Wordt 2024 het jaar van de terugkeer van Donald Trump?

ANALYSE – Ook in 2024 zal de Verenigde Staten nog altijd als een reus boven andere economieën uittorenen, als het aankomt op de impact op financiële markten. Over giganten gesproken die anderen in de schaduw stellen: Tyrannus Trumpus is de grote angstgegner voor de wereldeconomie, als je de talloze columns en analistenrapporten leest over de verwachte clash tussen Trump en die andere dinosaurus, Joe Biden.

Dertig jaar na het uitkomen van deel 1 van de film Jurassic, en evenveel jaren na Trumps uitspraak “It’s fortunate I don’t have to run for political office“, lijkt een sequel in aantocht van Trump Part I.

De oud-president blijft de gemoederen bezig houden door bijvoorbeeld opponenten af te schilderen als ongedierte op wie hij de jacht inzet. Verder merkte Trump recent op dat hij geen dictator zal zijn als hij de verkiezingen wint, behalve op Dag 1. Dat gaf tegenstanders nieuwe ammunitie voor de stelling dat de VS afglijdt richting een autoritair bewind, als Trump een tweede termijn krijgt.

De vraag is of alle doemscenario’s bewaarheid worden, als Trump weer zijn intrek neemt in het Witte Huis. Eerst moet hij natuurlijk nog de Republikeinse voorverkiezingen winnen. Maar zijn voorsprong op concurrenten is gigantisch met ruim 60 procent steun in nationale peilingen (met maximaal zo’n 12 procent voor z’n meest directe tegenstander) en 45 procent tot 50 procent in staten waar de eerste voorverkiezingen worden gehouden.

Weliswaar werden in het verleden koplopers op hetzelfde punt als waar de huidige race is, later regelmatig nog (met gemak) van de troon gestoten, maar die keren hadden achtervolgers nooit zo’n grote achterstand als nu.

Bovendien is de kans klein dat er nog negatieve verrassingen over Trump opduiken. De man is al zo onder een vergrootglas gelegd, dat alle mogelijke lijken in de kast waarschijnlijk al zijn opgedoken. Ook zijn Amerikanen al lang en breed bekend met Trumps controversiële persoonlijkheid, dus het is niet alsof mensen alsnog afgestompt worden door de manier van campagne voeren van Trump.   

Donald Trump heeft het tij mee voor herverkiezing vals president in 2024

In Trumps voordeel werkt mogelijk dat de economische groei in de VS en aandelenmarkten in de loop van 2024 kwetsbaar zijn voor tegenvallers. Volgens verreweg de meeste Amerikanen gaat het al de verkeerde kant op met hun land en een meerderheid geeft Biden een onvoldoende voor economisch beleid. Die scores zullen er niet beter op worden, als het economisch slechter gaat.

Ook het geopolitieke klimaat zal niet veel rooskleuriger worden. De oorlog in Oekraïne sleept zich voort (en ontwikkelt zich mogelijk zelfs meer in het Russische voordeel), de betrekkingen met China zullen niet substantieel warmer worden en fricties tussen het Westen en de Global South houden aan.

Het Amerikaanse buitenlandbeleid speelt doorgaans een kleine rol bij presidentsverkiezingen, maar als de wereld grauwer en grijzer wordt, zal dat de toch al pessimistische kijk van Amerikanen niet veel goeds doen. Dat zal de zittende macht aangerekend worden.

Daarbij heersen grote twijfels over de mentale en fysieke gesteldheid van zittend president Joe Biden (ook bij Democraten). De kans is nihil dat Biden plots vitaler wordt en als er iets verandert aan zijn gezondheid, zal dit eerder negatief zijn voor Biden. Elke dag dat verkiezingen dichterbij komen, wordt hij een dag ouder en fragieler.

Sowieso loopt Biden niet over van ambitie voor een tweede termijn. Hij zei onlangs niet zeker te zijn dat hij voor herverkiezing zou zijn gegaan, als Trump niet mee zou doen. Die opmerking fietste hij deels terug, maar het blijft veelzeggend.

Tot slot wijzen de statistieken in de peilingen richting Trump Part II: in de belangrijke swing states staat Trump in de peilingen boven Biden, wedkantoren geven Trump de beste kansen en ook politieke prediction markets geven Trump een (minieme) voorsprong.

Radicale plannen van Trump, maar zijn ze realistisch?

De gevolgen van een nieuw presidentschap voor Donald Trump hangen uiteraard sterk af van de vraag of hij zijn voornemens kan en wil realiseren. Hij wil het ministerie van justitie aan banden leggen en dreigt met politieke vervolgingen: "If I happen to be president and I see somebody who’s doing well and beating me very badly, I say, ‘Go down and indict them.’ They’d be out of business."

Verder wil Trump het ambtenarenapparaat ‘zuiveren’ en vervangen door loyalisten, de krijgsmacht inzetten tegen binnenlandse protesten, miljoenen migranten in kampen opsluiten en uitzetten, weer een inreisverbod afkondigen voor verschillende islamitische landen, een ideologische screening invoeren voor migranten en in de VS geboren kinderen van vreemdelingen het staatsburgerschap ontnemen.

Daarnaast wil Trump op importen een standaardtarief van 10 procent, heeft hij weinig op met de NAVO en zal hij minder steun verlenen aan Oekraïne en Taiwan.

Tot slot zal Trump de onafhankelijkheid van de Amerikaanse centrale bank ter discussie stellen en waarschijnlijk inzetten op belastingverlagingen en tegelijk sociale uitgaven waarschijnlijk op z’n minst op peil houden of zelfs opvoeren.

Tijdens zijn eerste termijn werd Trump in toom gehouden door orthodoxe, gematigde stemmen in zijn team, nu zijn alleen nog radicalere mensen bereid voor hem te werken. Bovendien wordt gestructureerd gewerkt aan een plan om de overheid op de schop te nemen, daar waar Trump in zijn eerste vier jaar vastliep op de geharde bureaucratie en andere instituties.

Als Trump succesvol is in de implementatie van zijn programma, is het volgende waarschijnlijk:

• Het bedrijfsleven wordt geconfronteerd met enorme onzekerheid. Het hervormen van het ambtenarenapparaat zal niet zonder slag of stoot gaan. Talloze rechtszaken zullen worden gevoerd; veel lopende procedures, aanvragen, en dergelijke komen stil te liggen; en een enorme bak aan institutionele kennis gaat verloren. Hierdoor zullen ondernemingen investeringen uitstellen en voorzichtiger worden met personeelsuitbreiding. Overigens kan de fossiele-energiesector wel garen spinnen bij een tweede termijn van Trump; vanaf dag een van zijn tweede termijn zal het mantra “drill, baby, drill” zijn.

• Begrotingstekorten blijven maar oplopen in de VS en de staatsschuld loopt volgens de IMF-projecties op van de huidige 123 procent van het nationaal inkomen naar 137 procent in 2028. Onder Trump zullen tekorten waarschijnlijk nog hoger uitvallen, waardoor de overheid nog meer schuldpapier moet uitgeven (terwijl 60 procent van de staatsschuld de komende drie jaar geherfinancierd moet worden). Daarbij zullen beleggers met Trump aan het roer een hogere risicopremie eisen op Amerikaanse staatsobligaties. Ook omdat hij in het verleden blijk gaf weinig respect te hebben voor de onafhankelijkheid van de Federal Reserve. Onlangs gaf hij aan als president de Fed onder druk te zullen zetten om beleidsrentes te verlagen.

• De opwaartse druk op langetermijnrentes zal versterkt worden door meer protectionisme. Daardoor wordt inflatie geïmporteerd via duurdere importen.
• Hogere rentes in de VS maken de dollar relatief aantrekkelijker en plaatsen de euro onder neerwaartse druk. Aan de andere kant ondermijnen enorme, groeiende tekorten op de begroting en de handelsbalans het vertrouwen in de economische stabiliteit van de VS. Een aantasting van de onafhankelijkheid van de Fed zou ook negatief uitpakken voor het vertrouwen in Amerika en zijn munt.

• Goud zal profiteren, als het vertrouwen in de Fed afbrokkelt en door het uiterst onzekere geopolitiek klimaat dat onder meer voortvloeit uit de aanzienlijke kans dat de Russische en Chinese leiders meer ruimte zien voor agressieve buitenlandse avonturen. Daarbij zal Trump deglobalisering van internationale handelsketens stimuleren en zo bijdragen aan hogere inflatie.

• Een nieuwe termijn als president voor Trump heeft waarschijnlijk een tweeledig effect op de oliemarkt. Enerzijds zal de energietransitie gehinderd worden, omdat Trump weinig op heeft met de risico's van klimaatverandering. Daardoor blijft de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen groter en dat kan de olieprijs een zetje omhoog geven. Tegelijk zal Trump de deuren wagenwijd openzetten voor nieuwe olieboringen, waardoor het aanbod groeit.  

Wij vermoeden dat het niet zo’n vaart loopt met radicalere plannen van Trump, als hij weer president wordt. De Amerikaanse checks & balances hebben tijdens zijn eerste termijn aangetoond nog altijd (soms ternauwernood) te werken. Het Amerikaanse Congres, rechtbanken en de bureaucratie zullen de scherpste kantjes van zijn plannen slijpen.

“So relax. Trump is too old, too isolated, and too ADD to have a shot at dictatorship — and if he tried, the result would be comedy rather than tyranny", schreef voormalig CIA-analist Martin Gurri eerder deze maand.

Trump zal Washington niet domineren zoals T-Rex over Jurassic Park heerste. De bovengenoemde marktbewegingen kunnen optreden, maar waarschijnlijk in iets afgezwakte vorm plaatsvinden tijdens Trump Part II. Bij de première kan het even onrustig zijn, maar de volatiliteit neemt waarschijnlijk snel af als Trump weer in het Witte Huis resideert.

Andy Langenkamp is strategisch analist bij ECR Research en ICC Consultants