Als je een iPhone hebt, is de kans groot dat die is gemaakt in een fabriek op een heel groot industrieterrein in de Chinese stad Zhengzhou. Een stad met 9,5 miljoen inwoners in een van de armste provincies van het land, Henan.
De fabriek wordt geleid door de Taiwanese elektronicafabrikant Foxconn. Er werken zo’n 350.000 mensen en de helft van alle iPhones ter wereld wordt er geproduceerd. In de drukke zomermaanden voor de release van een nieuwe iPhone, rollen er 500.000 telefoons per dag van de band, 350 stuks per minuut.
Het Foxconn Zhengzhou Science Park ligt in feite 32 kilometer buiten het centrum van Zhenzhou. Snelwegen, buitenwijken en een stuk dor land liggen tussen stadshart en fabriek.
De fabriek is inmiddels gedoopt tot iPhone City. Fabrieksarbeiders leven in appartementencomplexen van 10 of 12 verdiepingen hoog, net buiten de fabriekspoorten. Ondernemers hebben inmiddels tal van winkeltjes geopend en verdienen aan de verkoop van eten, het geven van massages of de verkoop van alledaagse spullen.
“Deze plekken zijn niet net als steden. Het zíjn steden”, zei Thomas Dinges, een analist bij marktonderzoeksbureau iSuppli tegen CKGSB Knowledge over de gemeenschappen die ontstaan rond de fabrieken van Foxconn, waarvan er twaalf zijn in heel China.
Onlangs verbleef Business Insider een dag in iPhone City en sprak daar met werknemers, restauranteigenaren en de vele anderen wier levens worden beïnvloed door Foxconn. Hieronder lees je hoe het leven is in iPhone City.
We komen rond 13.00 uur aan bij Foxconn Zhengzhou Science Park, net na de lunch van de arbeiders. Hoewel enkele medewerkers zich buiten de poort ophouden, oogt het complex voor de rest als een spookstad. Een vreemd gevoel voor een fabriek waar 350.000 man werken. Foxconn heeft in heel China 1,3 miljoen medewerkers.
Met 1,3 miljoen medewerkers is Foxconn veruit de grootste private werkgever in China.
Toen het bedrijf in 2007 startte met de productie van iPhones voor Apple, werd Foxconn meerdere keren beschuldigd van misbruik van arbeidskrachten, slechte werkomstandigheden en forse straffen voor medewerkers die een fout maken.
In 2010 en 2011 was er een golf aan zelfmoorden onder Foxconn-personeel, waarop Apple en Foxconn de fabrieken aanpasten.
Een personeelslid sloeg in januari dit jaar de hand aan zichzelf bij de fabriek. Door die zelfmoord, en berichten dat de beveiliging bij de fabriek strenger is dan bij sommige militaire bases, verwachten we niet op het terrein toegelaten te worden. Vreemd genoeg lopen we zo langs de beveiliging.
Met een oppervlakte van zo'n 3,5 vierkante kilometer en tientallen panden lijkt het complex op elk willekeurig ander industrieterrein. Er zijn bomen, politie en beveiligers op elke straathoek en werknemers zoeken in de pauze de schaduw op. Tien jaar terug bestond dit gebied alleen uit zand en maïsvelden. In 2010 kocht de overheid de boeren uit en binnen een jaar was de fabriek operationeel.
Het complex is in 2010 gebouwd – bijna uitsluitend voor de productie van iPhones – voor 600 miljoen dollar aan overheidsgeld.
Zelfs nu krijgt Foxconn tonnen aan overheidsgeld als steuntje in de rug en om de fabriek in Zhengzhou te houden. De overheid legde nieuwe wegen aan naar de fabriek, bouwde energiecentrales, betaalt mee aan energie- en transportkosten en betaalt bonussen aan de fabriek als productiedoelen worden behaald.
Tijdens de eerste twee jaren dat de fabriek in bedrijf was, liepen die bonussen op tot 56 miljoen dollar, schreef The New York Times in 2016.
De overheid helpt zelfs mee bij de zoektocht naar personeel, het trainen ervan en de huisvesting van de arbeiders. In de zomermaanden schalt door de speakers een stem boven de ingang die zegt: "We zijn op zoek naar het beste personeel. Je moet optimistisch en ijverig zijn."
