De energiemarkt is en blijft volgens de Autoriteit Consument & Markt (ACM) instabiel door de nasleep van de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne. Zo instabiel, dat het ACM tegenover het ANP waarschuwt voor een destructief domino-effect als een grote energieleverancier dreigt om te vallen of als de Russische gaskraan definitief dichtgedraaid wordt.

De energiecrisis die halverwege 2021 de prijzen voor gas, licht en benzine opdreef, zorgde er al voor dat consumenten in Nederland meer gingen investeren in energiebesparende aanpassingen in en rond het huis. De oorlog in Oekraïne, met het gevolg dat Europa minder afhankelijk wil worden van Russische energie, gecombineerd met stijgende inflatie, zorgt voor een exploderende vraag naar duurzame energieoplossingen. Dat merken zonnepaneleninstallateur Zonneplan en zonnepanelenverhuurder HalloStroom in hun aanvragen.

‘Vraag is vervijfvoudigd na het begin van de oorlog’

“We hebben de vraag naar zonnepanelen de afgelopen tijd ontzettend zien stijgen”, vertelt woordvoerder Frank Breukelman aan de telefoon. Zoveel zelfs dat leverancier en installateur Zonneplan een marketingstop heeft ingelast. De vraag is namelijk verdrievoudigd. “Mensen weten ons zelf al te vinden”, lacht hij.

Was de levertijd voor de oorlog in Oekraïne nog vier tot acht weken, nu moeten nieuwe klanten twaalf tot twintig weken wacht. “Al verschilt dat wel per regio”, benadrukt Breukelman. Ook wil hij niet de oorlog als oorzaak aanwijzen, maar de stijgende energieprijzen als oorzaak voor de sterk toegenomen vraag. “Mensen willen geld besparen, daarom willen ze investeren in zonnepanelen”.

"Nederlandse huishoudens zijn in paniek", zegt Leslie Hogeveen. "Eigenlijk van de een op andere dag". Hogeveen is de CEO van zonnepanelenverhuurder HalloStroom. In november 2021 zag hij het aantal aanvragen van klanten als gevolg van de stijgende energieprijzen bijna verdubbelen. In de periode na de Russische inval van Oekraïne vervijfvoudigde dat nog eens. "Het lijkt wel alsof iedereen op zoek is naar manieren om de energierekening omlaag te krijgen."

Energietransitie springt vooruit en stokt door consument met hoge rekeningen

HalloStroom CEO Leslie Hogeveen. Foto HalloStroom
HalloStroom CEO Leslie Hogeveen. Foto HalloStroom

Hoe cynisch ook, de langverwachte energietransitie lijkt er eindelijk te komen doordat consumenten op de centen moeten letten. En niet meteen omdat zij volledig uit eigen duurzame beweging willen overstappen naar warmtepompen of zonnepanelen. "Wij hebben een grootschalig wetenschappelijk onderzoek laten doen naar de drijfveren om zonnepanelen te nemen", vertelt Hogeveen. "Dat begint met duurzaamheid, maar prijs is daarna de belangrijkste drijfveer."

De druk om te verduurzamen en zo te besparen op de energierekening zal de komende tijd alleen maar toenemen. Volgens de ING verwachten experts pas in de tweede helft van 2023 een financiële verlichting als dan de inflatie weer onder de twee procent duikt, meldt het FD.

Toch gaat het misschien minder vlot met die energietransitie dan gedacht. De hele technische sector kampt met een tekort aan personeel, schreef ABN AMRO eerder deze maand in een rapport over de arbeidsmarkt. Volgens de bank is meer dan een derde (36 procent) van de vacatures in cruciale technische beroepen onvervulbaar. Dit tekort is deels verantwoordelijk voor het feit dat de wachttijden voor warmtepompen zijn gestegen tot meer dan zes maanden.

Het tekort aan personeel zit volgens ABN Amro de energietransitie in de weg, zeker nu Europa zo snel mogelijk af wil van het Russische gas. Daar merkt HalloStroom weinig van. Volgens Hogeveen wordt hij regelmatig benaderd door lokale partijen die voor zijn bedrijf zonnepanelen willen helpen installeren.

