- Xi Jinping is vrijdag door het Chinese Volkscongres een historische derde termijn als president toegekend.
- Hij leidt China al sinds 2013 en treedt met deze nieuwe termijn in de voetsporen van de Chinese leider Mao Zedong.
- Xi is getrouwd met een bekende zangeres, heeft een ‘Chinese droom’, maakt zich zorgen over Oekraïne en mag niet meer met Winnie de Poeh vergeleken worden.
- Lees ook: Dit zijn 12 zeer machtige figuren in China…waar iedereen uiteindelijk moet buigen voor de onbetwiste leider, Xi Jinping
Xi Jinping kan als langzittende leider van grootmacht China met recht de machtigste man ter wereld worden genoemd. Vrijdag kreeg hij – zoals verwacht – door het Chinese Volkscongres een derde termijn als president toegewezen.
Hiermee breekt hij met de langstaande norm dat Chinese presidenten maar maximaal twee termijnen dienen, die leiders na het overlijden van Mao Zedong respecteerden.
In 2018 liet Xi Jinping de maximumtermijn voor het presidentschap afschaffen, waardoor hij ‘president voor het leven’ kan worden. Met dit derde termijn consolideert Xi zijn autocratische macht nog verder.
Maar wie is de man die China sinds 2013 zo autoritair leidt? Dit zijn 8 dingen die je moet weten over de moeilijk te doorgronden Chinese president Xi Jinping.
Xi voerde drie jaar lang een succesvol ‘zero-covid-beleid’ en wist grootschalige protesten te onderdrukken
Onder Xi hanteerde China bijna drie jaar lang een uiterst streng coronabeleid. De autoriteiten drukten uitbraken met zeer strenge en vaak onaangekondigde lockdowns de kop in om het aantal besmettingen naar nul te brengen. Waar andere grote economieën een manier vonden om te leven met het virus, hield Xi Jinping lange tijd vast aan zijn zero-covid-beleid en werden regelmatig miljoenen mensen wekenlang opgesloten.
De menselijke drama's van dit strenge beleid, alsook de economische klappen, zorgden in november 2022 voor een zeldzame massale uitbarsting van onvrede onder Chinese burgers. Duizenden van hen gingen de straat op om te demonstreren tegen de overheid. Alsook de draconische coronamaatregelen, die een maand later plots de prullenbak ingingen, waarna miljoenen Chinese burgers besmet raakten met het virus.
Volgens officiële regeringscijfers stierven een kleine 100.000 mensen bij deze coronagolf. The New York Times schat echter dat er tussen de 1 en 1,5 miljoen Chinese burgers kwamen te overlijden.
Ondanks dit grote aantal doden en de onvrede over het lang gehanteerde strenge coronabeleid, is de openlijke kritiek op president Xi gering. Online worden negatieve uitingen meestal snel gecensureerd. Ook werden volgens de BBC de afgelopen weken veel burgers opgepakt die in november en december meeliepen in de protesten tegen de overheid.
Xi's vader behoorde onder Mao tot de top van de Communistische Partij, maar werd later bestempeld als 'verrader'
De vader van Xi Jinping, Xi Zhongxun, behoorde nadat Mao Zedong in 1949 de Volksrepubliek China stichtte tot de eerste generatie communistische Chinese leiders. Hij klom volgens Historiën zelfs op tot vicepremier.
In zijn jonge jaren genoot de in 1953 geboren Xi Jinping dan ook van alle voordelen van de elite, zoals een prestigieuze crèche en lagere kostschool.
Maar in 1962 werd Xi Zhongxun bestempeld als verrader en verdween hij later jarenlang in de gevangenis. Xi Jinping had toen geen enkel privilege meer en werd net als 17 miljoen andere jongeren voor 'heropvoeding' naar het platteland gestuurd.
Xi woonde toen een tijdlang met drie anderen in een grot in het bergdorp Liangjiahe. Een van zijn medebewoners zei daarover tegen de BBC: "We hadden toen alleen pap, kruiden en gestoomde broodjes om te eten, maar als je honger hebt, maakt het niet uit wat je eet."