Om aan de niet aflatende zoektocht naar nieuw personeel te voldoen, wringt de overheid zich in allerlei bochten. De provincie stelt zelfs quota in voor lokale steden en dorpen. Ze moeten een x-aantal mensen leveren aan de fabriek.
In 2016 leende steenkoolmijnen van de staat personeel uit aan Foxconn. Vorig jaar zag de Financial Times dat scholen studenten van hoogstens zestien jaar moesten afstaan onder de noemer 'werkervaring opdoen'. In aanloop naar de lancering van de iPhone X maakten veel studenten overuren, wat eigenlijk niet mag volgens de Chinese wet.
"Elke lokale overheid is erbij betrokken", zei Liu Miao, het hoofd van het lokale arbeidsbureau in 2016 tegen The Times.
Als de werkdag om 7.00 uur begint, stromen de arbeiders de fabriek binnen. Degenen die het zich kunnen veroorloven, komen op de scooter. De meesten wandelen van hun appartement naar de fabriek of pakken de bus als ze iets verder weg wonen.
De arbeiders die Business Insider sprak – vier in totaal – beschrijven hun dagelijkse routine:
- Opstaan om 6.30 uur.
- Naar de fabriek om 7.00 uur.
- Ontbijten en beginnen met werken om 8.00 uur.
- Er een uur tussenuit voor de lunch. De meesten eten in de kantine op de campus, sommigen gaan naar kraampjes buiten het hekwerk omdat het eten daar beter is.
- De dienst eindigt om 17.00 uur, maar als er overgewerkt moet worden, doen de meesten dat en duurt de werkdag tot 20.00 uur.
- Na het werk eten ze met vrienden, of wordt er gegamed tot 22.00 á 23.00 uur. Dan is het bedtijd.
Het schema voor de nachtdienst ziet er hetzelfde uit, maar kent uiteraard andere tijden.
De Foxconn-fabriek in Zhengzhou doet de assemblage, de tests en het verpakken van iPhones. In die productiefase zijn ongeveer 400 stappen nodig om een iPhone in elkaar te zetten. De meeste arbeiders doen de hele dag dezelfde taak, zoals het polijsten van schermen, het solderen van een component of het indraaien van een simpele schroef.
Een medewerker die verantwoordelijk is voor het aanbrengen van een speciale laag op de LCD-schermen zei tegen The Guardian dat er per dag 1.700 iPhones door haar handen gingen, ook wel 3 schermen per minuut en dat 12 uur per dag.
Andere taken, zoals het vastzetten van het moederbord, kost ongeveer een minuut per iPhone, waarmee je 600 tot 700 toestellen per dag behandelt.
Werknemers die we spraken omschreven het werk in de fabriek als verre van overweldigend, meer saai en repetitief dan wat dan ook.
"De medewerkers zeggen altijd dat de mensen buiten de fabriek er willen werken, maar dat de mensen binnen de fabriek er weg willen", zei een medewerker tegen CNET.
Bron: The New York Times
Het complex kent brede straten voor de vele bussen en vrachtwagens. De overheid gaf het terrein de status 'gebonden zone', waardoor het een gebied officieel niet bij China hoort. Dat betekent voor Foxconn en Apple dat ze niet rechtstreeks aan de Chinese wetgeving gebonden zijn.
De status van 'gebonden zone' is een rare overeenkomst, een van de voordeeltjes die Foxconn kreeg van de lokale overheid. The Times legt uit hoe de regelgeving precies werkt.
De meeste werknemers van de fabriek zijn tussen de 18 en 25 jaar oud, hoewel er ook 16-jarigen rondlopen. Voor zover we konden zien, werken er evenveel mannen als vrouwen. De meesten komen uit Zhengzhou of dorpjes uit Henan, met 94 miljoen inwoners een van China's armste provincies.
Nét buiten de fabriekspoort: een provisorische wijk van kleine winkeltjes en eettentjes voor werknemers die niet in de fabriekskantine op het bedrijventerrein willen eten. Veel restaurantuitbaters zijn oud-medewerkers van Foxconn of mensen die vanuit de omliggende dorpen en steden aangetrokken worden door de mogelijkheid om geld te verdienen in de nieuwe fabriek.
