De e-reader is een van de succesgadgets van het jaar. Voor de digitale boeken om op dit apparaat te lezen zijn geen drukpersen en geen vrachtwagens nodig. Toch zijn deze zogeheten e-books relatief duur. Hoe komt dat?

Dit jaar mag zonder twijfel de doorbraak van de e-reader in Nederland genoemd worden.

Niet dat ieder huishouden al een digitale boekenlezer heeft, maar de begrippen e-reader en e-book winnen snel aan bekendheid en het papierloze boek staat op menig verlanglijstje voor sinterklaas of kerstmis.

Webwinkel Bol.com denkt eind 2009, vier maanden na de start van de
e-readerverkoop in de webwinkel, al ruim 10.000 e-readers verkocht te
hebben.

Betaalbaar?

Dit mede omdat het digitale lezen snel goedkoper is geworden. Waren e-readers
een jaar terug nog zo’n 500, 600 euro, nu liggen de apparaten al voor 200,
300 euro in de winkel.

Een e-reader is een eenmalige investering.

Vervolgens moet de inhoud, het e-book, voordelen gaan bieden. Dit zijn
praktische voordelen: door de regen naar de boekwinkel is niet meer nodig,
de aankoop van een nieuwe boekenkast kan worden geschrapt.

Maar het digitale boek zou ook financieel voordeel kunnen bieden. Het boek
hoeft niet meer gedrukt en vrachtwagens om de fysieke boeken naar de winkel
te brengen zijn overbodig.

Geen koopje

Althans, dat is de theorie. In de praktijk blijken digitale boeken niet
direct koopjes. Het prijsniveau van het gemiddelde e-book ligt op ongeveer
80 procent van de prijs van een 'ouderwets' fysiek exemplaar. Dat bevestigt
Daniel Ropers, directeur van Bol.com.

Het prijsgat tussen 'digitaal' en 'fysiek' verschilt wel per titel. Zo is bij
webwinkel Bol.com, verkoper van papieren boeken èn aanjager van digitaal
lezen, de paperbackversie van Komt een vrouw bij de dokter van Kluun op dit
moment 12,50 euro. Het e-book kost 8 euro. Van bestseller Mannen die vrouwen
haten, van Stieg Larsson, is de prijs van zowel de paperback als het e-book
een tientje.

Voor een digitaal product ligt de prijs gemiddeld genomen echter vrij dicht
bij die van een tastbaar alternatief. De vraag is waarom e-books relatief
duur zijn.

Vingers van de fiscus

Uitgevers en verkopers wijzen naar de fiscus. Op e-books wordt 19 procent btw
geheven. Van de, stel, 10 euro die een digitaal boek kost, gaat 1,60 euro
naar de Belastingdienst.

Dit is opmerkelijk. Voor fysieke boeken geldt het lage btw-tarief van 6
procent. Uitgevers en e-bookverkopers willen dat ook digitale boeken onder
het lage tarief vallen. Het zou direct de prijs drukken.

Volgens een woordvoerder van het ministerie van Financiën worden btw-regels
echter in hoofdlijn door Brussel bepaald. En op dit moment vallen downloads,
en dus ook e-books, daardoor onder 'digitale diensten', waar een hoog
btw-tarief voor geldt.

Daniel Ropers van Bol.com is verontwaardigd dat de Nederlandse overheid zich
niet hard maakt voor een laag tarief voor e-books. "Er is ooit
vastgelegd dat een boek een stuk cultuur is dat van bomen is gemaakt. Een
e-book is net zo goed een boek, maar valt nu buiten de boot. Nederland doet
daar niets aan in Brussel. Dat terwijl een land als België dit probleem wel
op de agenda zet."

Het Nederlands Uitgevers Verbond (NUV) zegt ook te pleiten voor een laag
btw-tarief op e-books. Voorlopig verwachten de uitgevers echter geen
wijzigingen in deze belasting, laat Paula Vrolijk, secretaris van de Groep
Algemene Uitgevers binnen het NUV, weten.

Mocht ooit het lage btw-tarief van 6 procent van toepassing worden op e-books,
dan zou een digitale titel die nu 10 euro kost, voor 8,90 te koop zijn. Dat
is 1,10 euro, of 11 procent, goedkoper.

Wie vangt wat?

Hoe precies de prijs van een boek is opgebouwd, is afhankelijk van wie deze
vraag beantwoordt. Winkelier, auteur en uitgever hebben daar ieder een
eigen, iets van elkaar afwijkende, kijk op.

Stel, een papieren boek kost 20 euro. De fiscus vangt 1,20 euro. Globaal valt
te zeggen dat daarna zo'n 2 euro naar de auteur gaat - succesvolle
schrijvers vangen wat meer. De winkel krijgt ongeveer 8 euro. Dat is bestemd
voor kosten als pandhuur, of IT-structuur bij een webwinkel, logistiek en
service en een deel is winst.

Een uitgever ontvangt de rest, om en nabij de helft van de winkelprijs van het
boek. Een deel dekt redactiekosten. Ook het drukken, de distributie en de
marketing van het boek kosten geld. Ongeveer een euro blijft over als winst.

Goedkoper digitaal

Digitaal boeken maken moet een stuk goedkoper zijn dan het uitgeven van een
'echt' boek. Ropers van Bol.com denkt dat 30 tot 40 procent van de
uitgeefkosten wegvallen, omdat vervoer en drukkerijen niet meer nodig zijn.

In de aanloop naar de verkoopstart van e-books op Bol.com heeft Ropers de
afgelopen twee jaar veelvuldig overlegd met uitgeverijen. Die bleken niet
altijd overtuigd dat digitale boeken veel goedkoper te maken zijn. Zo kost
het geld om een boek geschikt te maken voor e-readers.

Een vrachtwagen zal niet nodig zijn, maar er is wel degelijk sprake van
distributie, zegt Huub van de Pol. Hij is oprichter van Icontact, een
adviesbureau voor digitaal uitgeven en mede-oprichter van Luisterrijk.nl,
een webwinkel voor downloadbare luisterboeken. "De verkoop van e-books
loopt via een distributeur. Die maakt het downloaden mogelijk, voegt DRM
(beveiliging tegen kopiëren, red.) toe en sluit bijvoorbeeld licenties af
met de ontwikkelaars van e-bookformaten."

Toch lijkt die digitaliseringsstap een stuk goedkoper dan het productieproces
van een papieren uitgave. Ropers: "Het omzetten naar het juiste
e-bookformaat kost misschien 100, 200 euro per boek. Alleen de voorbereiding
van het drukken kost normaal al duizenden euro's."

Verborgen voordeel

De directeur van Bol.com stipt graag een extra, maar enigszins verborgen,
voordeel aan van digitale boeken. De distributie van e-books, het downloaden
dus, kost de consument niets. Alleen de inhoud en de productie van het
digitale boek kosten geld. Een fysiek boek kent echter wel bezorgkosten, bij
Bol.com 1,95 euro.

Rekening houdend met die verzendkosten, is het prijsverschil tussen 'papier'
en e-book volgens Ropers dus eigenlijk nu al groter dan de eerder genoemde
20 procent.

Ropers verwacht dat vanaf 2010 nog meer uitgevers met hun prijzen voor e-books
zullen zakken. Een eventuele prijsverlaging, zo benadrukken het NUV en
Bol.com, zal ook afhankelijk zijn van de oplages van digitale boeken. Gaan
er veel meer over de digitale toonbank, dan kan de prijs makkelijker naar
beneden.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl