- Rusland leunt zeer zwaar op de exportinkomsten uit de verkoop van olie en gas.
- Als oliegrootmacht Saudi-Arabië besluit om een prijsoorlog te ontketenen om marktaandeel te winnen, kunnen olieprijzen fors kelderen.
- Een zware daling van de olieprijs zou de economie van Rusland in een crisis kunnen storten.
- Lees ook: Russische roebel zakt tot laagste niveau in jaar tijd tegen dollar en de Chinese yuan – dat is niet zonder reden
De oorlogseconomie van Rusland is sterk afhankelijk van de inkomsten uit de verkoop van olie en gas. Dat maakt Rusland kwetsbaar voor een prijsoorlog op de mondiale oliemarkt, die mogelijk ontketend kan worden door oliegrootmacht Saudi-Arabië.
Saudi-Arabië is ontevreden over het feit dat andere leden van landenclub OPEC zich niet strikt aan afspraken over productiebeperkingen houden. Het land heeft gesuggereerd dat de olieprijs kan dalen tot 50 dollar per vat, als de discipline binnen de OPEC niet verbetert.
Volgens analisten laat Saudi-Arabië hiermee doorschemeren dat het de markt kan overspoelen met zijn goedkope olievoorraden. Het land kan dit doen, omdat Saudi-Arabië olie tegen zeer lage kosten kan produceren en ook bij lage prijzen winst kan maken. De meeste andere olieproducenten hebben hogere winningskosten en worden bij lage prijzen deels uit de markt gedrukt.
Het risico van een prijsoorlog op de oliemarkt is voor Rusland geen prettig vooruitzicht. “Nu Rusland zijn olie al tegen gereduceerde prijzen en met hogere productiekosten verkoopt, kan een omgeving met lage prijzen op de oliemarkten van invloed zijn op zijn vermogen om de oorlog in Oekraïne te financieren,” schrijft onderzoeker Luke Cooper van London School of Economics in een artikel voor IPS Journal.
Saudi-Arabië geldt als de feitelijke leider van de OPEC-landen en heeft geprobeerd om de olieprijs boven de 100 dollar per vat te houden door er bij andere leden op aan te dringen om de productie te verlagen.
Maar nu olieprijzen rond de 80 dollar schommelen, lijkt het plan om prijzen op te drijven niet goed te werken. Daarom overweegt Saudi-Arabië om in december de oliekraan flink open te zetten, meldden bronnen eerder aan zakenkrant Financial Times.
“Saudi-Arabië heeft er genoeg van”, vertelde energie-expert Simon Henderson van denktank The Washington Institute eerder aan Business Insider. “Het leiderschap van de OPEC is een veelzijdige verantwoordelijkheid. Het kan goed werken, maar soms is het lastig om de neuzen dezelfde kant op te krijgen."
Rusland hoort tot de zogenoemde OPEC+-groep en brengt volgens gegevens van S&P Global Ratings ook meer olie op de markt dan is afgesproken. Volgens recente gegevens produceerde Rusland in juli 122.000 vaten per dag meer dan zijn dagelijkse quotum. Iran en Kazachstan overschreden ook de afgesproken quota.
Rusland heeft olie-inkomsten nodig om oorlog in Oekraïne te financieren
In het geval van Rusland is er forse druk om zoveel mogelijk inkomsten uit de olieverkoop binnen te harken, omdat de oorlog in Oekraïne de defensie-uitgaven flink heeft opgedreven. Deze uitgaven zullen volgend jaar naar verwachting goed zijn voor 40 procent van de totale staatsuitgaven in Rusland.
De Russische staatsfinanciën zijn altijd al afhankelijk geweest van de energie-inkomsten. Een paar jaar geleden was de gas- en olieproductie goed voor 35 procent tot 40 procent van de begrotingsinkomsten van het land.
Westerse landen die sancties tegen Rusland hebben afgekondigd, proberen de Russische olie-inkomsten zo veel mogelijk te beperken. Daartoe is onder meer een prijsplafond van 60 dollar per vat ingesteld voor de internationale verkoop van Russische olie door de G7-landen. Dit initiatief heeft door ontwijkingsacties overigens niet uitgepakt zoals gehoopt.
Rusland is in staat geweest om het prijsplafond voor de olieverkoop te omzeilen door gebruik te maken van een vloot niet-geregistreerde “schaduwtankers". Echter, als olieprijzen op de internationale markt tot 50 dollar per vat dalen door een prijsoorlog, zal ook Rusland fors minder inkomsten krijgen.
In het geval van een prijsoorlog kan Rusland problemen krijgen met zijn internationale valutareserves. Sinds de invasie in Oekraïne zijn de reserves van het Russische nationale welvaartsfonds bijna gehalveerd en het land kan door sancties moeilijk westerse valuta zoals de dollar kopen, om zijn deviezenreserves te diversifiëren.
De grote vraag is dus of er de komende maanden een confrontatie ontstaat tussen Saudi-Arabië en Rusland. Vicepremier Alexander Novak van Rusland merkte onlangs op dat het onduidelijk is of de OPEC-landen de olieproductie moeten verhogen tijdens de bijeenkomst in december.
Hoe dan ook, onderzoeker Cooper ziet een potentiële prijzenoorlog als slecht nieuws voor Rusland. “In tegenstelling tot Saudi-Arabië is de winning van olie in Rusland niet goedkoop, waardoor het land slecht is uitgerust om om te gaan met lage prijzen. Dit leidt tot een escalatielogica op korte termijn voor de oorlog van Rusland tegen Oekraïne, waarbij snelle successen op het slagveld nodig zijn voordat de oliemarkt te maken krijgt met lage prijzen.”