De steegjes in de 'wijk' zijn stoffig en verlaten op deze warme namiddag in mei. Een verkoper vertelt ons dat dit het eind is van het laagseizoen. Eind juni wordt de productie weer opgeschaald voor de release van de nieuwe iPhone in de herfst. Dat zijn de dagen waar de kleine winkelier het van moet hebben: het aantal arbeiders stijgt dan naar zo'n 350.000 en de wijk is dan bomvol.
We ontmoeten Liu (31) uit Qianhoucun, een uurtje rijden van Zhengzhou. Liu en haar echtgenoot runnen een van de grotere restaurants hier, sinds de fabriek in 2010 de deuren opende. "We serveren geen speciaal voedsel hier. We maken goedkoop en vullend voedsel", aldus Liu.
Net als veel andere uitbaters van winkeltjes en restaurants werkte Liu eerst in een Foxconnfabriek. Op haar 18de verliet ze haar geboortedorp om samen met haar man, die ze via een koppelaar ontmoette, naar Shenzhen af te reizen.
Het tweetal werkte enkele jaren bij Foxconns Longhua fabriek, destijds Foxconns grootste complex. Toen ze echter hoorden dat Foxconn een grotere fabriek zou openen vlakbij hun thuisstad, namen ze hun spaargeld op en openden ze een restaurant om de arbeiders te cateren.
"Veel mensen uit Henan vinden het prettig om in deze fabriek te werken, omdat ze dan dicht bij hun familie zijn", aldus Liu. "Op zondag ben je vrij en kun je je familie bezoeken."
Liu's zoon woont in Qianhoucun bij Liu's ouders. Zij en haar man zien het jongetje eenmaal in de week. Op zondag, als de fabriek dicht is.
Een absolute luxe: veel fabrieksarbeiders werken ver van huis en zien hun familie slechts tweemaal per jaar: op Chinees Nieuwjaar en op de Nationale Dag.
Liu en de andere tokohouders bewegen mee met het ritme van de fabriek. Volgens Liu is het cateren van de fabrieksarbeiders moeilijker dan het werken in de fabriek zelf. "We staan eerder op en gaan later naar bed omdat we zowel de dag- als de nachtploeg bedienen."
De restauranthouders openen hun deuren al heel vroeg in de ochtend om het ontbijt voor de dagploeg te bereiden.
Wanneer de dagploeg om 13.00 uur klaar is met de lunch en weer aan het werk gaat, maken ze het restaurant schoon en slapen ze enkele uren. Om 19.00 uur gaat de tent weer open voor het avondeten en de arbeiders van de nachtploeg.
Ze blijven open tot na de lunch van de nachtploeg om 01.00 uur, nadat ze hebben schoongemaakt gaan ze rond 03.00 uur naar bed. Liu en haar echtgenoot slapen meestal maar enkele uren per nacht.
Liu snapt dat de mensen graag bij Foxconn werken. De druk is minder dan in andere fabrieken en de lonen liggen er hoger.
Omdat er zo veel fabrieksbaantjes zijn en omdat het werk zo routineus is, hoef je niet na te denken. Je gaat naar je werk en wordt betaald, aldus Liu.
"Als je je eigen zaak hebt, sta je onder veel meer druk. Ik moet alert blijven, ik moet me zorgen maken als de zaken slecht gaan."
Liu maakt zich vaak zorgen. Dit jaar lijkt het stiller rond de fabriek, zegt ze. De helft van de eettentjes en winkels in de wijk is gesloten, nu het ernaar uitziet dat het district tegen het eind van het jaar tegen de vlakte gaat. Maar zelfs met minder concurrentie verdienen Liu en haar man slechts een fractie van wat ze verdienden in 2014, 2015 en 2016 en 2017.
Liu schat dat rond deze tijd van het jaar de fabriek 120.000 werknemers telt. Maar dat het dit jaar wel lijkt alsof dat maar de helft is.
