ANALYSE – De PvdA wil een flexibele AOW. Hoewel dat nog niet is bevestigd, staat dat naar verluidt in het concept-verkiezingsprogramma.

Je kunt dan voortaan toch al op je 65e met pensioen. Natuurlijk krijg je dan wel minder AOW. Gedacht wordt aan een 6 procent lagere uitkering per jaar dat je eerder AOW krijgt.

Het is geen nieuw plan. In 2009 circuleerde al een dergelijk voorstel, alleen kregen de voorstanders daar toen niet de handen voor op elkaar. Andere politieke partijen, zoals D66, zouden wel sympathie hebben voor het voorstel.

Zelf je AOW-leeftijd kiezen

Op het eerste gezicht is dit een goed plan. Het past in een tijd waarbij je zelf kunt kiezen wanneer je stopt met werken. De pensioendatum is in de private sector meestal al flexibel. Dat is altijd kostenneutraal: je wordt dan 7 tot 8 procent per jaar dat je eerder pensioen krijgt, gekort.

In principe geldt voor AOW hetzelfde. Je kunt prima actuarieel berekenen hoe vervroegd met AOW gaan kostenneutraal uitpakt. Het kan voor de overheid zelfs iets voordeliger zijn als mensen hun AOW eerder laten ingaan. De belastinginkomsten zullen namelijk toenemen.

Vanaf het bereiken van de AOW-leeftijd gaan de belastingtarieven omlaag over de eerste twee belastingschijven (die lopen tot bijna 34 duizend euro). De vervroegde AOW’er betaalt dus meer belasting over zijn pensioen.

AOW en bijstand

Maar er kleeft een groot nadeel aan deze facultatieve vervroeging van de AOW. Het beroep op bijstand zal vermoedelijk toenemen. Dat zit zo. Iedereen die in Nederland woont, heeft recht op AOW. Of je werkt of ooit hebt gewerkt, doet er niet toe. Het zijn van ingezetene is voldoende.

Voor elk jaar dat je tussen je 15e en 65e (dit wordt de komende jaren opgekrikt van 17e tot 67e) niet in Nederland hebt gewoon, krijg je 2 procent minder AOW. Dat geldt zowel voor mensen die hier zijn geboren als voor immigranten. Dus als je op je 25e pas in Nederland bent komen wonen, of als je tussen je 25e en 35e voor Shell in het buitenland hebt gewoond, krijg je 20 procent minder AOW.

Om te voorkomen dat deze mensen onder de armoedegrens komen – een AOW-gat hebben - vult de overheid de AOW altijd aan tot bijstandsniveau. Dat lijkt mij terecht, we willen hier geen in vuilnisbakken graaiende bejaarden op straat.

Maar wat nu als de AOW naar keuze eerder ingaat? Dan komen er vrijwel zeker meer mensen met een AOW-gat. Met als gevolg een groter beroep op bijstand. Daarom, hoe sympathiek het voorstel van vervroegde AOW ook lijkt, het is een ondoordacht voorstel dat zal leiden tot hogere uitgaven.

Paul van der Kwast is onafhankelijk financieel planner en verdient geen geld aan de verkoop van financiële producten. Voor Business Insider Nederland volgt hij de fiscale ontwikkelingen op de voet.