Later werd vader Xi Zhongxun gerehabiliteerd en kreeg hij weer belangrijke functies binnen de Communistische Partij. Zoon Xi mocht toen ondanks dat hij zijn middelbare school niet had afgemaakt chemische technologie gaan studeren aan de Tsingua-universiteit in Beijing.
Xi schafte in 2018 de maximumtermijn voor het presidentschap af en wil mogelijk president voor het leven worden
De Communistische Partij voerde veertig jaar geleden een grondwettelijke limiet in van maximaal twee termijnen voor een Chinese president, om een schrikbewind als onder Mao Zedong te voorkomen. Sindsdien hielden Chinese presidenten zich daar behoorlijk netjes aan en wezen ze bijtijds een opvolger aan.
Maar volgens Xi Jinping leidt dat tot verzwakking van de partij en in 2018 zorgde hij ervoor dat de regel dat presidenten maar twee vijfjarige termijnen mogen dienen werd geschrapt. In potentie kan Xi daarmee tot aan zijn dood leider van het land blijven.
Xi Jinping heeft nog geen potentiële opvolger naar voren geschoven en met rivalen en hun bondgenoten rekende hij al snel na zijn aantreden in 2013 af. Zijn derde ambtstermijn zal niet de laatste zijn als Xi werkelijk 'president voor het leven' wil worden, zoals sommige analisten denken.
Xi is getrouwd met een bekende zangeres en werd vroeger vooral gezien als 'man van'
Na een mislukt huwelijk aan het begin van de jaren '80 met de dochter van een Chinese ambassadeur in het Verenigd Koninkrijk, hertrouwde Xi Jinping in 1987 met de beroemde Chinese zangeres Peng Liyuan. Haar liedjes gaan vooral over Chinees nationalisme, het dorpsleven, vrede en de Communistische Partij.
Peng Liyuan was toen veel bekender bij het grote publiek dan de nog maar net met zijn politieke loopbaan begonnen Xi. Hij werd ondanks dat hij destijds aan het opklimmen was als provinciaal leider volgens de BBC toen vooral gezien als de 'man van'. Beiden hadden het na hun huwelijk vooral erg druk met hun eigen loopbaan, maar Xi vertelde volgens de Chinese staatstelevisie CCTV ooit in een interview dat hij zijn vrouw wel elke dag belde.
"We moeten onze ware liefde niet laten bekoelen door de grote afstand", zei Xi. "Ook mogen we de ware liefde niet vergeten tijdens ons drukke leven en verwaarlozen terwijl we dag en nacht aan het werk zijn."
Samen hebben ze een dochter die onder een pseudoniem psychologie en Engels studeerde aan de Harvard-universiteit in de Verenigde Staten en daar in 2015 haar diploma behaalde.
Xi heeft een 'Chinese droom' en werkt er hard aan die uit te laten komen
Toen hij eind 2012 net gekozen was als secretaris-generaal van de Communistische Partij, lanceerde Xi analoog aan 'The American Dream' de slogan de 'Chinese droom'. Hij zou de inspiratie daartoe volgens The Economist hebben opgedaan tijdens een maandenlang verblijf bij een Amerikaanse familie in 1985 in de staat Iowa.
De 'Chinese droom' komt vaak terug in overheidspropaganda. Xi Jinping wil dat China in 2049, honderd jaar na de stichting van de Volksrepubliek, een moderne, welvarende en sterk socialistische natie is.
Volgens oud-correspondent Oscar Garschagen omvat de nooit exact omschreven droom in elk geval nieuwe zijderoutes, een eigen industriële productie, een China zonder vervuiling en armoede, en een geannexeerd Taiwan. Ook wil China leidend zijn op het gebied van technologie en kunstmatige intelligentie.
Het westen hekelt de controledrift en het nationalisme van Xi en ziet de militaire ambities en de blik op Taiwan als een bedreiging voor de internationale rechtsorde.
Xi haalde de Olympische Winterspelen naar Beijing, waar zelden sneeuw valt
Beijing is de eerste stad ter wereld waar zowel de Olympische Zomerspelen (2008) als de Olympische Winterspelen (2022) zijn georganiseerd. Maar in de Chinese hoofdstad valt zelden sneeuw en de omgeving kent ook nauwelijks geschikte bergen. Met enorme hoeveelheden kunstsneeuw konden toch alle sportonderdelen doorgang vinden.
Xi Jinping was in 2008 al ondervoorzitter van het Chinese organisatiecomité en hield toen de touwtjes strak in handen. Om ook de Winterspelen naar Beijing te halen, deed hij in 2015 een maar deels waargemaakte belofte: "Wij worden een wintersportland en tegen 2022 moeten 300 miljoen Chinezen hebben kennisgemaakt met wintersporten."
Xi Jinping hoopte op veel internationale prestige met de Winterspelen, maar de meeste westerse leiders lieten het afweten tijdens de openingsceremonie in februari vorig jaar. Wel gaven de Russische president Vladimir Poetin en autoritaire leiders van landen als Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Qatar, Turkmenistan en Egypte acte de présence in het als 'Vogelnest' bekendstaande stadion in Beijing.
Het uitbreken van de oorlog in Oekraïne, daags na de Winterspelen, gaf het evenement bovendien een wrange nasmaak. Xi zou Poetin gevraagd hebben om de Russische invasie uit te stellen tot na het sportevenement.
Xi maakt zich zorgen over Oekraïne, maar heeft Rusland nooit openlijk veroordeeld voor de inval
China houdt zich grotendeels afzijdig van de oorlog in Oekraïne, al verdenken de VS het land ervan Rusland te willen bewapenen. Bij VN-resoluties die de Russische inval veroordelen onthoudt China zich van stemming. Xi Jinping heeft nooit zijn steun uitgesproken voor de oorlog, maar die ook nooit in het openbaar veroordeeld.
Lees ook: China importeert uranium uit Rusland: angst voor nieuwe nucleaire wapenwedloop neemt toe
Wel zou Xi zijn zorgen over de oorlog in een privégesprek met de Russiche president Vladimir Poetin hebben besproken tijdens een ontmoeting vorig jaar.
In een recent voorstel pleit Beijing voor vredesonderhandelingen, maar rept hierin niet over door Rusland geannexeerde gebieden in Oekraïne. De economische banden tussen de twee landen zijn het afgelopen jaar alleen maar inniger geworden, terwijl de VS en Europa zich juist afkeerden van Moskou.
Begin maart ontving Xi president Alexander Lukashenko, de leider van Belarus en Poetin-bondgenoot in de oorlog tegen Oekraïne. Zij bevestigden dat de twee landen inniger zullen gaan samenwerken op het gebied van defensie en veiligheid, schrijft CNN. Xi riep de "desbetreffende landen" op om te stoppen met het "politiseren" van het conflict in Oekraïne en om de "crisis vreedzaam op te lossen".
Xi mag niet meer met Winnie de Poeh vergeleken worden
Veel mensen binnen en buiten China zien uiterlijke gelijkenissen tussen Winnie de Poeh en Xi Jinping, vooral het feit dat ze beiden enigszins mollig zijn. In 2013, toen Xi president werd, dook voor het eerst een Winnie-meme op.
Sindsdien worden afbeeldingen van de teddybeer steeds vaker gebruikt om verhulde kritiek op Xi te uiten. Zo werden massaal afbeeldingen van Winnie de Poeh op sociale media gezet toen de Chinese Communistische Partij begin 2018 aankondigde de maximale presidentiële termijn af te schaffen. Daaronder een van Winnie met een kroon die, zittend op een troon, een pot honing omhelst.
Chinese censors waren er vanzelfsprakend al snel bij om de afbeeldingen te verwijderen. Dit is nog steeds het protocol als mensen in China Winnie-memes plaatsen.