Om haar gelijk te bewijzen, wijst Liu naar de schotels met kant- en klaarmaaltijden op de counter. Twee jaar geleden zouden al die schotels om 07.30 uur 's morgens al verkocht zijn, zelfs in de moeilijke maanden. Het is nu 02.00 uur 's nachts en maar de helft van de schotels is verkocht.
En in betere tijden had Liu zes fulltime werknemers in dienst; nu zijn dat er nog maar twee.
Het vooruitzicht van de bulldozers heeft de meeste winkeliers en restauranthouders de wijk doen verlaten. Veel wilden niet het risico lopen om een jaar huur vooruit te betalen om vervolgens door de overheid verdreven te worden.
Wat er voor de wijk in de plaats komt, weet niemand. Lui heeft geruchten gehoord dat de regering er tuinen wil aanleggen. Naast de fabriek ligt een nieuw vliegveld, en niemand wil naar een vervuilde sloppenwijk kijken.
Wanneer we Liu vragen wat ze doet wanneer de bulldozers komen, lacht ze. Alsof we naar het weer vragen.
"Ik denk dat we ergens anders heen gaan, ons restaurant opzetten en ons ding gaan doen."
Nieuwe arbeiders worden dagelijks aangevoerd. Het lijkt wel alsof elke paar minuten een nieuweling opduikt uit taxi of bus, compleet met grote koffer en boodschappentas vol voedsel. Sommigen hebben een baan, anderen komen op de bonnefooi in de hoop dat ze een baantje vinden of dat een van de vele uitzendbureaus een sollicitatiegesprek voor ze regelen. Tegen betaling uiteraard.
Vrijwel alle pas gearriveerden weet dat de fabriek bekendstaat om de lange uren en de vele overuren. Velen komen speciaal naar deze Foxconnfabriek, juist voor die overuren.
"Arbeiders komen vooral voor de overuren", aldus Liu. "Ze zoeken hogere salarissen."
Hoewel bijna iedereen hier voor Foxconnn werkt, zijn er verschillen: arbeiders die op de productie werken dragen blauwe en rode vestjes met een nummer. Volgens Foxconn bedraagt een startsalaris van een fabrieksarbeider 1.900 yuan per maand, wat neerkomt op zo'n 250 euro.
Het salaris is zo belachelijk laag dat de Chinese regering geen inkomstenbelasting heft, aldus ABC News in 2012.
En toch worden de ongeschoolde arbeiders bij Foxconn veel beter betaald dan elders in China, aldus veel arbeiders die we spreken.
Het loon bij de fabriek te Zhengzhou ligt lager dan dat in Shenzhen, maar veel arbeiders werken liever in Zhengzhou omdat ze dan dichter bij hun families zijn en het leven er goedkoper is.
Wie bereid is om wekelijks 60 uur over te werken, kan het salaris opkrikken naar 566 euro. Hoewel je volgens de Chinese niet meer dan 36 overuren per week mag maken, houdt niemand zich daaraan.
60 uur overwerk per week. Dat zijn werkdagen van 14 uur.
Na een proeftijd van 45 dagen, kan het salaris stijgen tot omgerekend 360 à 418 euro. Toch lijken de salarissen nauwelijks gestegen sinds 2015, aldus een Recode rapport.
Wie in de nachtploeg werkt én overuren maakt, kan het maandelijkse inkomen opkrikken tot 657 euro.
De non-profitorganisatie Students and Scholars Against Corporate Misbehavior schat dat het minimumloon voor iPhonewerkers rond de 544 euro zou moeten liggen. Wat zo veel wil zeggen als dat de arbeiders enorm veel overuren moeten maken om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen.
Om 17.00 uur is de dagploeg klaar en stroomt de fabriek leeg. het is nog steeds laagseizoen, dus er is weinig overwerk. Het leven lijkt te beginnen, de straten vullen zich met mensen, auto's, brommers en standjes.
Op een steenworp afstand: de slaapcomplexen die soms wel 10 of 12 verdiepingen hoog zijn. Langs straten die omlijnd zijn met stalletjes en stands. "Er is hier alles wat een arbeider nodig heeft: eten, massage, films, alles", aldus Ma, een 25-jarige masseuse uit Zhengzhou die hier vorig jaar naartoe is verhuisd.
