geloven in tweede en zelfs derde kansen en dat werk een cruciale rol speelt als je je leven een andere richting wilt geven”, aldus de oprichter van het bedrijf, Jemuel Lampe. “Werk zorgt ervoor dat je niet vervalt in oude patronen.”

In 2017 begon Lampe met een koffiebranderij in Justitieel Complex Zaanstad, waar gedetineerden de biologische koffie van het merk Zuivere Koffie produceren, verpakken en worden opgeleid tot barista en koffiebrander.

Inmiddels is er in deze gevangenis ook een bakkerij – Jailbird Bakery – en in de vrouwengevangenis PI Nieuwersluis wordt sinds kort de theelijn Guiltea geproduceerd. De producten worden geleverd aan horeca, consumenten, groothandels en bedrijven.

Aan Business Insider vertelt Jemuel Lampe over zijn sociale onderneming en de impact die hij ermee op de levens van gedetineerden hoopt te maken.

Waar komt het idee voor een koffiebranderij in een gevangenis vandaan?

Lampe: “Toen ik jong was, heb ik zelf een aantal keer vastgezeten. Uiteindelijk heb ik mijn leven de goede richting op weten te draaien toen ik het vertrouwen kreeg van een ondernemer die mij een baan aanbood in een van zijn ijssalons."

"Dat ging met vallen en opstaan – ik ben tussendoor nog een keer in de gevangenis terechtgekomen – maar uiteindelijk is het moment dat hij mij zijn telefoonnummer gaf wel het sleutelmoment in mijn leven geweest. Nadat ik met mezelf had afgesproken nooit meer achter slot en grendel te belanden, ben ik keihard gaan werken en heb ik een carrière in de koffiewereld opgebouwd, onder meer als barista."

"Toen ik uiteindelijk een eigen koffiezaakje opende in de Zaanstreek, vond ik dat het mijn beurt was om anderen te helpen. In die koffietent hebben we in 1,5 jaar tijd zes man met een wajong-uitkering weer aan betaald werk geholpen."

"Eigenlijk ontstond toen bij mij het idee voor een koffiebarretje met ex-gedetineerden als personeel, maar toen gevangenisdirecteur Frans Douw dat via via te horen kreeg zei hij: je moet al ín de gevangenis beginnen. Zijn visie – tamelijk ongehoord in die wereld – is namelijk dat de gevangenis ook een plek is van herstel. Vanuit die gedachte is Zuivere Koffie uiteindelijk geboren."

Waarom is werk zo belangrijk voor gedetineerden?

“Bijna de helft van alle ex-gedetineerden in Nederland belandt binnen twee jaar weer in de gevangenis. Onze visie is dat werk cruciaal is om deze vicieuze cirkel te doorbreken."

"Ik merkte het zelf ook toen ik aan de slag ging in die ijswinkel. Mijn vriendengroep veranderde en ik was na het werken te moe om nog rotzooi uit te halen."

"Onze koffiebranderij en bakkerij bieden niet alleen tijdsbesteding aan de gedetineerden, ze leren er ook echt een ambacht. Als ze vrijkomen, kunnen ze iets wat ze voorheen niet konden. Dat geeft niet alleen meer kans op een betaalde baan, maar ook een gevoel van eigenwaarde.”

Kan iedereen die dat wil bij jullie komen werken?

“Gevangenissen werken met kleurcoderingen: groen, oranje en rood. Groen staat voor goed gedrag. Als je dat een aantal maanden hebt volgehouden, dan kom je in aanmerking voor een plusprogramma. Wij zijn zo’n plusprogramma."

"Voordat gedetineerden bij ons aan de slag kunnen, moeten ze echt een soort sollicitatieproces door. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat ze de hele dag koffie zitten te drinken en koekjes eten. Je wilt dat ze echt gemotiveerd zijn en bereid om een vak te leren. We willen van ze weten wat ze willen doen als ze weer op vrije voeten zijn, hoe ze terugkijken op wat ze gedaan hebben en wat hun droom is. Vooral die laatste vraag is vaak nooit eerder aan ze gesteld.”

Maar staan bedrijven er wel voor open om gedetineerden een tweede kans te geven als ze weer op vrije voeten zijn?

“Ik merk dat er de afgelopen jaren echt een verandering gaande is. Steeds meer mensen en bedrijven willen iets aan de wereld bijdragen met wat ze doen. Die betekeniseconomie is zeker een golf waar wij op mee surfen."

"Maar we spraken ook veel bedrijven die aangaven wel te willen, maar niet zo goed te durven. Daarom hebben we onlangs ook ons eigen uitzendbureau Aan de Bak opgericht. Omdat de verantwoordelijkheid voor de ex-gedetineerden dan eerst nog een paar maanden bij ons ligt, durven hopelijk meer bedrijven het aan om in deze doelgroep te investeren.”

Een koffiebranderij, een bakkerij, een theebedrijf, een uitzendbureau.. Hebben jullie nog meer plannen?

“Haha. Ja, eigenlijk wel. We hebben in Zaandam ook een opleidingszaal voor de bouw waar nu nog te weinig mee doen, we hebben plannen voor een koffiebar voor personeel en bezoekers bij de gevangenis in Dordrecht en we hebben nog veel meer ideeën. Ik heb inmiddels dan ook een heel team met mensen om me heen verzameld die mijn dromen en ambities delen."

"We hebben tot nu toe 69 ex-gedetineerden een nieuwe start kunnen geven en hebben onszelf als doel gesteld dat we in 2025 in ieder geval 500 levens hebben veranderd. Om dat doel te bereiken hebben we net onze eerste crowdfundingcampagne afgesloten. Met de ruim 280.000 euro die we daarmee hebben opgehaald willen we in nog meer inrichtingen projecten opstarten."

"500 man nieuwe kansen bieden is natuurlijk te gek, maar als je bedenkt dat er jaarlijks 38.000 mensen vrijkomen is het maar een druppel op een gloeiende plaat. Uiteindelijk willen we niet alleen zoveel mogelijk gedetineerden bereiken, maar ook de rest van de maatschappij. Door middel van onze producten willen we iedereen laten zien dat ‘eens een crimineel, altijd een crimineel’ niet waar is. Het verleden bepaalt niet wie iemand is, het gaat erom wat iemand met z'n leven doet."

Lees meer over Better Capitalism op Business Insider:

• Dit plantaardige kaasmerk besloot duurzaamheid doorslaggevend te laten zijn bij elke beslissing, met als gevolg een totaal ander productieproces
• IT’ers vanuit Afrika inhuren voor klussen in Europa en de VS: ‘Dit is veel leuker en levert professionals uit Afrika meer op’
• Elk bedrijf zou een corporate priest moeten hebben, vinden deze schrijfster en predikant