De kans op een referendum over een Nederlands vertrek uit de Europese Unie is zeer klein. Maar de poging van Geert Wilders om van de Nexit een dominant verkiezingsthema te maken, heeft wel negatieve gevolgen voor de Nederlandse economie.

De uitslag van het Brexit-referendum heeft, nog ver vóór het daadwerkelijke vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie, meteen al grote politieke en economische gevolgen.

Het meest zichtbare politieke resultaat op de korte termijn is een complete chaos in de Britse politiek. De regerende Conservatieven zijn de komende maanden bezig met een interne factiestrijd; de Labourpartij verkeert in een desolate staat; de Schotse nationalisten ruiken het perspectief van onafhankelijkheid. En UKIP-leider Nigel Farage? Die vindt dat hij genoeg heeft gedaan, en kondigde maandag aan dat hij stopt.

De economische gevolgen zullen zich op de wat langere termijn aftekenen. Feit is wel dat het Verenigd Koninkrijk binnen luttele dagen na het Brexit-referendum zijn hoogste AAA-kredietstatus verloor.

Verder roert vooral de Londense City zich: het perspectief van het verlies van onbelemmerde toegang tot de Europese markt zet zakenbanken aan het denken over verhuizing uit Londen; en voor multinationals met een Europese presentie dreigen er nadelige fiscale gevolgen bij een vertrek uit de EU. Reden voor bijvoorbeeld telecomgigant Vodafone om te kijken naar de locatie van het hoofdkantoor.

Brexit: kansen voor Nederland

Bij dit alles liggen er voor Nederland duidelijk kansen om bedrijven die overwegen te verkassen uit het Verenigd Koninkrijk, onderdak te bieden. Cynisch wellicht, maar er is meteen al een competitie op gang gekomen tussen Europese steden als Amsterdam, Parijs, Frankfurt, Luxemburg en Dublin.

Nederland heeft veel sterke kaarten: een relatief gunstig fiscaal klimaat, een bevolking die over het algemeen redelijk Engels spreekt, hoogwaardige voorzieningen op het gebied van onderwijs en goede internationale bereikbaarheid via onder meer Schiphol.

Maar er is één groot minpunt - naast het strenge bonusbeleid dat sommige City-bankiers zal afschrikken. Nederland staat, samen met Oostenrijk, met stip op de eerste plaats, als het gaat over de politieke besmettingsrisico's van de Brexit.

Nexit-risico

Een mooie illustratie is onderstaande infographic van adviesbureau Eurasia Group. Dit plaatje kun je een direct succes noemen van de inspanningen die Geert Wilders en de PVV hebben geleverd om een eventueel Nexit-referendum op de politieke agenda te plaatsen.

Vanuit de optiek van de PVV is het begrijpelijk om te schermen met een Nexit-referendum, aangezien polarisatie rond de Europese Unie een aantrekkelijke manier lijkt om te scoren bij de verkiezingen van maart 2017.

De kans op een Nexit-referendum is zeer klein, maar het aanjagen van de Nexit-discussie heeft wel directe gevolgen voor de buitenlandse perceptie: Nederland maakt politiek een steeds minder voorspelbare indruk.

Iets vergelijkbaars geldt natuurlijk voor Frankrijk, waar Marine Le Pen bij winst van de presidentsverkiezingen in 2017 een Frexit-referendum heeft beloofd.

Logisch is in ieder geval dat bedrijven die overwegen uit het Verenigd Koninkrijk te vertrekken vanwege de Brexit, niet graag het risico lopen dat ze binnen een paar jaar wéér moeten verhuizen. Dan maar liever meteen de keuze voor Duitsland of Luxemburg. Hetzelfde gaat op voor Aziatische bedrijven die zich willen vestigen binnen de Europese Unie.

Schadelijk

Kortom, hoe feller het Nexit-debat in de aanloop naar de Tweede Kamer-verkiezingen van 2017, des te kleiner de kans dat internationale bedrijven die zich heroriënteren na de Brexit, naar Nederland zullen kijken. In die zin schaden Geert Wilders en zijn mede-Nexiteers de Nederlandse economie nu al.

Wilders heeft duidelijk weinig op met pragmatisch lobbyen voor de BV Nederland. Het visioen van de Nexit is immers: eerst de boel opblazen, dan zien we wel verder - net als de Brexiteers hebben gedaan.

Dat is jammer, want de schok die het Brexit-referendum bij de gevestigde politieke orde in Europa heeft veroorzaakt, biedt voor het eerst in decennia een kans om belangrijke thema's van eurosceptici politiek in te vullen: hoe gaan we om met immigratie in Europa en hoe zorg je dat vrij verkeer van personen niet leidt tot oneerlijke concurrentie in delen van de arbeidsmarkt?

Het huidige momentum voor hervorming van de Europese Unie biedt goede kansen om tegemoet te komen aan zorgen van EU-sceptici. Dat is waarschijnlijk een stuk minder schadelijk voor de welvaart van Nederland en andere Europese landen, dan doelbewust aansturen op een Nexit of Frexit.