Net als de provisorische wijk buiten de fabriekspoort, bewegen de slaapcomplexen mee met het ritme van Foxcann. Om 15.00 uur is het hier uitgestorven – gesloten winkels, uitbaters slapend op de achterbank van hun auto om nog wat uurtjes te pakken voor de volgende shift.
Enkele uren later bruist de stad van het leven. Straatverkopers brengen sokken, smartphones en kleding aan de man, providers en financials proberen hun diensten te slijten.
Boeren uit de omgeving proberen groenten en fruit te slijten.
Volgens Ma heeft de afnemende werkgelegenheid een grote impact op de levens van de mensen hier. 's Zomers kan ze geen bioscoopkaartje krijgen wegens alle drukte, maar nu heeft iedereen het moeilijk. "Alle ondernemers lijden verlies tot de arbeiders in juni terugkomen. Veel ondernemers kunnen hun huur niet betalen."
Na het werk eten de mensen in de restaurants naast het complex of drinken ze bier met vrienden. We ontmoeten vier werknemers van Foxconn die ons aan hun tafel uitnodigen. We leggen uit wat we doen.
"We leiden een eenvoudig leven, net als in het dorp", zegt de 22-jarige Chen. Chen heeft een babyface en komt uit een dorp op een uur rijden van hier. De andere tafelgenoten zijn de 27-jarige Zhang, die de meeste tijd op z'n smartphone zit, de 28-jarige Hu, gehuwde moeder van twee kinderen, en Go, een 40-jarige met valse voortanden.
Ze werken nu ongeveer een jaar in de fabriek, behalve Chen, die het al voor zijn tweede jaar doet. Een eeuwigheid, zegt hij zelf. De meeste mensen stoppen na een jaar.
"Dan raken ze verveeld en gaan ze weg", aldus Chen.
Chen en zijn tafelgenoten zijn niet bepaald vrienden. Ze werken in hetzelfde team, wat hen tot drinkmaatjes maakt. Ze doen inventory control en kijken meewarig neer op de arbeiders op de werkvloer die componenten solderen.
Chen en zijn collega's controleren de telefoons nadat ze verpakt en geassembleerd zijn.
Niet uit vrije wil overigens. Niemand hier solliciteert naar een specifieke baan, iedereen solliciteert uitsluitend naar een baan in de fabriek. En je komt op die afdeling terecht waar ze op dat moment mensen nodig hebben.
"Onze baan is meer relaxed", aldus Chen. "Wij kunnen pauzeren wanneer we willen, bij de assemblage kunnen ze dat niet."
Zij maken daarentegen weer meer kans op overwerk, en een hoger salaris.
"Hoewel ze maandelijks zo'n 5.000 yuan verdienen, wat ik veel vind, denk ik dat deze arbeiders hun gezondheid schaden door alle overwerk", zei een administratief medewerker die 3.000 yuan per maand verdient tegen de South China Morning Post.
Volgens Chen is de assemblagelijn de meest verschrikkelijke plek in de fabriek. Arbeiders doen constant hetzelfde werk, 8 tot 10 uur per dag. Vorig jaar werkte Chen bij de assemblage, het duurde niet lang voor hij zijn werk haatte.
"Je doet de hele dag hetzelfde, het houdt nooit op", aldus Chen. "Na een tijd ga je je vervelen. Uiteindelijk voelde het alsof ik geen doel meer had. Ik was tot op het bot verveeld."
Toch zegt Chen geluk te hebben. Hij had geen gezin en kon gewoon stoppen met werken om een betere baan te zoeken. Veel mensen bij de assemblage hebben kinderen – vertrekken is voor hen geen optie.
Zhang voelt weinig empathie voor mensen die hun werk niet leuk vinden of die klagen over de overuren. Hij blijft het herhalen: "Als je het wil doen, doe het dan. Zo niet, ga dan weg. Dat is vrijheid. Er zijn andere baantjes."
Guo drinkt zijn biertje op, verontschuldigt zich en vertrekt naar de fabriek. Hij werkt in de nachtploeg die om 20.00 uur begint.
