De Europese Centrale Bank vindt zeepbellen op de aandelenmarkt niet echt een probleem. En spaarders die zuchten onder extreem lage rentes? Die moeten moeten maar even geduld hebben, signaleert Z24’s Jeroen de Boer.

De Europese geldpers blijft voorlopig op volle toeren draaien. Dat was de belangrijkste boodschap die president Mario Draghi van de Europese Centrale Bank (ECB) woensdag naar buiten bracht. Maandelijks koopt de ECB voor ongeveer 60 miljard euro onder meer staatsobligaties met verse euro’s.

Via via moet de ruime beschikbaarheid van nieuwe euro’s ervoor zorgen dat de kwakkelende Europese economie een impuls krijgt. Als bedrijven hierdoor meer investeren en consumenten meer uitgeven helpt dat om de lage inflatie in de eurozone op te krikken. Dat laatste is waar het de ECB uiteindelijk om te doen is. Want zo herhaalt Draghi bij zijn publieke optredens tot vervelens toe, de centrale bank heeft één, allesbepalende missie: zorgen dat gemiddelde stijging van het prijspeil net onder de 2 procent ligt. Punt.

Wat de ECB-president hier eigenlijk mee wil aangeven is dat centrale bankiers uiteindelijk niet meer zijn dan een clubje ambtenaren dat een specifieke opdracht uitvoert; een opdracht die Europese politici in het Europese Verdrag hebben vastgelegd en die in het geval van de ECB de Duitse traditie belichaamt om een centrale bank alleen te laten kijken naar de inflatie.

Zielige spaarders

Intussen moet de ECB zich wel regelmatig verdedigen tegen forse kritiek op neveneffecten van het goedkoopgeldbeleid. Doordat de ECB banken vrijwel gratis laat lenen en nu ook direct vers geld beschikbaar stelt, zijn tal van rentes in de eerste maanden van dit jaar fors gedaald. Dat was fijn voor bedrijven en consumenten die geld willen lenen, maar zuur voor spaarders die de toch al magere spaarrente verder zagen dalen. Duitse critici van de ECB spraken in dit verband van een aanval op spaarders.

Het antwoord van de centrale bank op deze aanval kwam twee weken geleden. Zoals dat bij centrale bankiers vaak gaat niet direct, maar via een artikel op de website van de ECB: dat is mede geschreven door een medewerker van de ECB, maar vertegenwoordigt officieel niet de mening van de centrale bank. Zie hier.

Belangrijk argument in dit artikel is dat de centrale bank sowieso geen directe invloed heeft op rentes die voor een langere tijd vast staan. Voor langere rentevaste perioden geldt dat rentetarieven uiteindelijk worden bepaald door de behoefte aan krediet die gekoppeld is aan de winstvooruitzichten van bedrijven. Als de groeivooruitzichten verbeteren, de economie aantrekt en bedrijven meer willen investeren, komt er ook een moment dat de vraag naar krediet zo sterk stijgt dat rentes omhoog gaan, inclusief spaarrentes.

Juist zo'n opwaartse beweging probeert de ECB met het huidige goedkoopgeldbeleid te stimuleren. De impliciete boodschap voor spaarders is hierbij: ja, nu zit je even met een lage rente, maar als ons beleid werkt profiteer je mee en stijgen spaarrentes ook weer.

Opgeblazen aandelen?

Een tweede neveneffect van het strooien met geld is dat beleggers die nauwelijks meer iets verdienden aan vastrentende beleggingen sterker op zoek zijn gegaan naar meer risicovolle investeringen. Lees: aandelen. Beurzen liepen begin dit jaar zo hard op, dat critici zoals superbelegger George Soros stelden dat de ECB zelf meehielp aan het creëren van zeepbellen.

De verdedigingslinie van de Centrale Bank tegen deze kritiek rust op twee argumenten. De eerste gaat over de vraag of er al echt sprake is van zeepbellen op de beurs. ECB-president Draghi stelde woensdag dat dat, ondanks recente koersstijgingen, in brede zin nog niet het geval is. Kijk je naast aandelen ook naar bijvoorbeeld huizenmarkten en vastgoed, dan is er volgens Draghi hooguit op enkele deelmarkten voor commercieel vastgoed sprake van forse prijsstijgingen.

Belangrijk hierbij is dat de ECB zeepbellen alleen serieus neemt als die een bedreiging vormen voor haar belangrijkste taak: zorgen dat de inflatie rond de 2 procent ligt. Zelfs als er een zeepbel op de aandelenmarkt ontstaat, is de belangrijkste vraag voor de centrale bank: komt ons inflatiedoel in gevaar, als zo'n zeepbel knapt? Zolang dat niet het geval is, mogen beleggers het verder zelf uitzoeken.

Verkeerde adres

Hier komt het tweede, meer legalistische argument om de hoek kijken tegen de kritiek dat de ECB zelf zeepbellen creëert. De auteurs van bovengenoemde artikel over de kritiek op het beleid van de centrale bank formuleren dat zo. "De ECB heeft niet de democratische legitimiteit om op eigen houtje het mandaat te veranderen dat is toegekend via het Europese Verdrag. (...). Zorgen over financiële stabiliteit moeten hoofdzakelijk worden aangepakt via financiële regulering". Plat gezegd: de ECB is er voor de inflatie en als spaarders en beleggers wat te klagen hebben, zijn ze bij de centrale bank eigenlijk aan het verkeerde adres.

Toch kunnen de centrale bankiers in Frankfurt hun hart een beetje ophalen aan de ontwikkelingen van deze week. Dinsdag bleek dat de gemiddelde inflatie in de eurozone in mei voor het eerst dit jaar licht positief was. Verder zijn rentes voor langlopende staatsleningen  in onder meer Nederland gestegen (uiteraard is het nog even afwachten of langlopende spaarrentes dezelfde lijn volgen).  En tot slot: op de beurs doen aandelen een stapje terug en lijkt de ongeremde euforie van de start van dit jaar in ieder geval verdwenen.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl