- De opwarming van de aarde zorgt ervoor dat we vaker te maken krijgen met extreem weer, waaronder hittegolven.
- Weermodellen die enkele maanden vooruit kijken, voorzien voor deze zomer onder meer in Zuid-Europa bovengemiddeld warm weer, met een hogere kans op hittegolven.
- Op mondiaal niveau kan de temperatuur op aarde tijdelijk extra stijgen door de komst van El Niño, een fenomeen waarbij de Stille Zuidzee opwarmt.
- Lees ook: Nieuwe El Niño in de zomer: wereldeconomie kan paar biljoen euro schade lijden
Als gevolg van door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde krijgen we vaker te maken met extreem weer: hittegolven, zware stormen, extreme droogte of juiste zeer zware regenval. In de zomer van 2023 belooft het in diverse delen van de wereld opnieuw bovengemiddeld warm te worden, volgens weermodellen die prognoses doen voor de komende maanden.
Op mondiaal niveau zal er extra aandacht zijn voor een klimaatfenomeen dat El Niño wordt genoemd. Het gaat hierbij om een periodieke opwarming van de Stille Zuidzee.
De Amerikaanse meteorologische dienst NOAA signaleerde afgelopen maart dat er een omslagpunt was bereikt, waarbij een tweejarige periode van relatief koele temperaturen in de Stille Zuidzee ten einde is gekomen.
Op de afbeelding hieronder is te zien hoe warme golfstromen in de Stille Zuidzee (Grote Oceaan) koudere stromen beginnen te vervangen. Dat is een signaal dat El Niño actief wordt.
Animatie va de geleidelijke overgang naar El Niño in de Stille Zuidzee. Foto: NOAA
El Niño zal zich waarschijnlijk vanaf de zomer tot eind dit jaar doen gelden, schrijft NOAA in een blog van eerder deze maand. Hoewel de kracht van El Niño per keer verschilt, zorgt dit fenomeen gemiddeld genomen voor een tijdelijke extra opwarming van de temperatuur op aarde met 0,2 graden Celsius.
Het KNMI merkt overigens op dat de effecten van El Niño zich vooral doen gelden in gebieden rond de evenaar en dat de invloed op het weer in Europa doorgaans klein is.
Afgezien van El Niño is in algemene zin ook sprake van opwarming van de oceanen. De onderstaande kaart laat zien dat de oceaantemperaturen afgelopen april nieuwe recordhoogten hebben bereikt.
April 2023: verschil oppervlaktetemperatuur oceanen vergeleken met gemiddelde tussen 1985-1993. Foto: NOAA
Wetenschappers signaleerden dat de gemiddelde oceaantemperatuur afgelopen maand 21,1 graden Celsius bedroeg, wat 0,1 graad hoger is dan het vorige record uit 2016, zo meldde het tijdschrift Nature.
Wat kunnen we komende zomer verwachten op het gebied van extreem weer? Bekijk de prognoses hieronder voor Europa, Amerika en Azië. Met als kanttekening uiteraard dat weersvoorspellingen op de kortere termijn altijd met onzekerheden zijn omgeven.
Europa: kans op zeer warm weer in Zuid-Europa
Wat betreft de temperatuurvoorspellingen voor de maanden van juni tot en met augustus liggen die voor vrijwel alle landgebieden in Europa boven het meerjarige gemiddelde, volgens de Europese meteorologische dienst Copernicus. De hoogste temperaturen worden verwacht in het zuiden van Europa.
Onderstaande kaart, die is te vinden op de site Severe Weather Europe, geeft een indruk van de verwachte afwijking van temperaturen in de maanden juni, juli en augustus, vergeleken met het langjarige gemiddelde. Te zien is dat naar verwachting vooral in Spanje en en delen van Zuid-Frankrijk relatief hoge temperaturen kunnen optreden.
Verenigde Staten: warmer dan gemiddeld
Ook in delen van de Verenigde Staten is er een verhoogde kans op extreem warm weer, volgens weermodellen van de Amerikaanse National Weather Service.
In een prognose voor de maanden juni, juli en augustus is het in de meeste staten warmer dan gemiddeld, zo blijkt uit de onderstaande kaart, waarbij vooral het zuiden van de VS en de oostkust eruit springen.
Foto: NOAA/Climate Prediction Center
China: hittegolven vormen risico voor stroomnet
Foto: Ng Han Guan/AP Photo
China heeft medio mei last gehad van een hittegolf die relatief vroeg in de lente is opgetreden. Temperaturen in Beijing bereikten 35 graden Celsius en in sommige delen van de regio's Shandong en Hebei zelfs 39 graden.
Hoge temperaturen in de provincie Yunnan hebben het stroomnet zwaar belast, toen miljoenen mensen hun toevlucht namen tot het aanzetten van de air conditioning om de hitte het hoofd te bieden.
In delen van China zorgen hittegolven voor een verhoogd risico op schade aan oogsten, wat kan leiden tot hogere voedselprijzen, aldus persbureau Reuters.
Zuid-Azië: vochtige warmte brengt gevoelstemperatuur boven de 40 graden
Cricketwedstrijd in India op 22 april 2023. Foto: Surjeet Yadav/AP Photo
In de laatste twee weken van april werden er in Bangladesh, India, Thailand en Laos temperatuurrecords gebroken. Van belang hierbij is het effect van vochtige warmte op de gevoelstemperatuur.
Hittegolven die gepaard gaan het een hoge vochtigheidsgraad kunnen extra gevaarlijk zijn, omdat ze de natuurlijke afkoeling van het menselijk lichaam via zweet verstoren.
Om hier rekening mee te houden worden er hitte indices bijgehouden die effecten als de vochtigheidsgraad meenemen. In april kwamen gevoelstemperaturen in grote delen van Azië boven de 41 graden Celsius uit.
Extreem vochtige warmte in het lenteseizoen heeft geleid tot een toename van het aantal gevallen van hartfalen, een grotere vraag naar stroom, wegen met smeltend asfalt en eerdere sluiting van scholen, zo meldde World Weather Attribution in een persbericht. Deze organisatie van klimaatwetenschappers uit diverse landen wijst erop dat de kans op het optreden van het soort hittegolven waarmee Zuid-Azië in april te maken kreeg, met een factor 30 is verhoogd als gevolg van de opwarming van de aarde.