Toen hij nog lopendebandwerk deed, werkte Chen niet bij Foxconn. Vier jaar lang trok hij van fabriek naar fabriek, steeds op zoek naar betere kansen. Net als de anderen aan tafel werkte Chen voor Chinese bedrijven als Oppo of Xiaomi, in fabrieken die airconditioners maken of in de bouw.
Als ik vraag of werken bij Foxconn beter is of slechter, antwoord Chen: "De werkomstandigheden zijn overal hetzelfde. Maar een mens moet ergens van leven."
Drinken lijkt Chens voornaamste bezigheid als hij niet werkt. Binnen enkele uren slaat hij meer dan een half dozijn grote blikken bier achterover. Halverwege spreekt hij met dubbele tong. Zhang kijkt toe en speelt met z'n telefoon.
En wie niet drinkt, speelt biljart in een bar, zingt in een karaokebar, sport in het appartementencomplex of speelt spelletjes in een internetcafé.
Zhang en Chen spelen beide videospelletjes op hun smartphone, meestal de razend populaire game van Tencent Honor of Kings. Maar ze hebben niet veel tijd over, ze moeten om 22.00 uur weer naar bed.
Chen en Zhang overnachten in de slaapbarakken, net als iedereen. Het provinciebestuur investeerde zo'n 840 miljoen euro om de honderdduizenden arbeiders te huisvesten. En het ziet eruit alsof het nog niet klaar is – we zien tientallen gebouwen die nog in aanbouw zijn.
In elke kamer van een slaapcomplex staan stapelbedden voor acht mensen. De huur bedraagt zo'n 21 euro per maand, voor internet betaal je 2,50 euro extra. Omdat iedereen in ploegendiensten werkt, lijkt het gelukkig niet zo druk, aldus Chen.
Anderen klagen echter. Een werknemer van de Zhengzhoufabriek vertelde tegen de South China Morning Post dat het juist moeilijk slapen was met die wisselende diensten van iedereen.
De leefomstandigheden blijven een punt van onenigheid voor de arbeiders bij Foxconn en andere Chinese fabrieken. In 2012 kwamen verschillende arbeiders van een Foxconnfabriek in opstand uit protest tegen het slechte eten, de belabberde sanitaire voorzieningen en de overbevolkte slaapcomplexen. Volgens een rapport stonken de slaapcomplexen in Shenzhen naar rotte vuilnis en zweetlucht.
Wie niet in een complex wil slapen of geen familie heeft, kan een kamertje huren voor 54 euro per maand. Maar slechts een enkeling doet dat.
Hoewel Chen en Hu beide zijn getrouwd, werken hun partners ergens anders. Hu's man werkt in een andere fabriek in Zhengzhou, Chens vrouw werkt in hun geboortestad. Ze zien elkaar op zondagen en in de vakanties.
De meeste arbeiders ontbijten en dineren in de restaurants naast de slaapcomplexen of naast de toegangspoort. Lunchen doen ze meestal in de kantines van Foxconn. Het eten is er min of meer hetzelfde: noodles, groenten en stukjes vlees of vis. Maaltijden op het fabrieksterrein zijn iets goedkoper, ongeveer 80 eurocent. Daarbuiten, afhankelijk van het menu, betaal je 1 tot 2,50 euro.
Zhang en Chen denken niet echt na over een betere economische toekomst. Daarnaar gevraagd haalt Zhang z'n schouders op. Op z'n 27ste lijkt Zhang zich neergelegd te hebben bij zijn lot. Na een tijdje zegt hij: "De toekomst is daar waar je meer kunt verdienen."
Voor Chen hetzelfde laken een pak.
"In het dorp was het leven eenvoudig en we dachten nauwelijks na over de toekomst. We speelden met knikkers. Ik heb geen flauw idee hoelang ik hier nog blijf. Op een dag komt er wel een mooie kans voorbij. En als het zover is, dan grijp ik die."
Die kans is geen promotie, een andere loopbaan of een eigen zaak. Zhang en Chen zijn typische fabrieksarbeiders. Een kans is een baan in een andere fabriek. Voor een hoger salaris.
