Het overlijdensbericht van Karl Albrecht, mede-oprichter van discountketen Aldi, zette even de schijnwerpers op de superrijken in Duitsland. Die blijken door de bank genomen van een heel ander slag dan Amerikaanse miljardairs.
Sober en publiciteitsschuw. Toen afgelopen week het bericht opdook dat Karl Albrecht, mede-oprichter van supermarktketen Aldi, was overleden, constateerden media in Duitsland en daarbuiten al snel dat er eigenlijk bijzonder weinig bekend is over de familie achter één van de grootste supermarktketens van Europa. Lees ook dit portret van Karl Albrecht op Duitslandnieuws.nl.
Hetzelfde geldt voor de nieuwe rijkste man van Duitsland, Dieter Schwarz – toevallig de grote man achter Lidl, de voornaamste concurrent van Aldi.
Amerikaanse en Duitse miljardairs
Hoe anders is dat met bijvoorbeeld Amerikaanse superrijken. Microsoft’s mede-oprichter Bill Gates, de rijkste man ter wereld, is vrijwel wekelijks in het nieuws. En ook superbelegger Warren Buffett – de nummer vier – wordt op de voet gevolgd. Hoe ze wonen, wat ze eten, waar ze hun vermogen aan besteden. Allemaal zaken die in het publieke domein worden besproken.
Het contrast met de Duitse superrijken is wat dit betreft groot. Van Dieter Schwarz, de man die in 1973 de eerste Lidl opende, zijn maar twee foto’s bekend. Maar ook andere topmiljardairs in Duitsland houden zich liever op de achtergrond.
Rijkste Duitsers
Wie zijn dat precies? Volgens de miljardairsindex van persbureau Bloomberg bestaat de Duitse top zeven, naast Lidl-oprichter Schwarz (1939), uit de volgende personen
• Georg Schaeffler (1964) - grootaandeelhouder van de gelijknamige maker van precisie-instrumenten voor auto's en vliegtuigen. Georg erfde het familiebedrijf bij de dood van zijn vader in 1996 en kreeg een aandeel van 80 procent. Zijn moeder behield 20 procent. Hij diende in de jaren 1980 bij de Duitse luchtmacht en ging later bedrijfsrecht studeren. In 2008, aan de vooravond van de kredietcrisis, nam Schaeffler concurrent Continental over. Dat liep uit op een fiasco en Georg Schaeffler moest ingrijpen bij een grootschalige schuldsanering. Schaeffler woont al jaren in de Amerikaanse oliestad Dallas. Hij leeft gescheiden van zijn vrouw en heeft vier kinderen
• Susanne Klatten (1962), Stefan Quandt (1966) en Johanna Quandt 1926): erven van het BMW-imperium met belangen in de fabrikant van luxewagens van respectievelijk 12,6 procent, 17,4 procent en 16,3 procent.
Johanna is de weduwe van Herbert Quandt, de man die BMW na de Tweede Wereldoorlog tot één van de succesvolste Duitse automerken uitbouwde. Stefan en Susanne zijn kinderen van Herbert en Johanna.
Susanne heeft naast BMW diverse andere zakelijke belangen, waaronder een meerderheidsbelang in chemiebedrijf Altana. Ze is de rijkste vrouw van Duitsland en trouwde in 1990 met ingenieur Jan Klatten. In 2009 werd ze slachtoffer van een poging tot afpersing van een Zwitserse zakenman, met wie ze een affaire had gehad.
• Hasso Plattner (1944), mede-oprichter van de softwarespecialist SAP, waarin hij een belang van 9,4 procent heeft. Is een fervent liefhebber van golf, aldus zijn biografie op Bloomberg, en heeft een belang in ijshockeyteam San Jose Sharks.
• Klaus-Michael Kühne (1937), erfgenaam, grootaandeelhouder en voormalig topman van transportgigant Kühne + Nagel. Kühne verwierf in 2008 samen met enkele andere investeerders een meerderheidsbelang in Hapag-Lloyd, het vierde containerbedrijf ter wereld. Hij woont met zijn vrouw Christine in Zwitserland.
Samen zijn de zeven rijkste Duitsers goed voor een vermogen van ongeveer 83 miljard euro, blijkt uit onderstaande grafiek.
Buiten de schijnwerpers
Dat de Duitse superrijken niet opzichtig met hun vermogen te koop lopen, heeft volgens de BBC onder meer te maken met ethische opvattingen over zuinigheid en spaarzaamheid. De Duitse elite zou er een 'calvinistische moraal' op nahouden en al te uitbundige consumptie mijden.
Maar mogelijk spelen ook andere zaken mee, zoals een reeks aanslagen en kidnappingen in de jaren 1970 die ook de Duitse zakelijke elite trof. Theo Albrecht, die het Aldi-imperium in de jaren 1960 met broer Karl had verdeeld in 'noord' en 'zuid', werd in 1971 ontvoerd. Hij kwam na zeventien dagen vrij, toen Karl een som losgeld van 7 miljoen mark betaalde. En in 1978 voorkwam de Duitse politie een poging tot kidnapping van Johnanna Quandt en dochter Susanne.
Veel oud geld
Tot slot zit er bij de huidige generatie superrijken in Duitsland relatief veel 'oud' geld. Valt er bij de rijkdom van de broers Albrecht (Aldi) en Dieter Schwarz (Lidl) nog een mooi verhaal te vertellen van selfmade ondernemers die een groot imperium opbouwden. In het geval van de Quandts (BMW), Georg Schaeffler en Klaus-Michael Kühne is voor een groot deel sprake van rijkdom uit erfenissen.
In het recente debat over vermogensongelijkheid, aangezwengeld door de Franse econoom Thomas Piketty, staat juist vermogensconcentratie als gevolg van erfenissen weer volop ter discussie.
Duitse miljardairs die hiermee in hun maag zitten, kunnen overigens eenvoudig inspiratie op doen bij hun Amerikaanse tegenpolen: Bill Gates en Warren Buffett schenken het overgrote deel van hun miljarden weg en financieren tal van goede doelen. Iets wat ze ook luid en duidelijk met de wereld delen.
Lees ook
Rijk en arm: waarom ongelijkheid in Nederland best meevalt
In deze landen wonen de meeste superondernemers
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl