Architectenbureaus en vakbonden hebben in de cao afgesproken dat er minimumtarieven komen voor architecten die als zzp’er werken. Maar kunnen ze dat eigenlijk wel afspreken?
Architectenbureaus gaan voortaan minimumtarieven voor zzp’ers hanteren. Dat staat in de cao die de vakbonden en de werkgevers, verenigd in de Branchevereniging van architectenbureaus (BNA), hebben afgesloten.
Het minimumtarief voor zzp’ers bestaat uit het gebruikelijk uurloon in de branche, plus een opslag voor pensioen, verlof en arbeidsongeschiktheid. “Op die manier wordt de zzp’er minimaal even duur als een werknemer”, zegt Jasper Kraaijeveld, beleidsmedewerker bij BNA, de Branchevereniging van Architectenbureau . “Het mag wel duurder, maar dit minimum dient als een fatsoenlijke bodem. Wij zien het als fatsoenlijk opdrachtgeverschap.”
De maatregel moet voorkomen dat de lonen in de branche worden uitgehold doordat steeds meer werk wordt uitbesteed naar zzp’ers. In de branche is het aantal werknemers meer dan gehalveerd In het topjaar waren er nog 19 duizend architecten en technisch tekenaars, nu zijn het er naar minder dan 7.000 En van die overblijvers werken er steeds meer als zzp’er.
Overwinning voor de bonden
De vakbonden pleiten al langer voor minimumtarieven voor zzp’ers. De bonden vrezen namelijk dat er banen verloren gaan omdat het voor bedrijven vaak goedkoper is om zelfstandigen in te zetten. Dat ze de afspraak nu in een specifieke cao hebben gekregen, is een overwinning voor de bond.
De bonden stellen daarbij overigens dat ze opkomen voor de belangen voor de zzp'er. Die zzp'er kan straks dankzij de hogere tarieven sparen voor zijn pensioen en zich verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid. Maar de zzp'ers zelf willen vaak helemaal niet aan vaste tarieven, zo bleek vandaag al uit reacties van belangenverenigingen voor zelfstandigen. "Bij het ondernemerschap hoort dat je zelf je tarieven onderhandelt", zei Maarten Post van ZZP Nederland in de Volkskrant.
Verboden prijsafspraken
De grote vraag is bovendien of de afspraak juridisch wel stand houdt. De Autoriteit Consument en Markt, in Nederland belast met het handhaven van de mededingingswet, heeft zich altijd op het standpunt gesteld dat prijsafspraken uit den boze zijn. Zzp'ers zijn immers ondernemers, en die hebben de vrijheid hun eigen prijs te bepalen.
Veel hangt af van een reactie van de ACM en vervolgens van de interpretatie van een recentelijke uitspraak van het Europees Hof van 4 december 2014.
In deze zaak ging het om de betaling zelfstandigen die als vervanger werden ingezet voor orkestleden met een vast dienstverband. In de cao waren afspraken gemaakt over minimumtarieven, maar dat mocht niet volgens de Nederlandse Mededingingsautoriteit NMa (nu ACM).
De FNV ging tegen dit oordeel in beroep bij het Het Gerechtshof in Den Haag, dat uiteindelijk om een oordeel van het Europees hof vroeg. Het Europees hof oordeelde in haar arrest dat minimumtarieven voor zelfstandigen in de cao waren toegestaan, mits er sprake was van schijnzelfstandigen. Het was - in dit geval - aan het Gerechtshof in de Den Haag om te bepalen of er sprake was van een 'schijnzelfstandigen' of ondernemers.
Of de afspraken in de cao voor architecten ook voor de rechter stand zullen houden, hangt dus in hoge mate af of iemand gezien kan worden als ondernemer, of dat er sprake is van schijnzelfstandigheid.
En wat is er eigenlijk afgesproken als een van de BNA-leden toch een lagere prijs afspreekt met een zelfstandige? "Het is dan aan de zelfstandige om hier melding van te maken", zegt Kraaijveld. En wat dan? "De handhavingsvraag ligt nog op tafel. We moeten met de vakbond nog afspraken maken wat we in dat geval gaan doen."
Lees ook
Sandra Phlippen: zzp'ers hollen de verzorgingsstaat uit? Onzin!
Hoger uurtarief voor zzp'ers? Polderbobo's begrijpen weinig van marktwerking
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl