‘Clean food’ en ‘clean eating’ zijn de nieuwe toverwoorden van de dieetgoeroes. Zuivel en gluten ontpoppen zich volgens hen tot ‘slecht’ of ‘vies’.
En dat terwijl slechts zo’n 2 procent van de Nederlanders leeft met een intolerantie voor lactose en slechts 1 procent coeliakie heeft, de formele benaming voor glutenintolerantie.
Een clean eating-dieet volgen betekent meestal dat je geen gluten, zuivel, verwerkt voedsel of geraffineerde suikers eet. Het zijn met name jonge mensen, in het bijzonder vrouwen, die dit soort trenddiëten proberen vol te houden.
Dat zou te verklaren zijn omdat, bijvoorbeeld in de VS, bijna de helft van de mensen tussen 16 en 24 zeiden dat ze ‘een verkeerde reactie‘ hadden gevoeld nadat ze melk hadden gedronken.
Meerdere problemen doemen hier op. Want wat voor de een een gezonde keus lijkt, kan in werkelijkheid wel eens averechts werken en minder goed zijn voor je lijf.
De Britse National Osteoporosis Society kwam er via een enquête achter dat vier op de tien mensen tussen de 18 en 24 een 'clean' dieet hebben geprobeerd en dat één op de vijf hun hoeveelheden melk en kaas hebben verminderd.
Dat hoeft op zich geen probleem te zijn - gezond willen leven is een goed streven. Maar luisteren naar mensen die eigenlijk geen autoriteit hebben als het op voeding aankomt, kan ook ongezond zijn.
Cruciaal is: ook vervangend voedsel toevoegen
"Dit is een tikkende tijdbom", zegt Professor Susan Lanham-New. Zij is een adviseur voor de National Osteoporosis Society en leidt de afdeling voedingswetenschap aan de University of Surrey.
Melk uit je eetpatroon halen, kan duizenden jongeren opschepen met zwakkere botten omdat ze niet genoeg calcium binnenkrijgen. Osteoporose ligt dan op de loer, want je botten houden op met ontwikkelen nadat je dertig bent geworden.
Honderden voedingsbloggers en Instagram-koks promoten de clean-diëten als gezond. Dat kunnen ze ook zeker zijn, mits je rekening houdt dat je bepaalde stoffen gaat missen. Zoals calcium voor je botten. Vervanging zoeken is dus essentieel. Calcium komt bijvoorbeeld ook uit groene groentes, kikkererwten en bepaalde noten.
Dat verlies je echter makkelijk uit het oog. Jongeren hebben zelden een budget om naar de diëtist te gaan en vertrouwen daarom op adviezen uit sociale media over wat ze niet zouden moeten eten, in plaats wat ze juist wél moeten kopen. In plaats van gezonder uit te pakken, kan een trenddieet leiden tot een veel te beperkt eetpatroon.
De tegenstand tegen clean eating is niet nieuw. Nigella Lawson, de beroemde Britse kok, sprak zich al uit tegen de trend omdat ze het ziet als een dekmantel voor eetstoornissen. Clean eating zou een ongezond schoonheidsideaal promoten.
Lawson staat niet alleen. Vorig jaar nog schreven voedingsdeskundigen over het risico dat een rigide dieet een glijdende schaal kan zijn richting een obsessie.
Een van de leidende figuren in de clean food-trend was tot voor kort Ella Woodward, de ster achter de mateloos populaire blog en Instagram-account Deliciously Ella, waar ze meer dan 1 miljoen volgers heeft.
Ze heeft recent echter de termen rond 'clean' van haar website gehaald. Maar ze onderschrijft nog wel de twijfelachtige claim dat melk een calciumtekort in je botten kan veroorzaken.
"Er is niets mis met het concept", stelt professor Lanham-New. "Maar ik denk dat jonge mensen zich blindstaren op het ontwijken van zuivel. Sociale media staan bol van mensen die praten over zaken waar ze, eerlijk gezegd, geen enkel benul van hebben."
"De basis voor een goede gezondheid van je botten leg je op jonge leeftijd, tot aan het eind van je twintiger jaren. Als je voor langere tijd een te laag calciumgehalte inneemt, loop je meer risico op osteoporose later in je leven."