Het faillissement van Zeilscholen.nl twee jaar geleden was misschien wel de grootste toeristische ramp in de recente geschiedenis van Friesland. Inmiddels is er voor de zeilwereld na heel wat rechtszaken en investeringen weer licht aan het eind van de tunnel.

Het is een zonnig Hemelvaartsweekend, en het eerste waar alle jonge zeilers en instructeurs naar kijken is de Friese vlag die wappert naast de Nederlandse. “Windkracht 4. Prima zeilweertje”, zegt de instructeur lachend. Ondertussen worden in De Luts, het kanaal dat Balk verbindt met het Slotermeer, de zeilen gehesen en fokken strak getrokken.

Twee jaar geleden stonden de zaken er wel anders voor bij zeilschool De Stipe in Balk, een van de elf Friese steden. Duizenden ouders hadden een zeilvakantie voor hun kinderen geboekt bij een van Frieslands vele zeilscholen. Maar met het plotselinge faillissement van Zeilscholen.nl leek het erop dat die duizenden kinderen in de zomer niet overstag zouden gaan op de Friese meren.

Zeilscholen.nl was een bedrijf opgezet door investeerders om de zeilscholenmarkt in Nederland te domineren. In korte tijd nam het bedrijf negen zeilscholen over. De zaak klapte in de zomer van 2014. Curator Matthijs Sturms gaf na het faillissement aan tegenover NRC Handelsblad dat er van verschillende kanten onhandig is gemanoeuvreerd. “Iedereen wijst naar elkaar.”

De pijn zit diep

Twee jaar na dato is het leed van het bankroet nog niet vergeten. Voormalig directeur van Vinea, de vakantieaanbieder die door Zeilscholen.nl werd gebuikt om de kleinere spelers over te nemen, Jos Snijders Blok vindt het een gevoelig onderwerp waar hij liever niet aan terugdenkt. Telefonisch laat hij weten dat hij het boek graag gesloten wil houden.

Bij Watersportcentrum 't Garijp zit de pijn ook diep. Zij willen onder geen voorwaarde reageren op wat er destijds is gebeurd bij hun zeilschool in Goingarijp. "Wat gebeurd is, is gebeurd. Daar willen we niemand aan herinneren", vertelt een werknemer.

Dat standpunt is niet verwonderlijk aangezien de nieuwe eigenaar van 't Garijp, Vincent de Heer, toevallig ook een van de eigenaars van Zeilscholen.nl was.

Zeilscholen onafhankelijk verder

"We keken in die periode elke ochtend naar nieuws over Zeilscholen.nl in plaats van de windvaan. We waren alleen maar bezig met die ellende", zegt mede-eigenaar Femke Dijkstra van de 44 jaar oude zeilschool De Stipe. Inmiddels is de rust wedergekeerd bij het recreatiebedrijf. "Na zoveel ellende en zorgen zijn wij eindelijk onafhankelijk. Nu kunnen we weer genieten van het zeilschoolhouder zijn."

De onafhankelijkheid kwam er niet zonder slag of stoot. Na het faillissement van Zeilscholen.nl moesten De Stipe en andere Friese zeilscholen een hele nieuwe vloot en materiaal aanschaffen, een enorme investering. "Ook het personeel was na alle problemen zwaar gedemoraliseerd, maar nu zijn we door die periode wel een hechter team", vertelt Dijkstra.

Friese saamhorigheid

Niet alleen zeilschool De Stipe is dichter bij elkaar gekomen door de problemen, heel Friesland heeft volgens Martin Cnossen laten zien wat het kan bereiken als Friezen samenwerken. Cnossen is werkzaam bij Merk Fryslân, het bureau dat verantwoordelijk is voor de regiomarketing van de noordelijke Friesland.

"De neergang van Zeilscholen.nl treft Friesland in het hart", zei een van de medewerkers van Merk Fryslân destijds.

De reputatieschade is volgens Cnossen minder erg dan twee jaar geleden gedacht. "We hebben misschien zelfs respect afgedwongen door het daadkrachtig op te lossen." Toen na het faillissement van Zeilscholen.nl het erop leek dat duizenden kinderen zonder vakantie kwamen te zitten hebben Friese zeilschoolhouders, die vaak niks met Zeilscholen.nl te maken hadden, Merk Fryslân en de provincie samengewerkt om de meeste kinderen toch op vakantie te laten gaan. "Dat heeft alle partijen veel geld gekost, maar wel onze reputatie gered."

"Er is een Fries woord: Mienskip. Daarmee wordt de Friese saamhorigheid aangeduid", vertelt Cnossen. Volgens hem sloeg de zeilsector de handen ineen, zo kwamen er in de zomer na het faillissement bijna vijfhonderd kinderen bij zeilschool De Stipe op kosten van die zeilschool en de provincie.

De zeilscholenbubbel

Ottenhome Heeg, een bedrijf dat zeilboten bouwt en eigenaar is van zeilschool It Beaken in Heeg, is een toonaangevende speler op de Friese zeilmarkt en deed niet mee in het Zeilscholen.nl-project. Eigenaar van Ottenhome Heeg, Jan IJben, denkt dat hij misschien zelfs geprofiteerd heeft van het faillissement, omdat mensen vertrouwen verloren in zeilscholen die bij Zeilscholen.nl waren aangesloten. "Natuurlijk doen we het liever op eigen kracht", merkt hij op.

Ottenhome Heeg is wel benaderd door Zeilscholen.nl. "Ik had gelijk in de gaten dat het daar qua financiën een ramp was. Zeilscholen zijn een 'people's business', je kan er niet simpelweg geld tegenaan gooien en hopen dat het beter wordt. Dat begrepen ze bij Zeilscholen.nl niet", aldus IJben.

Ook bij De Stipe in Balk kregen ze na een tijdje samenwerking met Zeilscholen.nl argwaan. "De directie had plannen voor vijftig nieuwe zeilscholen in Friesland. Dat is simpelweg niet haalbaar, dan moet je half Nederland aan het zeilen krijgen", vertelt Dijkstra.

"Een bubbel die ongezond snel groeide en uiteindelijk barstte", noemt Cnossen van Merk Fryslân het. De zeilschoolhouders en het marketingbureau noemen het dan ook zeer onwaarschijnlijk dat er ooit nog een speler komt die de Friese zeilscholenmarkt succesvol zal controleren. Dijkstra: "Wij gaan nooit meer onze verkregen onafhankelijkheid en stabiliteit opgeven voor een grote partij."

Zeilmekka van Europa

Plannen voor meer samenwerking zijn er volop. "De Friese zeilscholen werken al samen onder verschillende organisaties en keurmerken. Dit gaat goed en kan zelfs uitgebreider", vertelt Jan IJben hierover. Ook bij De Stipe staan ze open voor meer samenwerking in Friesland, al moet dat wel op een losse en vrijblijvende manier gebeuren.

Bij Merk Fryslân zijn ze een stuk ambitieuzer. "Friesland moet dé zeilschool van Europa worden. We hebben misschien wel het mooiste zeilgebied van Europa, de juiste infrastructuur en genoeg ervaring om het zeilmekka van Europa, zo niet de wereld, te worden. Het enige waar het voorlopig aan ontbreekt is de ambitie bij de zeilschoolhouders", zegt Martin Cnossen.

Cnossen kwam tot deze realisatie tijdens een reis naar Azië. "Ik sprak daar met Chinezen over Friesland en het zeilen. De mensen daar zien zeilen echt als de ultieme sport voor de bovenklasse. Het aantal rijke Chinezen explodeert. Die staan te popelen om hun kinderen in Europa te laten zeilen zodat ze daar thuis over kunnen opscheppen. Dat Friesland dan een sterk authentiek karakter heeft, is extra aanlokkelijk voor jonge zeilers van over de hele wereld."

Als aan het einde van de dag de zeilen gestreken worden en zeilinstructeurs het gecompliceerde zeiljargon over de Friese meren scanderen, is het moeilijk voor te stellen dat hier ooit Chinees en Engels gepraat gaat worden. In de woorden van een zeilfanaat in Heeg: "Zeilkamp gaat om kinderen en plezier, niet per se om zeilen en geld."

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl