Terwijl het aantal hypotheekaanvragen nagenoeg op peil blijft, is het aandeel van aanvragen voor een nieuwe woning daarin steeds lager. Dat tekent de krapte op de huizenmarkt.

Vanwege de lage rente blijven huizenbezitters hun hypotheek oversluiten, maar starters komen er op de hypotheekmarkt dus steeds minder aan te pas.

Voor de doorstroom is het noodzakelijk dat er niet alleen wordt gekeken naar ‘bouwen, bouwen, bouwen’ maar ook naar manieren om 50-plussers makkelijker te laten doorstromen, stellen hypotheekadviseurs.

De krapte op de woningmarkt houdt kopers in zijn greep. Voor structurele verandering is het noodzakelijk dat wordt gekeken naar de doorstroom van 50-plussers, zo constateren verschillende hypotheekadviseurs.

Cijfers van de coöperatieve vereniging Hypotheken Data Netwerk (HDN) illustreren hoe de huizenmarkt steeds meer op slot raakt. Het aantal hypotheekaanvragen voor een nieuwe woning is in het derde kwartaal opnieuw gedaald.

Toch was het totaal aantal aanvragen bijna gelijk aan dezelfde periode vorig jaar. Dat komt omdat er steeds vaker hypotheken worden overgesloten voor een bijvoorbeeld een verbouwing.

Vanwege de lage rente blijven mensen hun lopende hypotheek oversluiten, zo constateert HDN. Terwijl de kopersmarkt ten opzichte van vorig jaar met een krappe 20 procent daalde nam de niet-kopersmarkt flink toe.

Zo blijven de hypotheekaanvragen dus nagenoeg in evenwicht, maar raakt de huizenmarkt steeds verder op slot; er is steeds minder doorstroming.

'Nog meer rampspoed' dreigt als de doorstroming slecht blijft

Bij het oplossen van de wooncrisis is het van cruciaal belang dat 50-plussers kunnen doorstromen naar andere woningen, zo stellen veel intermediairs nu. Volgens Van Bruggen Adviesgroep dreigt er "nog meer rampspoed" op de huizenmarkt doordat de doorstroom van oudere huizenbezitters te weinig aandacht krijgt.

Veel aandacht gaat nu nog uit naar het bouwen van meer huizen als oplossing voor de woningmarkt. Ook andere hypotheekadviseurs als De Hypotheekshop en De Hypotheker wijzen op de problemen met de doorstroming.

Tijdens Prinsjesdag beloofde het demissionaire kabinet om 1 miljard euro extra uit te trekken voor de woningbouw. Daarnaast werden ook moties aangenomen met betrekking tot het leenstelsel en de verhuurderheffing. Zowel De Hypotheekshop als Van Bruggen concludeert dat dit niet voldoende is om het woningtekort in te lopen.

De problemen doen zich met name voor aan de onderkant van de markt, ziet HDN. De onderste startersgroepen en doorstromers met een NHG hypotheek noteerden opnieuw de grootste afname in het aantal aanvragen van een hypotheek. Zij komen in de huidige markt steeds moeilijker aan een eigen woning.

Onder starters nemen alleen de aanvragen in het hogere segment toe, bron: HDN
Onder starters nemen alleen de aanvragen in het hogere segment toe, bron: HDN

Senioren hebben moeite een passende nieuwe woning te vinden

Gepensioneerden deden het afgelopen kwartaal 10.887 aanvragen die niet bestemd waren voor de aankoop van een woning, zo blijkt uit de hypotheekdata. Dat is een toename van ruim 45 procent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Omdat gepensioneerden actief zijn in de niet-kopersmarkt resulteert dit indirect in minder doorstroming op de kopersmarkt.

Michiel Meijer, directeur van Van Bruggen, stelt dat de plannen te veel gericht zijn op starters en het bijbouwen van eengezinswoningen. Er zou te weinig oog zijn voor senioren die geen passende woning kunnen vinden. Hij voorspelt een nieuwe woningmarktcrisis voor de jaren 2030 tot en met 2060.

Volgens Meijer zorgen de ouderen er nu mede voor dat er een tekort aan woningen is. Als de ouderen doorstromen naar seniorenwoningen, betekent dit dat iedereen een plekje kan opschuiven, "van de middeninkomens tot de starters."

Veel ouderen lopen nu tegen praktische belemmeringen aan, zoals hoge huurtarieven of de vermogensrendementsheffing op de overwaarde die vrijkomt bij het verkopen van een huis. Ook ouderen die besluiten als twee alleenstaanden een huishouden te vormen, lopen tegen fiscale nadelen aan. Deze belemmeringen zouden met creatieve maatregelen weggenomen moeten worden, stelt Van Bruggen Adviesgroep.

Ook De Hypotheker wijst op de noodzaak van extra maatregelen om de doorstroming op de huizenmarkt te bevorderen. Onderzoek van De Hypotheker wees uit dat er meer woonvormen voor ouderen moeten komen om de doorstroming te stimuleren. Volgens directievoorzitter Michel van den Akker zou een zelfbewoningsplicht voor beleggers ook een deel van de oplossing kunnen zijn voor de crisis.

De Hypotheekshop vindt verder dat de politiek stil moet staan bij de vraag hoe de crisis op de woningmarkt zo ver heeft kunnen komen. De vraag daarbij is vooral of maatschappelijke ontwikkelingen, zoals immigratie, vergrijzing, de toename van eenpersoonshuishoudens en de stikstofproblematiek goed zijn ingeschat.

Lees over de crisis op de woningmarkt ook: