ANALYSE – Als er niets verandert, worden de publieke kosten van de zorg onbetaalbaar, zo becijferde het Centraal Planbureau (CPB) afgelopen maand in een analyse over de financiële gevolgen van de vergrijzing. Minister Wopke Hoekstra van Financiën is het daarmee eens en stelt dat andere overheidsuitgaven in de verdrukking dreigen te komen.
De grote stijging van de zorguitgaven komt door de vergrijzing. In een interview met het AD laat Hoekstra donderdag weten dat de huidige opzet van ons zorgstelsel simpelweg niet in stand te houden is.
“Deze groei van de kosten van de zorg is op termijn niet houdbaar en niet organiseerbaar.” Daarom moet er gekeken worden welke aanpassingen we kunnen doen.
In 2018 bleek uit een langetermijnprognose van de zorgkosten dat die enorme uitdagingen meebrengen.
Nu ingrijpen is noodzakelijk, waar we ook voor kiezen. Op de huidige weg doorgaan betekent in ieder geval dat vooral de huidige ouderen, zoals de babyboomers, profiteren.
Business Insider licht drie grafieken uit het Trendscenario van het RIVM die de ontwikkelingen duidelijk laten zien. Bekijk hieronder wat er de komende 20 jaar gebeurt met de zorgkosten, als we de boel op z'n beloop laten.
We zijn straks 2x zoveel kwijt aan zorg
De zorguitgaven groeien zo hard dat we in 2040 zonder verdere maatregelen twee keer zoveel kwijt zijn aan zorg als in 2015. Dat is een verdubbeling, waarmee de zorgkosten over 20 jaar op 174 miljard euro uitkomen.
Uit de cijfers van het CPB blijkt dat met het huidige beleid het begrotingstekort vanaf die tijd langzaam uit de hand loopt. Vanaf 2060 explodeert de staatsschuld zelfs.
Minister Hoekstra denkt voorlopig niet aan bezuinigen op de zorg, maar wil extra maatregelen om de economische groei te stimuleren. Alleen zo hebben we enige kans om onze voorzieningen te behouden.
Er zijn nu keuzes nodig over collectieve uitgaven
In het Trendscenario stijgen de zorgkosten per persoon van 5.100 euro tot maar liefst 9.600 euro. Het deel dat collectief wordt betaald, stijgt in dit scenario van 3.800 euro per persoon tot 7.700 euro per persoon.
Ook hier moet de politiek duidelijke keuzes gaan maken, die wellicht niet altijd even populair zullen zijn. Hoeveel we collectief betalen is namelijk een beleidsmatige keuze waarin Nederland nieuwe besluiten zal moeten nemen.
De vraag is dus of we uiteindelijk de belastingen drastisch gaan verhogen of juist de publieke uitgaven aan de zorg naar beneden bijstellen en minder zorg via de overheid vergoeden. Die keuze heeft natuurlijk weer gevolgen voor de zorg die we kunnen aanbieden.
Het aandeel van uitgaven voor ouderen stijgt steeds verder
De zorguitgaven voor de meeste leeftijdsgroepen dalen overigens tot 2040. In ieder geval naar hun aandeel in de totale uitgaven. Het zijn de 65-plussers die de groei voor hun rekening nemen.
Ouderen kosten nu eenmaal meer zorggeld dan jongeren. Dat effect zie je ook duidelijk in het verschil tussen mannen en vrouwen. De uitgaven voor de zorg van vrouwen is hoger dan bij de mannen, omdat vrouwen nu eenmaal ouder worden. Zij hebben dus langer meer zorg nodig.
Zorg voor huidige jongeren veiligstellen als die oud zijn
We kunnen ervoor kiezen als samenleving deze oplopende zorgkosten zo goed mogelijk op ons te nemen. Maar de grafieken geven wel aan hoe hoog die uitgaven zullen worden.
Het geld dat we aan zorg uitgeven kunnen we niet elders uitgeven. Minister Hoekstra waarschuwt er in het AD voor dat deze uitgaven het vermogen hebben "om als een koekoeksjong andere vogeltjes uit het nest te duwen."
Met andere woorden: kunnen we deze kosten wel dragen als we in Nederland ook nog andere dingen willen bekostigen?
We zullen nu keuzes moeten maken om ook de jongere generaties de kans op goede zorg te kunnen bieden, op met moment dat de huidige jongeren oud zijn geworden.