Vandaag de dag regelen we onze bankzaken via de app op onze smartphones of via internetbankieren op onze computers. Met een paar drukken op de knop maken we geld over naar vrienden en familie.
De bank speelt daarbij als betrouwbare derde partij een cruciale rol. Die checkt of jij genoeg geld op jouw rekening hebt staan, haalt het geld ervanaf en communiceert eventueel met de andere bank om het op de rekening te storten van de ontvanger.
Met blockchaintechnologie is die derde partij niet meer nodig. De tussenliggende instantie, de bank in dit geval, is overbodig. De transactie wordt in plaats daarvan gecontroleerd en goedgekeurd door een netwerk van computers.
Hoe werkt dat dan precies? Om antwoord op die vraag te krijgen is een uitleg over de achterliggende filosofie van blockchain noodzakelijk.
Satoshi Nakamoto
In 2009 duikt op verschillende fora een document op van ene Satoshi Nakamoto. Deze mysterieuze persoon doet een voorstel voor digitaal geld, waarbij er voor transacties geen betrouwbare derde partij meer nodig is. Het idee voor bitcoin is geboren.
Volgens Nakamoto heeft het huidige financiële systeem een aantal nadelen. Tussenliggende partijen zoals banken of notarissen hebben te veel macht, waardoor ze extra kosten rekenen en niet zo snel werken als mogelijk is. Er is behoefte aan meer vertrouwen tussen de koper en de verkoper. Dat regelt de blockchaintechnologie.
Je kunt blockchain zien als een grote Excelsheet met daarin de gegevens van elke transactie die is gedaan. Een uitgebreid transparant grootboek. In tegenstelling tot een normale database is de blockchain gedecentraliseerd. Niet één iemand of bedrijf beheert de gegevens, maar iedere computer in het netwerk heeft er een kopie van.
Links een gedistribueerd netwerk, rechts een gecentraliseerd netwerk
Zodra er een wijziging in de Excelsheet wordt aangebracht, moet de verandering worden goedgekeurd door degenen die op het netwerk zijn aangesloten. Zo is het grootboek een stuk veiliger en minder hackgevoelig. Alle handelingen zijn cryptografisch versleuteld, zodat er geen gevoelige informatie te zien is.
Blockchain wordt geroemd om zijn transparantie. Iedereen kan de transacties zien die op het netwerk hebben plaatsgevonden.
Als ze zijn goedgekeurd, worden ze in een block gesmeed en toegevoegd aan de keten van bestaande voorgaande activiteiten. Bij bitcoin gebeurt dat goedkeuren door middel van complexe mathematische puzzels die zogeheten 'miners' moeten oplossen.
Elk block bevat een verwijzing naar het vorige block; zo zijn ze allemaal aan elkaar gekoppeld. Als je de boel wilt bedotten moet je dus de gehele keten aanpassen. Dat is praktisch onmogelijk. Zo is de bitcoinblockchain medio april al ruim 160 GB groot.
Bekijk ook dit item van NOS op 3 over hoe blockchain werkt:
Toepassingen van blockchain
Bitcoin is de bekendste toepassing van blockchaintechnologie. Met bitcoin en andere cryptovaluta kun je snel en gemakkelijk waarde overdragen naar iedereen, waar ook ter wereld. Elke digitale munt is maar één keer uit te geven en de eigendomsgegevens staan geregistreerd in het blockchainnetwerk. Zo wordt het eigendomsrecht officieel aan jou toegekend en is de echtheid gegarandeerd.
Daarnaast kun je in de blockchain registreren waar een product is geweest voor het bij jou terechtkomt. De hele productieketen kun je vastleggen in de blockchain. De medicijnen die je ophaalt bij de apotheek, de koffiebonen die je in de winkel ziet liggen. Met behulp van blockchain zie jij de route die het product heeft afgeleverd. Zo weet je zeker dat je met jouw bonen die ene boer in Colombia steunt en weet je dat jouw antibiotica geen namaakproduct is.
Business Insider schreef eerder al over Seal, een Amsterdams bedrijf dat met behulp van blockchaintechnologie de namaakindustrie wil aanpakken. Door elk (luxe)product in het netwerk te registreren is het logistieke proces transparanter geworden. Zo zie jij waar jouw Michael Kors-tas vandaan komt en dat het geen nepperd is.
Bekijk ook dit item van RTL Z over hoe blockchain ons voedsel veiliger kan maken:
Het registreren van geboorteakten, het toekennen van eigendom en zelfs stemmen is allemaal met blockchain te regelen zonder tussenliggende autoriteit.
Maar blockchain kan ook van toepassing zijn als jij bijvoorbeeld schade aan je huis hebt door een storm. Het afhandelen van verzekeringskwesties kan geprogrammeerd en geautomatiseerd worden. De blockchain kan meetbare kenmerken bevatten zoals hoe sterk een aardbeving in de omgeving was. Als er dan eentje plaatsvindt, kan het systeem meteen geactiveerd worden om het algehele claimproces te versnellen. Goed nieuws voor alle Groningers?
Blockchainprojecten in Nederland
In ons kleine landje zijn we al volop bezig met blockchaintechnologie. Een interessant project is dat van café en broedplaats De Ceuvel in Amsterdam. Op dit terrein kunnen ondernemers de lokale cryptomunt Jouliette verdienen door zonne-energie op te wekken met hun woonboten. De munt wordt gebruikt als ruilmiddel om de elektriciteit te verrekenen die uitgewisseld wordt op het eigen stroomnet van De Ceuvel.
Een ander mooi project is de Stadjerspas. Met dit initiatief van de gemeente Groningen kunnen minima leuke activiteiten doen door heel de stad. Op vertoon van de bijbehorende QR-code op je telefoon mag je gratis een duik nemen in het zwembad. Mocht een activiteit toch niet gratis zijn maar met korting, dan wordt de korting automatisch bij de ingang verrekend en het restant betaald. Alles wordt geregistreerd in de blockchain, waardoor het papierwerk afneemt.
Daarnaast bestaat er sinds kort Mijn Zorg Log, waar Zorginstituut Nederland bij betrokken is. Dit is een blockchainnetwerk waar slechts een paar partijen deel van uitmaken, waaronder de zorgontvanger, de gemeente, de zorgverlener(s) en bijvoorbeeld de familie van de zorgontvanger. Dit netwerk werkt dus op uitnodiging door degene die deze blockchain heeft opgezet.
In dit geval wordt er een blockchaindatabase aangemaakt voor de zorggegevens van de zorgontvanger. Alle participanten kunnen de gegevens inzien. Als er zorg is verleend aan de ontvanger, dan wordt dat geregistreerd in de database. Dat gebeurt digitaal en is te bekijken via bijvoorbeeld een app op jouw smartphone.
Nadelen van blockchain
Zitten er dan alleen maar voordelen aan de blockchain? Nee, zeker niet. Privacy staat op gespannen voet met de technologie. Iedereen in het netwerk kan immers de keten met transacties inzien. Transparantie en privacy zijn twee termen die soms moeilijk te verenigen zijn.
Daarnaast laat de snelheid van het verifiëren van transacties nog te wensen over. Het bijwerken van alle grootboeken op elke computer in het netwerk kost natuurlijk meer tijd dan als één partij het beheert. Zo kan het bitcoinnetwerk slechts 7 transacties per seconde verwerken, terwijl creditcardbedrijf Visa bijvoorbeeld 24.000 transacties per seconde aankan. Er zijn andere cryptovaluta die het beter doen dan bitcoin, maar die komen alsnog niet in de buurt van Visa.
Dit kan allemaal nog verbeteren. Blockchain staat in de kinderschoenen en zowel kleine als grote bedrijven zijn hard aan het werk om de technologie toe te passen in verschillende sectoren. Een gevaar is de recente roep om regulering, want dat zou innovatie weleens in de kiem kunnen smoren.
Oud-minister Jan Kees de Jager van Financiën verwoordde dat op de Dag van de Crypto als volgt: "Duizend bloemen moeten kunnen bloeien."