Een hybride warmtepomp plaatsen, waar moet je rekening mee houden?

De hybride warmtepomp geniet momenteel enorme belangstelling. Bij dit type warmtepomp blijf je de cv-ketel nog deels gebruiken om bijvoorbeeld water in je douche op te warmen of om extra warmte te creëren op zeer koude dagen. Maar je bespaart wel fors op het gasverbruik.

De stijgende gasprijzen zorgen ervoor dat de alternatieve manier van warmte opwekken binnen enkele jaren is terugverdiend, zeker als er ook nog eens zonnepanelen geïnstalleerd worden. Wat de kosten betreft zijn hybride warmtepompen minder duur dan warmtepompen die de hr-ketel volledig vervangen.

Lees ook: Hybride warmtepomp populair door hoge gasprijs: dit moet je weten over kosten, subsidie en jaarlijkse besparing op je energierekening

Maar er komt meer kijken bij de plaatsing van een dergelijk apparaat dan je denkt.

Om te beginnen zijn er verschillende soorten hybride warmtepompen verkrijgbaar. De meest gangbare is de lucht-water-variant. Deze is herkenbaar aan het feit dat hij meestal uit twee units bestaat, waarvan er eenje buiten komt te staan. De buitenunit heeft wel iets weg van een airco-unit.

Een andere is de warmtepomp die werkt met bodemwarmte. Deze zijn een stuk minder gangbaar, omdat hier een enorme investering en een hoop gedoe bij komt kijken. “Je moet hier al snel denken aan 10.000 euro tot 20.000 euro en een specialist die gaten van 100 tot 150 meter diep komt boren. Daar moeten dan ook nog vergunningen voor aangevraagd worden en de graver moet speciale certificaten bezitten. Ook komt hij met een speciale boor je hele tuin omploegen, het is maar de vraag of je dat wilt”, vertelt Jan Liefting, expert op het gebied van warmtepompen bij Installatiebedrijf Feenstra.

“We zien dat deze oplossing vaker gebruikt wordt voor nieuwbouw waar dit nog makkelijk geplaatst kan worden”, stelt Liefting.

Woordvoerder Hans André de la Porte van de Vereniging Eigen Huis beaamt dat: “Dit zijn vaak zulke dure oplossingen, dat het alleen haalbaar is als hele wijken tegelijk overgaan tot aanleg.”

Dat is dan ook de reden dat Feenstra op dit moment geen bodem-warmtepompen aanbiedt. Ook wij zullen deze optie vanwege de enorme investering en specialistische aanpak, voor dit artikel buiten beschouwing laten.

Waar moet je rekening mee houden bij de plaatsing van een hybride warmtepomp

Het belangrijkste waar naar gekeken moet worden is de ruimte. “Mensen zien vaak de unit die buiten komt te staan, maar er komt ook een unit naast de cv-ketel te hangen, daar moet wel ruimte voor zijn”, zegt De la Porte. “Gelukkig zijn ze niet heel groot en past het meestal wel.”

Liefting brengt daar nog wat nuance in aan. “We komen wel eens situaties tegen dat de cv-ketel in het keukenkastje of in een hele bekisting geplaatst is. Dat kunnen punten zijn waardoor plaatsing onmogelijk wordt. Het is immers zaak om de binnenunit zo dicht mogelijk bij de cv-ketel te plaatsen.”

De unit die buiten komt, is een heel andere uitdaging. Daarvoor lijkt geen pasklare oplossing voor de gemiddelde woning. Dit komt bijvoorbeeld alleen al door de verschillende formaten waarin buitenunits bestaan en het feit dat er verschillende soorten buitenunits zijn afhankelijk van het type woning.

Daarnaast moet de gemeente vaak goedkeuring geven voor de plaatsing van een buitenunit, in verband met het aanzicht van een huis. Voor het bepalen van de optimale plaats is dan ook een adviseur nodig.

“Het is vooral zaak dat mensen zich goed laten voorlichten en bij voorkeur meerdere offertes opvragen. Alleen zo kun je bepalen of je met iemand in zee gaat die verstand van zaken heeft en de beste oplossing voor jouw specifieke situatie aanbiedt”, zegt Liefting.

Hij voegt hier nog aan toe: “Bij Feenstra plaatsen we de units alleen op goed en veilig bereikbare plaatsen, zodat onze vakmensen er voor onderhoud en service goed bij kunnen.” Dat kan dus betekenen dat de unit niet op de voorkeursplaats van de bewoner wordt geïnstalleerd.

