Het is Brexit-dag. Woensdag geeft de Britse regering het officiële teken voor het in werking stellen van Artikel 50 van het Verdrag van Lissabon. Ofwel: het startsein voor het vertrek van het Verenigd Koninkijk uit de Europese Unie.

Het gaat om een brief die de permanente vertegenwoordiger van het VK bij de Europese Unie zal overhandigen aan Donald Tusk, de voorzitter van de Europese Raad van regeringsleiders.

Tusk zal waarschijnlijk binnen 48 uur een antwoord geven. En dan is de onderhandelingsperiode van twee jaar officieel in gang gezet.

Eén van de belangrijke vragen voor de financiële wereld is: hoe pakt de Brexit uit voor Londen als belangrijkste financiële centrum van Europa?

Welke deal krijgen de Britten?

Er is natuurlijk geen garantie dat er na twee jaar onderhandelen een overeenkomst ligt. Voordat er onderhandeld kan worden over de toekomstige relatie, moeten de EU en het VK het eens worden over de behandeling van elkaars burgers. En dan is er nog de netelige kwestie van de boedelscheiding.

De Europese Unie heeft een rekensom gemaakt van de Britse verplichtingen bij een scheiding. De rekening is naar schatting ongeveer 60 miljard euro. Het VK heeft daar al tegen geprotesteerd.  De Brexit-rekening kan de sfeer bij de onderhandelingen al vanaf de start doen verzuren. Volgens sommige waarnemers is er een kans van meer dan 30 procent dat de onderhandelingen in de eerste fase vast komen te zitten", signaleren analisten van zakenbank BAML

Als de eerste horden zijn genomen en de daadwerkelijke onderhandelingen over een handelsverdrag van start gaan, valt daar vrijwel zeker één ding niet onder: het zogenoemde paspoortrecht voor financiële instellingen die vanuit het VK opereren. Daarbij gaat het dus om de toegang van dochterbedrijven van banken en verzekeraars met een Brits hoofdkantoor tot Europese Unie.

Aangezien premier Theresa May voorrang heeft gegeven aan controle over immigratie boven het lidmaatschap van de interne markt, is behoud van onbelemmerde toegang tot de Europese markt voor Britse dienstverleners een vrijwel gepasseerd station.

Hoe werkt zo'n financieel paspoort?

Londen heeft momenteel een cruciale functie als brug voor kapitaal dat uit de Verenigde Staten en Azië naar Europa komt, en vervolgens zijn weg vindt naar de rest van Europa. Je kunt het financiële paspoort als steunpilaar van die brug zien.

Het gaat om een overeenkomst die banken met een Britse thuisbasis toegang geeft tot klanten in de hele EU. Het paspoort omvat in feite een gemeenschappelijke set regels die voor alle EU-landen gelden.

Een Japanse bank kan met een Europees paspoort een dochterbedrijf in het VK neerzetten, dat vervolgens kantoren heeft in de rest van de Europese Unie. Bij verlies van het paspoort kunnen de bijkantoren van de Britse basis niet alle gewenste diensten aanbieden in de andere EU-landen.

Het lijdt weinig twijfel dat het verlies van de paspoortrechten een enorme klap is voor de Londense City.  De Britse financiële toezichthouder FCA schatte eerder dit jaar dat 5.500 bedrijven in het VK, met een gezamenlijke omzet van 9 miljard pond, afhankelijk zijn van de Europese paspoortrechten.

Voor de Britse economie is dit ook simpelweg slecht nieuws. Economen van de zakenbank Berenberg schreven deze week: "In ons basiscenario rekenen we erop dat het VK en de EU een deal sluiten over de goederenhandel en een deel van de diensten, waarbij de financiële paspoortrechten verloren gaan. In dat geval zakt het jaarlijkse groeipotentieel van de Britse economie van 2,2 procent naar 1,8 procent."

Frankfurt skyline at sunset

Foto: Reuters

Waar maken banken zich zorgen over?

De meeste banken verwachten inmiddels dat het VK de Europese paspoortrechten verliest. De grote vraag is: wanneer?

De financiële sector is vooral beducht voor een scenario waarbij er na twee jaar onderhandelen plotseling een eind komt aan de paspoortrechten. Banken zijn vaak grote organisaties waar je veranderingen niet van de ene op de andere dag kan doorvoeren. Britse financiële dienstverleners hopen daarom op een overgangsovereenkomst van pakweg 10 jaar om zich te kunnen aanpassen.

De belangrijkste zorg in de financiële sector is dat de Britse regering te luchtig denkt over de risico's van een plotseling verlies van de paspoortrechten. En dus in de onderhandelingen niet hard genoeg vecht voor een overgangsregeling.

Waarom verhuizen banken niet?

Verhuizen is zeker een optie. De vraag is: waarnaartoe?

Er is niet één stad die alle banken die momenteel vanuit het VK opereren, makkelijk kan opnemen. Of het nu om Frankfurt, Parijs, Dublin, Milaan of Madrid gaat.  Zowel de beschikbare kantoorruimte als de inrichting van het toezicht in andere Europese steden is onvoldoende om alle activiteiten die nu in Londen plaatsvinden op één plek te concentreren.

Verspreiding over een aantal Europese steden ligt meer voor de hand. Daarbij geldt: verhuizen kost tijd en geld, maar is uiteindelijk minder kostbaar dan niets doen en in Londen blijven out.

Banken die vanuit Londen opereren moeten er daarbij rekening houden dat ze onder het vergrootglas komen te liggen bij de Europese Centrale Bank.

Wat betekent het voor banen in de City?

Londen raakt banen kwijt door de Brexit. Dat is eigenlijk al begonnen.

Uit een peiling van onderzoeksbureau Morgan McKinley blijkt dat het aantal vacatures in de regio Londen afgelopen februari met 17 procent is gedaald, vergeleken met een jaar eerder.

Grote banken zoals HSBC, JPMorgan en UBS hebben stuk voor stuk gewaarschuwd voor het verplaatsen van banen.  Topman Jamie Dimon van JPMorgan Chase gaf begin dit jaar tegenover persbureau Bloomberg aan dat het om meer banen gaat dan eerder gedacht. JP Morgan Chase heeft  16.000 werknemers in het VK.

Het zijn overigens niet alleen de paspoortrechten die de banengroei in Londen raken, maar ook de potentiële restricties bij het aantrekken van financieel talent uit de Europese Unie - een strikter immigratiebeleid kan betekenen dat er ook op dat punt meer obstakels komen.

Blijven hedgefondsen in Londen?

Vermogensbeheerders kijken ook met argusogen naar de Brexit.

Het beleggingsbeleid van onder meer speculatieve hedgefondsen wordt veelal bepaald in Londen. Maar transacties met beleggingsfondsen worden om fiscale redenen vaak gedaan vanuit Ierland en Luxemburg. Vanwege Europese regels zijn er korte lijntjes tussen aan de ene kant Ierse en Luxemburgse beleggingsfondsen en anderzijds Londen.

Als die Europese regels voor beleggingsfondsen in het geding komen bij de Brexit, gaat Londen daar last van krijgen. David Wright, oud-ambtenaar bij de Europese Commissie, zie hierover tegen Business Insider:  "Dit is een potentiële game-stopper voor Londen."