- Zeldzame aardmetalen zijn grondstoffen die in kleine hoeveelheden onmisbaar zijn bij de productie van technologieën als smartphones en elektrische auto’s.
- De productie van de grondstoffen wordt al jarenlang gedomineerd door China, dat een groot deel voor zijn eigen industrie gebruikt.
- Uit cijfers van de U.S. Geological Survey blijkt echter dat de dominantie van China op de wereldmarkt geleidelijk slinkt.
- Lees ook: In China schrapt Tesla naar verluidt chip uit stuursysteem vanwege chiptekorten: daarmee kan auto niet zelfrijdend worden
Wereldwijde tekorten aan grondstoffen zijn door toedoen van de coronapandemie aan de orde van de dag. Het aanbod van zogeheten zeldzame aardmetalen op de wereldmarkt, dat grotendeels wordt beheerst door China, kampt echter al jaren met unieke uitdagingen.
Deze grondstoffen, die in kleine hoeveelheden onmisbaar zijn bij de productie van technologieën als smartphones en elektrische auto’s, zijn zeer gewild op de internationale markt – maar ze worden hoofdzakelijk gewonnen in China, dat een belangrijk deel van de winning voor zijn eigen industrie gebruikt.
Uit cijfers van de Amerikaanse U.S. Geological Survey blijkt nu echter dat de dominantie van China bij de mondiale productie van zeldzame aardmetalen geleidelijk slinkt. Het Chinese aandeel in de mondiale winning van de strategisch belangrijke grondstoffen is tussen 2010 en 2020 afgenomen van 92 procent tot 58 procent.
Wel blijft China verantwoordelijk voor 85 procent van leveranties van verwerkte aardmetalen. Het land is ook wereldleider in de verwerking en scheiding van de elementen, die na winning nodig is om ze afzonderlijk te kunnen gebruiken.
You will find more infographics at Statista
Hoewel grote Chinese producenten daarmee verantwoordelijk blijven voor een overgrote meerderheid van de internationale productie, neemt het aandeel van andere landen, waaronder de Verenigde Staten, Myanmar en Australië, toe. Dat is goed nieuws voor producenten van technologieën voor een groenere economie.
Elektrische auto's en windturbines
Zeldzame aardmetalen zijn zeventien elementen die in kleine hoeveelheden nodig zijn voor de productie van bijvoorbeeld sterke magneten voor elektrische auto’s en windturbines, elektronica en glas. Het gaat om vijftien zogeheten lanthaniden en twee andere elementen, met minder bekende scheikundige namen in het periodieke systeem, zoals neodymium (Nd), promethium (Pm) en ytterbium (Yb).
Zo wordt lanthanium (La, atoomnummer 57) gebruikt voor oplaadbare accu’s in hybride auto’s. Neodymium (Nd, 60) wordt gebruikt voor lichte, krachtige magneten voor elektromotoren en windturbines. Terbium (Tb, 65) wordt toegepast bij licht, onder meer in spaarlampen. En dysprosium (Dy, 66) wordt gebruikt om lichte, sterke magneten hittebestendiger te maken.
Ook worden de elementen gebruikt voor legeringen. Zo is de sterkst bekende magneet een allooi van neodymium met ijzer en boron. Magneten maken 38 procent uit van de toepassingen voor zeldzame aardmetalen, gevolgd door katalysatoren (23 procent) en glasbewerking (13 procent). 9 procent is bestemd voor de productie van batterijen.
De naam zeldzame aardmetalen is overigens misleidend: de elementen zijn niet zeldzaam in de aardkorst, maar komen op veel plaatsen in minieme hoeveelheden voor. Geconcentreerde voorraden waar de elementen op een rendabele manier kunnen worden gewonnen zijn relatief schaars.
Chinese voorsprong
China blijft op afstand aanvoerder van de wereldranglijst van producenten van zeldzame aardmetalen. Het land, dat een grote voorsprong heeft in exploratie en de bouw van mijnen en productiefaciliteiten, beschikt over 44 miljoen ton aan voorraden en produceert jaarlijks 140.000 ton. Veel landen zijn van China afhankelijk voor leveranties.
Hoewel landen als Vietnam en Brazilië ook over grote reserves beschikken, van respectievelijk 22 en 21 miljoen ton, produceren zij jaarlijks elk slechts duizend ton. Winning in de VS, die beschikken over 1,5 miljoen ton, is echter opgelopen tot 38.000 ton per jaar.
Myanmar produceert jaarlijks zo'n 30.000 ton, en Australië 17.000 ton. Het Australische mijnbedrijf Lynas geldt als de grootste producent van zeldzame aardmetalen buiten China, waar de productie wordt gedomineerd door zes grote staatsbedrijven. Ook Rusland beschikt over reserves, maar productie ligt er met 2.700 ton relatief laag.
Omdat de vraag naar zeldzame aardmetalen oploopt door de verduurzaming van de economie, proberen landen hun afhankelijkheid van China voor leveranties terug te dringen. In 2010 beperkte China tijdelijk de export van de grondstoffen. Dat leidde tot een sterke stijging van prijzen en initiatieven in andere landen om aan hun eigen winning te werken.
Opvoeren van productie zeldzame aardmetalen
Bij de recentere handelsoorlog tussen China en de VS doken opnieuw zorgen op over de afhankelijkheid van Chinese leveranties. Zo produceert China 60 procent van zeldzame aardmetalen die worden gebruikt voor componenten van high-tech elektronica als smartphones en computers. Ook de defensie-industrie heeft de grondstoffen nodig voor de productie van materieel van straaljagers tot onderzeeërs.
Die afhankelijkheid terugdringen is echter makkelijker gezegd dan gedaan. De winning van zeldzame aardmetalen vergt grote investeringen. In Brazilië werd in 2012 een grote voorraad ontdekt, maar het land is nog niet veel opgeschoten met exploitatie van die vondst. Ook in Vietnam, dat met 22 miljoen ton over de op één na grootste voorraad ter wereld beschikt, verloopt het opvoeren van de productie moeizaam. Tussen 2018 en 2020 steeg de winning in dat land van 400 tot 1.000 ton.
In de Verenigde Staten worden zeldzame aardmetalen gewonnen in een mijn in Californië. Dat is echter niet genoeg om aan de binnenlandse vraag te voldoen, en ook de VS blijven in hoge mate afhankelijk van China.
President Joe Biden tekende een jaar geleden een decreet om de binnenlandse bevoorrading onder de loep te nemen. Het Amerikaanse departement van Energie werkt aan plannen om toereikende binnenlandse bevoorrading veilig te stellen.