Maar zelfs als je met al die eisen rekening houdt, kun je de buitenunit niet zomaar ergens neerzetten.

“Het kan zijn dat een buitenunit op koude dagen bevriest. In dat geval gaat deze in een ontdooi-modus en dat zorgt voor lekwater. Dat moet ergens heen. Daarom raden we vaak aan om onder de unit grind of een afvoer te plaatsen,” legt Liefting uit. “Dan zijn er ook nog fabrikanten die bijvoorbeeld eisen dat het apparaat op een bepaalde hoogte komt te staan zodat hij niet insneeuwt. Allemaal dingen om rekening mee te houden.”

"In de meeste gevallen valt er wel een mouw aan te passen. Zo zien we dat mensen hun buitenunit achter schuurtjes, maar ook op de nok van het dak tegen de schoorsteen plaatsen”, zegt De la Porte van de Vereniging Eigen Huis. “Het is echt een heel persoonlijk verhaal en het is dan ook belangrijk dat je alle opties doorspreekt met de adviseur om goed overwogen een plaatsing te doen.”

Geluid van buitenunit van een warmtepomp

Een van de meest gehoorde problemen met een hybride warmtepomp is het geluid dat hij maakt. “Maar dat is al lang niet zo’n groot probleem meer als mensen denken”, zegt De la Porte. Volgens hem maken de hedendaagse apparaten allemaal veel minder geluid dan maximaal is toegestaan op basis van overheidsregels.

Dat betekent niet dat de buitenunit automatisch aan alle geluidseisen voldoet. Zo mag een hybride warmtepomp ’s avonds en ’s nachts voor omwonenden niet meer dan 40 dB(a) op de erfgrens op 1,5 meter hoogte produceren. Dat is vergelijkbaar met een voorbij rijdende auto of een brommende koelkast.

“De warmtepomp mag ook niet meer dan 40 dB(a) produceren bij het dichtstbijzijnde raam van een bewoonde ruimte van de buren”, zegt Liefting. “De adviseur rekent dat voor de bewoner uit.”

Ook bestaan er omkastingen voor buitenunits. Daarmee kan tot wel 15db aan geluid gedempt worden. maar die kosten natuurlijk ook de nodige extra ruimte. Iets wat niet bepaald helpt bij het uit het zicht opstellen van de warmtewisselaar.

Ook moet er nagedacht worden over de luchtcirculatie rondom de buitenunit, want het moet bijvoorbeeld niet zo zijn dat hij de lucht die hij weg pompt, weer inneemt. Een krap hoekje is dus geen optie, maar op de wind is ook niet handig. “Ergens in een ruime hoek zonder al te veel wind is optimaal”, zegt Liefting.

Isolatie van de warmtepomp

Maar voor een warmtepomp überhaupt geplaatst kan worden, moet het huis wel geschikt zijn. Zo moet een woning een bepaalde hoeveelheid isolatie hebben om voordeel te halen uit een hybride warmtepomp. Nu is het overgrote deel van de Nederlandse woningen gelukkig zonder extra maatregelen geschikt voor een hybride oplossing.

Een simpele test om te kijken of jouw huis geschikt is voor een warmtepomp is door de temperatuur van de cv-ketel op 50 graden te zetten tijdens het stookseizoen, en dan een paar dagen aan te kijken of het huis comfortabel warm blijft. Als dit het geval is, dan kan een hybride warmtepomp een oplossing zijn aangezien deze doorgaans water tot 50 graden kan opwarmen zonder hulp van de cv-ketel.

“Vooral eigenaren van oude huizen waar niets aan gedaan is, moeten denken aan bijvoorbeeld het plaatsen van dubbel of triple glas, het isoleren van dak en vloer, en misschien zelfs overstappen op vloerverwarming als de vloer daarvoor geschikt is”, zegt De la Porte. “Maar dat zijn allemaal extra kosten die in het hele plaatje meegenomen moeten worden.”

Onvoorziene extra’s

Tot nu toe hebben we het vooral gehad over dingen waar je direct aan denkt bij de plaatsing van een hybride warmtepomp, maar er is ook een flink aantal factoren die mensen vaak over het hoofd zien bij het overwegen van de warmtepomp.

Denk maar eens aan de stroomvoorziening van de pomp. Deze kan niet in alle gevallen simpelweg in het stopcontact worden geprikt. “Dat ligt maar helemaal aan de grootte en het vermogen van het apparaat. In de meeste gevallen voldoet een stopcontact prima, maar als mensen meer vermogen willen of nodig hebben, dan kan het zijn dat er een extra groep vanuit de meterkast aangelegd moet worden”, vertelt Liefting.

Wat ook niet vaak wordt verteld, is dat een warmtepomp geen airco is. Ja, het ding kan koelen, maar optimaal werkt het niet. “Wij raden eigenlijk altijd af om te koelen met een warmtepomp”, zegt Liefting. “Waarom? Omdat het voor waterschade kan zorgen. Als je echt goed gaat koelen met zo’n apparaat, dan krijg je dat de leidingen zo koud worden dat de lucht erop gaat condenseren. Dat kan voor allerlei onvoorziene problemen zorgen.”

“Zo hebben we een keer meegemaakt dat we letterlijk een straaltje water van de leidingen bij een klant zagen komen,” legt Liefting uit. “Als je echt wilt koelen, dan raden we een losse ventilator of airco aan. Koelen met een warmtepomp kan wel, maar dan heb je het maar over 1 tot 2 graden.”

Daarnaast is het ook handig om bij de gemeente na te gaan wat de plannen voor de wijk zijn. Als jouw woning binnen een afzienbare tijd op het warmtenet aangesloten gaat worden, dan is bijvoorbeeld niet handig om een warmtepomp te nemen. “Je haalt de investering er dan niet meer uit”, zegt De la Porte. “Het is dan slimmer om te kijken naar een moderne cv-ketel. Die zijn tegenwoordig ook enorm efficiënt en kunnen ook voor besparingen zorgen terwijl ze veel goedkoper zijn.”

En over die prijs gesproken, mensen lijken te vergeten dat het niet blijft bij de initiële aanschaf. “Mensen moeten er ook wel degelijk rekening mee houden dat deze apparaten na 12-15 jaar ook aan vervanging toe zijn”, zegt Liefting.

Levering warmtepompen: veel vraag, hapering in aanbod

Net als de elektronica- en autofabrikanten hebben ook de makers van hybride warmtepompen te maken met chiptekorten. Zowel Liefting als De la Porte achten daarom de kans beperkt dat je als particulier dit jaar nog een warmtepomp kunt aanschaffen. “We zien veel dat warmtepompen eerst naar de nieuwbouw gaan, daarna naar projecten en daarna komen ze pas bij consumenten terecht, als er al wat overblijft,” legt De la Porte uit.

Liefting heeft minder zicht op de nieuwbouw, maar zegt dat ze bij Feenstra de aankomende zes maanden geen nieuwe opdrachten voor warmtepompen meer aannemen: “We werden overspoeld met aanvragen, maar krijgen bijna niets geleverd.”

Daarnaast stelt hij dat er ook nog veel meer vraag bij gaat komen. Voornamelijk buiten onze landsgrenzen wil een toenemend aantal mensen een warmtepomp. “Je ziet dat ze bijvoorbeeld in Duitsland enorm veel vraag hebben, nu door de oorlog in Oekraïne het hele plan voor overgang naar duurzame energie met aardgas op de schop gaat. Ook daar geeft de overheid nu subsidie op de apparaten”, zegt Liefting.

Geen warmtepomp, maar wat dan wel?

Het lijkt erop dat je pas vanaf 2023 weer een beetje fatsoenlijk een warmtepomp kunt aanschaffen en kunt laten plaatsen. Maar dat betekent niet dat je nu stil hoeft te zitten. Je kunt bijvoorbeeld bovengenoemde punten alvast aanpakken.

Met name isolatie is een goed punt om mee te beginnen. "Met isolatie kun je al veel besparen, maar het zorgt er ook voor dat de warmtepomp, die je later kunt laten plaatsen, veel efficiënter werkt”, zegt Liefting.

De la Porte: “We zien vaak dat de aanschaf van een warmtepomp een startschot is naar meer. Naar een ‘wat kan ik voor de rest bereiken’-verhaal. De warmtepomp is dus een opstapje naar betere isolatie en dergelijke.” Bij het gebrek aan een warmtepomp kun je dus al denken aan andere dingen zoals betere isolatie en zonnepanelen.

Vooral dat laatste zorgt voor een enorme besparing: “Zonnepanelen kunnen genoeg energie opbrengen om de warmtepomp op te laten werken. Daarmee zit je dus bijna op nul,” stelt De la Porte.

LEES OOK: Warmtepomp aanschaffen? Dit is het verschil met cv-ketels wat betreft de ruimte die je nodig hebt in je huis