Niet iedereen denkt echter als Zhang en Chen. Een arbeider vertelde in de South China Morning Post dat hij Foxconn binnen een jaar wil verlaten, en de vaardigheden die hij heeft opgedaan te gebruiken om een telefoonreparatiewinkeltje te openen. Ook anderen dromen van een eigen zaak. Talrijk zijn de verhalen in Shenzhen, toch het Chinese Silicon Valley, van ondernemende fabrieksarbeiders die een eigen bedrijf opzetten.
Voor de meesten blijft het echter bij dromen.
"Ik heb geen grootse dromen", aldus een jonge Foxconnarbeider tegen de krant. "Ik wil alleen maar bij mensen zijn die ik aardig vind en wil me geen zorgen hoeven maken over eten en kleding."
Volgens Chen hebben de meeste arbeiders kinderen voor wie ze moeten zorgen. Of hulpbehoevende ouders. Als je zuinig bent, kun je 75 procent van je salaris naar huis sturen of sparen voor later. Maar veel arbeiders verdrinken hun salaris, aldus Chen.
"Het zit in onze cultuur. En die is 5.000 jaar oud – natuurlijk moet ook ik voor mijn ouders zorgen", aldus Chen.
Veel werknemers van Foxconn omschrijven de fabriek als niet slechter dan andere in China. Zelfs beter in veel gevallen. Li is kwaliteitsmedewerker bij de iPhone-assemblage in Zhengzhou. Tegen de South China Morning Post zei hij dat Foxconn meer zekerheid biedt dan de meeste werkgevers in China.
"De meeste Chinese fabrieken hebben eigenaren die betaling van salarissen uitstellen of zelfs niet uitbetalen, zei hij. "Hier ben ik er zeker van dat mijn overuren worden uitbetaald."
Maar andere reportages schetsen een minder rooskleurig beeld van het fabrieksleven. Arbeiders vertelden CNET in 2012 dat managers fouten van werknemers bestraften door hen publiekelijk te vernederen. En The Guardian meldde vorig jaar dat wie fouten maakte, een formele excuusbrief aan zijn of haar collega's moest schrijven. En voorlezen.
Zulke praktijken leiden tot een zwijgcultuur. Daarbij weten werknemers dat ze heel eenvoudig vervangbaar zijn. China telt 99 miljoen fabrieksarbeiders, aldus een schatting van het Amerikaanse bureau voor arbeidsstatistieken in 2009.
Ook Zhang is het oneens met de stelling dat het leven van een fabrieksarbeider slecht is. "Er is veel vrijheid in dit werk. Als het je niet bevalt, dan ga je weg. Je krijgt alleen niet betaald."
Wat we moeten concluderen uit onze gesprekken is dat Foxconn niet, zoals veel westerlingen denken, een verschrikkelijke uitbuiter is. Evenmin dat Foxconn een bastion is van prettige werkomstandigheden en superfijne arbeidsvoorwaarden – de verhalen die Apple en Foxconn ons willen doen geloven.
"En dit geldt voor de meeste onderaannemers in de consumentenelektronica", zei Keegan Elmer, de vertegenwoordiger van de in Hongkong gevestigde organisatie China Labour Bulletin, vorig jaar tegen Le Monde.
"De lonen zijn laag, de dagen lang, de omstandigheden best wel slecht. De industrie verslijt werknemers in hoog tempo en werft daardoor onophoudelijk. Voor ongeschoolde arbeid maakt de industrie op grote schaal gebruik van trainees en tijdelijke werkers."
Maar dat weerhoudt mensen als Zhang en Chen er niet van toch te proberen een zinvolle invulling aan hun leven te geven. We nemen afscheid en Chen probeert herhaaldelijk ons eten en drinken te betalen. Het is het lot dat we elkaar ontmoet hebben, blijft hij zeggen. Die traktatie zou hem 16 euro kosten, bijna een maandsalaris. We weigeren beleefd, maar zijn vrijgevigheid blijft ons bij.
Wanneer we Liu van het restaurant vragen of ze denkt dat de arbeiders gelukkig zijn, moet ze lachen. "Niemand is gelukkig. Wij zijn ook niet gelukkig. Maar dat is ons leven. We werken altijd."
