De strengere handhaving van de wet DBA per 2025 heeft tot de nodige onrust geleid bij zowel zzp’ers als werkgevers. Jan van Helden, operationeel directeur bij Randstad Professional | Yacht, geeft je een aantal praktische tips om het risico op schijnzelfstandigheid zoveel mogelijk te vermijden, zodat je ook komend jaar met elkaar kunt blijven samenwerken.

De afgelopen jaren heeft Nederland een opvallende groei gezien in het aantal zelfstandigen zonder personeel (zzp). Volgens de Kamer van Koophandel steeg het aantal zzp’ers tussen 2014 en 2024 met 85% en telt Nederland momenteel iets meer dan 1,6 miljoen zelfstandigen. Ongeveer één op de acht werkzame personen in Nederland is daarmee zzp’er.

De groei van het aantal zzp’ers komt volgens een onderzoek van Movisie onder andere door de behoefte van mensen naar flexibiliteit in het inrichten van het eigen werk en het bepalen van hun werkinhoud. Digitale platformen en beroepen, waar zzp’ers actief en flexibel opdrachten kunnen verrichten, hebben volgens Rabobank ook de groei van het aantal zzp’ers gestimuleerd. 

Tegelijkertijd werken organisaties graag samen met zzp’ers, omdat het hen de mogelijkheid biedt om snel op- of af te schalen voor projecten en hen direct toegang geeft tot specialistische kennis.

Handhaving wet DBA

In sommige organisaties vervaagden de lijnen tussen zelfstandige ondernemers en werknemers in loondienst, wat schijnzelfstandigheid in de hand werkte.

Met de Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) die op 1 mei 2016 is ingevoerd, wilde de overheid schijnzelfstandigheid tegengaan door duidelijk te definiëren wanneer een zzp’er daadwerkelijk zelfstandig werkt. De invoering van de wet leidde tot veel onduidelijkheid en daardoor besloot de overheid de handhaving uit te stellen.

Vanaf januari 2025 wordt de wet strenger gehandhaafd, met mogelijke naheffingen en boetes bij overtreding. Deze aanpak leidt echter tot onbedoelde gevolgen: Sommige werkgevers mijden zelfstandigen volledig, terwijl die contractvorm deze werkenden juist de gewenste flexibiliteit en vrijheid biedt. Zij zien het arbeidscontract niet direct als een goed alternatief.

Operationeel directeur bij Randstad Professional | Yacht, Jan van Helden, stelt op basis van zijn jarenlange ervaring in het detacheren van personeel dat de discussie over zzp’ers erg is gepolariseerd. 

Jan pleit dat we teruggaan naar de basis en kijken naar zekerheid, collectiviteit en solidariteit. Hij geeft daarom een aantal praktische tips aan zowel zzp’ers als organisaties om ook in 2025 samen te blijven werken.

Tip 1. Kijk goed naar de criteria

Het begint met inzicht. Een van de eerste stappen is volgens Jan om je zowel als organisatie als zzp’er te verdiepen in het Deliveroo-arrest. “Daar vind je de criteria waarop de Belastingdienst zich nu baseert.“

In het arrest werd bevestigd dat bezorgers van Deliveroo in de praktijk niet als zelfstandige ondernemers, maar als werknemers kunnen worden beschouwd. Dit heeft aan de ene kant belangrijke gevolgen gehad voor de platformeconomie en de juridische behandeling van flexwerkers in Nederland. Aan de andere kant geeft het inzicht in de criteria die wordt gebruikt om te toetsen of iemand echt zelfstandig kan werken.

“Ik verwacht dat er het komende jaar door nieuwe rechtszaken veel meer duidelijk wordt over de voorwaarden en hoe zwaar de criteria van bijvoorbeeld het Deliveroo-arrest ten opzichte van elkaar wegen. Door je nu alvast in te lezen ben je zowel als organisatie als zzp’er beter voorbereid hoe je hier het beste mee om kunt gaan.

Organisaties hebben momenteel nog veel vragen. Logisch, want veel is nog nieuw en niet duidelijk. Daarom helpen wij vanuit Randstad Professional |Yacht met een DBA-scan. Het geeft organisaties inzicht in hun huidige zzp-beleid en -inzet en biedt advies voor de toekomst.

Tip 2. Word een échte ondernemer als zzp’er

Volgens Jan vraagt de wet DBA ook van zzp’ers een actieve ondernemershouding.
“Echte zzp’ers ondernemen. Ga daarom actief aan de slag met het ondernemerschap.” 

Dat doe je onder andere door te investeren in eigen bedrijfsmiddelen, zoals gereedschap en een eigen laptop, maar ook marketing zoals een website. Op deze manier bouw je aan je eigen bedrijf en merk.

Tegelijkertijd moeten opdrachtgevers volgens Jan nadenken over de inzet van zzp’ers. Vervullen zij rollen waarvoor je ook daadwerkelijk flexibiliteit en expertise nodig hebt? Welke rollen wil je vast organiseren en waar is flexibel werken een aanvulling op je personele planning? Door hier bewust mee bezig te zijn, zet je de zzp’er ook in op zijn/haar kracht. Je geeft hierbij de zzp’er een duidelijke opdracht, zonder leiding en toezicht. Gebaseerd op de expertise en met een duidelijk einddatum. De echte zzp’er kan zo ondernemen en jij als opdrachtgever loopt geen risico’s op schijnzelfstandigheid.

Tip 3. Ga het gesprek aan

Een andere belangrijke tip die Jan geeft is om deze ontwikkelingen aan te grijpen voor een reflectiemoment. ”Ga met je opdrachtgever of opdrachtnemer in gesprek om te achterhalen wat elkaars drijfveren zijn. Want zeker niet altijd staan ondernemerschap en financiën op de eerste plaats bij zzp’ers. Vaak gaat het voor hen veel meer over de vrijheid om zelf de werkuren te bepalen. Hoe mooi is het als je ook aan die drijfveren tegemoet kan komen, los van het contract?” 

Tip 4. Kijk naar de kansen die de wet DBA biedt

Hoewel de strengere handhaving van de wet DBA enige onrust heeft veroorzaakt, zijn deze ontwikkelingen geen bedreiging maar juist een kans. Het biedt namelijk de kans om de arbeidsmarkt opnieuw vorm te geven. 

De wet opent de deur voor organisaties en zzp’ers om hun samenwerking toekomstbestendiger te maken, door nieuwe manieren van werken, reflectie en innovatie.

Vaste contracten zijn vaak ouderwets en inflexibel. Neem arbeidsovereenkomsten daarom onder de loep en pas deze aan op basis van de drijfveren en wensen van de huidige werkenden, zzp’ers en werknemers. Dit biedt waardevolle inzichten en de mogelijkheid om te laten zien dat je bewust en verantwoord omgaat met de inzet van zelfstandigen. Op deze manier bouwen we samen aan een flexibele, transparante en toekomstbestendige arbeidsmarkt.

Twijfel je over jouw situatie? En wil je zeker zijn dat jouw organisatie volledig voldoet aan de wet DBA en risico’s voorkomt? Laat je bedrijf scannen of ga direct het gesprek aan met Jan van Helden en zijn collega’s van Randstad Professional | Yacht. Ben je ZZP’er en wil je meer weten over de wet DBA en de mogelijkheden voor jou? Lees dan hier verder. 

De perfecte baan of carrière vinden die bij je past, kan lastig zijn. Kijk daarom hieronder de video van Kesh Mahabier, waarin hij verteld hoe hij uiteindelijk zijn hart volgde en koos voor een carrièrepad dat hem gelukkig maakt.