- De Oekraïense president Volodymyr Zelensky wil naar verluidt opperbevelhebber van het leger Valeri Zaloezjny ontslaan.
- Hij denkt volgens meerdere media dat een nieuwe militaire leider de oorlog met Rusland een andere wending kan geven.
- Zaloezjny is uiterst populair onder zijn troepen en burgers, terwijl er verdeeldheid is over zijn mogelijke opvolgers.
- Lees ook: Waarom de EU een groot probleem heeft als steun van VS aan Oekraïne opdroogt
ANALYSE – De Oekraïense president Volodymyr Zelensky gaat mogelijk opperbevelhebber van het leger Valeri Zaloezjny vervangen, omdat er de afgelopen tijd veel spanningen zijn tussen de twee.
De mogelijk wisseling van de wacht brengt belangrijke vragen met zich mee over de opvolger van de zogenoemde ‘IJzeren Generaal’ en wat de doelen van Zelensky zijn voor de oorlog met Rusland in 2024.
Eerder deze week kwamen de geruchten over de plannen van Zelensky om Zaloezjny te ontslaan naar buiten, maar waren er elkaar tegensprekende details over hoe en wanneer er een gesprek tussen de twee zou hebben plaatsgevonden, of er al een definitieve beslissing is gevallen en of er überhaupt wel dergelijke plannen bestaan.
Een hooggeplaatste Oekraïense regeringsmedewerker zei deze week tegen de Amerikaanse krant The Washington Post dat Zelensky de generaal had laten weten dat hij maandag ontslagen zou worden. Maar er zou nog worden gewerkt aan een officiële verklaring en Zaloezjny zou daarom nog in functie mogen blijven totdat die af is. Volgens de bron van de krant is de vraag nu of het ontslag wordt doorgezet.
Een woordvoerder van Zelensky heeft de geruchten ontkend. "Het is geen onderwerp van gesprek", zei hij tegen journalisten. "Er is geen ontslagbevel. De president heeft de opperbevelhebber niet ontslagen."
Het is nog altijd niet duidelijk of Zaloezjny wel of niet vervangen gaat worden. Maar de berichten hebben grote onrust veroorzaakt binnen het Oekraïense leger en ook bij westerse bondgenoten, vooral ook vanwege de grote populariteit van de generaal.
Nieuwe legerleider moet de strijd tegen Rusland opvoeren
Volgens The Washington Post heeft Zelensky maandag duidelijk gemaakt aan Zaloezjny dat hij denkt dat een nieuwe leider de oorlog nieuw leven in kan blazen, de moegestreden Oekraïners nieuwe motivatie kan geven en mogelijk ook nieuwe westerse hulp kan bewerkstelligen.
Het is maar de vraag of dat inderdaad zo is. Een nieuw Amerikaans steunpakket met daarin 60 miljard dollar voor Oekraïne wordt nog altijd geblokkeerd door de Republikeinen in het Congres en het ziet er niet naar uit dat het op korte termijn wel goedgekeurd gaat worden.
Ook lijkt het onwaarschijnlijk dat de situatie op het slagveld ineens zal veranderen door een leiderschapswisseling in de militaire top. De frontlinies vertonen de laatste tijd nauwelijks beweging en Rusland overtreft het Oekraïense leger momenteel wat betreft vuurkracht.
Zaloezjny heeft samen met andere hooggeplaatste Oekraïense bestuurders herhaaldelijk gezegd dat Oekraïne meer wapens en munitie nodig heeft van westerse bondgenoten om stand te kunnen houden en een tegenoffensief te kunnen voorbereiden.
Los van de hoop of een verandering van opperbevelhebber grote veranderingen teweeg kan brengen, heeft Zaloezjny de afgelopen twee jaar meerdere beslissingen genomen waarbij hij zowel Zelensky als in sommige gevallen ook westerse leiders tegenover zich vond, al werden die meningsverschillen van officiële zijde meestal ontkend.
Wie kan de IJzeren Generaal opvolgen?
De mogelijke opvolgers van Zaloezjny zijn bij lange na niet zo populair als de 'IJzeren Generaal'.
Een van de mogelijke vervanger is luitenant-generaal Kyrylo Boedanov, momenteel de baas van de militaire inlichtingendienst van Oekraïne. Zijn ervaring ligt grotendeels op het gebied van asymmetrische oorlogsvoering en speciale eenheden.
Als hij wordt aangesteld als opvolger zou dat erop wijzen dat Oekraïne nog meer prioriteit geeft aan drone-tactieken, die tot nu toe toch al een belangrijke rol hebben gespeeld in de oorlog door Rusland relatief goedkoop maar wel effectief te kunnen aanvallen.
Een andere mogelijke vervanger is kolonel-generaal Oleksandr Syrsky die naam heeft gemaakt met het verdedigen van Kyiv aan het begin van de oorlog en de herovering van Charkiv in het najaar van 2022, maar ook twijfelachtige beslissingen heeft genomen tijdens de strijd om Bachmoet, waardoor zijn eventuele aanstelling controversieel zal zijn.
Als Zelensky daadwerkelijk overgaat tot het ontslaan van Zaloezjny, is het kookpunt in de relatie tussen de twee bereikt.
Zelensky en Zaloezjny maken al maandenlang zowel intern als in het openbaar ruzie, vooral over de vraag of er sprake is van "een patstelling" op het slagveld nadat de doelen van het Oekraïense tegenoffensief in 2023 niet konden worden bereikt. Een medewerker van de president zei zelfs dat de houding van Zaloezjny Rusland geholpen heeft.
Eerder vorig jaar hadden de twee leiders al discussies over de te voeren strategie in Bachmoet. Ook verschillen ze openlijk van mening over de mobilisatie, de westerse hulp en over wat er nodig is om Rusland in 2024 te kunnen bestrijden.
Zaloezjny heeft ook duidelijk zijn onvrede geuit over de manier waarop het Westen en Oekraïne de oorlog aanpakken en wat voor de toekomst prioriteit moet hebben. In een stuk in The Economist in november 2023 zette hij openhartig uiteen hoe de strijd verder aangepakt moet worden en dat was in tegenspraak met de opvattingen van een aantal andere prominente figuren.
De grote populariteit van Zaloezjny zorgt voor een nog diepere en meer persoonlijke verdeeldheid. Uit sommige peilingen blijkt dat de generaal populairder is dan Zelensky en hoewel hij meermaals heeft gezegd geen ambities te hebben om president te worden, zijn sommige acties van hem duidelijk politiek van aard en spreken sommige Oekraïense politici en de voormalig president openlijk hun steun voor hem uit.
Rusland probeert chaos binnen Oekraïense top te benutten
De geruchten over het mogelijke ontslag van Zaloezjny worden in Rusland aangegrepen om Oekraïne te bekritiseren en te stellen dat de chaos in het voordeel is van de Russen.
De meningsverschillen tussen Zelensky en Zaloezjny en de mogelijke aanstelling van een nieuwe opperbevelhebber komen tijdens een toch al moeilijke periode voor Oekraïne. Rusland is bezig om zijn aanvallen aan de frontlinies op te voeren, terwijl het in de verdediging gedrukte Oekraïne kampt met grote onzekerheid over de steun van westerse bondgenoten.