Prijzen zonnepanelen stijgen ook door oorlog

Door de hoge energieprijzen is het laten plaatsen van zonnepanelen aantrekkelijk, omdat de terugverdientijd daarmee korter wordt. "Begin 2021 betaalde je 20 eurocent per kWh", vertelt Breukelman van Zonneplan. "Momenteel schommelt de prijs tussen de 50 en 70 eurocent. Dat betekent dat de terugverdientijd van rond de 6 jaar min of meer gehalveerd is."

Dat heeft ook weer een aanzuigende werking op klanten, en dus ook mogelijk op de wachttijd, al verwacht Zonneplan dat op de lange termijn deze terugverdientijd weer langer wordt. Maar momenteel is het een goede tijd om te investeren in zonnepanelen.

Bij HalloStroom geldt die terugverdienprijs niet voor de consument, omdat die de panelen huurt. Maar wat huishoudens besparen stijgt wel afhankelijk van de energieprijs. "Met 20 eurocent per kWh bespaarde je zo'n 30 euro op de maandelijkse energierekening. Met 31 cent komt dat in de buurt van 50 euro." Hoe meer de energieprijzen stijgen, hoe meer je nominaal bespaart op de rekening. "En dat is meteen na de installatie al", benadrukt Hogeveen.

Toch merken beide bedrijven dat de installatie van zonnepanelen wel duurder wordt. Door de coronacrisis kwam de wereldwijde toeleveringsketen in de knoop waardoor het transport duurder werd, legt Hogeveen uit. Breukelman van Zonneplan ziet dat ook de hoge energieprijzen de productie van zonnepanelen ironisch genoeg duurder maken. "De productie van de aluminium omlijsting van zonnepanelen is daardoor duurder geworden", zegt hij.

Bovendien is Rusland, na China, de grootste producent van silicium. Met de internationale sancties op Moskou en de ietwat verzuurde relatie van Amerika en Europa met Beijing, stijgt de prijs van dit essentiële materiaal voor zonnepanelen.

'De overheid moet duurzaamheid aan koopkracht koppelen'

Of de aanvragen voor het installeren van zonnepanelen op dit "bizar hoge niveau" blijft, betwijfelt Hogeveen van HalloStroom. "Deze oorlog en zijn gevolgen had niemand kunnen voorzien. Ik denk wel dat er een besef is ontstaan dat we aan deze verduurzaming moeten blijven werken, ook na die oorlog, om de energieafhankelijkheid te vergroten".

Want de energieprijs zal niet snel naar beneden gaan, denkt de CEO van HalloStroom. Hij roept de overheid dan ook op om meer maatregelen te nemen om consumenten te helpen met verduurzamen. "De Nederlandsche Bank zegt dat 900 duizend Nederlandse huishoudens niet kunnen meekomen met de energietransitie. Zelfs de middeninkomens lijden volgens de ABN Amro aan energiearmoede".

Het kabinet gaf vorige week al aan die energietransitie verder te willen stimuleren door de installatie van zonnepanelen op woningen makkelijker te maken. De regering overweegt per 1 januari 2023 het terugvragen van de BTW bij de aankoop te schrappen, door de belasting in zijn geheel op te heffen.

Dat lijkt vooralsnog te gaan om de BTW op zonnepanelen die je koopt en niet huurt, terwijl die aanschaf voor veel Nederlanders te duur is. "Er zijn veel mensen die geen lening kunnen nemen om te investeren in zonnepanelen. Ik vergelijk het met de Tesla-taks destijds", zegt Hogeveen. "Als je een beetje geld had, kon je een Tesla kopen voor de prijs van een Golf. Had je genoeg geld voor een Golf, dan kon je geen Tesla kopen. Moet de overheid meer doen? Ja, om de koppeling tussen duurzaamheid en koopkracht te repareren."

Lees meer over de energierekening: