ANALYSE – Hoewel de Brexit-deal van de Britse premier Theresa May afgelopen week voor een tweede keer met een overweldigende meerderheid werd weggestemd door het Lagerhuis, ligt het voorstel nog steeds niet in het mortuarium.
Afgelopen donderdag gaf het Britse Lagerhuis ook aan in meerderheid vóór uitstel van de Brexit-datum van 29 maart te zijn. Wanneer de overige EU-lidstaten hiervoor het groene licht geven, dan krijgt het Verenigd Koninkrijk mogelijk uitstel tot 30 juni. Althans, als de EU-deal van May deze week alsnog een meerderheid haalt in het Britse parlement, want dan zou een uitstel van twee maanden voldoende moeten zijn om de benodigde wetgeving door te voeren.
Maar als May’s deal deze week wéér wordt verworpen, is een langer uitstel van de Brexit wellicht noodzakelijk.
Een en ander betekent dat er dinsdag waarschijnlijk opnieuw over May’s deal gestemd gaat worden. De Brexiteers die eerder tweemaal May’s deal verwierpen krijgen hiermee een laatste kans om een langdurig uitstel van de Brexit te voorkomen.
Intussen lijkt zelfs een vierde stemming over de deal van May niet uitgesloten, als de marge bij een derde afwijzing deze week klein genoeg is.
Wat gaat er mogelijk veranderen?
De Noord-Ierse DUP-partij en de radicale Brexiteers binnen de Conservatieve Partij stemden tegen May's deal vanwege hun standpunt inzake de noodregeling voor de Ierse grens, de zogenoemde backstop. Dat is het meest omstreden onderdeel van de overeenkomst waarmee een harde grens tussen Noord-Ierland en Ierland moet worden voorkomen. Dit zou kunnen gebeuren door een grens in te richten tussen Noord-Ierland en de rest van het VK, iets waar veel verzet tegen is bij de DUP en harde Brexiteers.
De Britse regering had gehoopt dat haar hoogste juridische adviseur, Geoffrey Cox, zijn standpunt over de risico's voor de Ierse noodregeling zou wijzigen. Hij had bijvoorbeeld kunnen aangeven dat het Verenigd Koninkrijk niet voor onbepaalde tijd met de EU in een douane-unie opgesloten zou worden. Maar dat deed hij niet. En zo zag menig kritische parlementariër geen reden om opeens vóór May's deal te stemmen.
Maar inmiddels lijkt Cox wél bereid om zijn juridische advies bij te stellen. Hij denkt nu dat het VK via een beroep op de Weense Conventie, een regeling over internationale verdragen, onder de Ierse noodregeling uit kan. Ten minste, als de EU besluit dat die permanent wordt.
In bredere juridische kring wordt er sterk getwijfeld of het VK dit geitenpaadje wel kan bewandelen. De bekende jurist en commentator David Allen Green beschreef het idee zelfs als het "juridische equivalent" van de complottheorie dat de aarde in werkelijkheid plat is. Toch zou de optie enkele parlementariërs over de streep kunnen trekken om vóór de deal van May te stemmen.
Labour ruikt kansen voor een zachtere Brexit
75 Conservatieve parlementariërs en 10 DUP-parlementariërs stemden afgelopen week tegen May's deal en bezorgden haar een vernietigende nederlaag met 149 stemmen verschil.
Premier May hoopt de DUP met nieuwe garanties over de backstop alsnog binnenboord te halen. Verder gokt ze erop dat felle Brexiteers uit haar partij alsnog vóór haar deal zullen stemmen, nu de mogelijkheid reëel wordt dat de Brexit langer uitgesteld wordt dan slechts enkele maanden.
Maar er blijft waarschijnlijk een twintigtal onvermurwbare Brexiteers over die altijd zullen tegenstemmen - welke vorm May's deal ook aanneemt. Ook zijn er acht Remain-parlementariërs bij de Conservatieven die sowieso tegen stemmen, omdat ze tegen de Brexit zijn.
En dat betekent dat May voor een meerderheid afhankelijk is van Labour. Slechts 3 Labour-parlementariërs steunden vorige week haar voorstel, ondanks haar belofte miljoenen naar hun regio's te zullen sluizen.
May's probleem is dat de Labour-parlementariërs die haar mogelijk steunen - en dat zijn er zo'n 25 - ook zo hun eisen hebben over de vorm van de Brexit. En die Labour-parlementariërs zien nu hun kansen schoon om hun eisen voor een zachtere Brexit te verzilveren.
Labour-prominent David Lidington zei afgelopen week dat parlementsleden de kans zouden moeten krijgen om een nieuw traject te bespreken, mocht May er voordien niet in slagen haar deal erdoor te krijgen. Hierbij moet gedacht worden aan "indicatieve stemmingen" over alternatieven voor May's deal, zoals de zachtere Brexit die Labour-parlementsleden wél voorstaan.
En dat betekent dat May waarschijnlijk afstevent op haar derde nederlaag, zij het met een kleinere marge.
Dus sluit een vierde stemming niet uit.