• VVD en CDA willen definitief geen coalitie vormen met de PvdA en GroenLinks.
  • De enige reële optie is nu de ChristenUnie, maar D66 heeft die partij uitgesloten.
  • Vijf maanden na de verkiezingen zit de formatie nog steeds muurvast.

VVD en CDA willen niet om tafel met de PvdA en GroenLinks om te praten over de formatie van een nieuw kabinet. Dat heeft PvdA-leider Lilianne Ploumen gezegd na afloop van een gesprek bij informateur Mariëtte Hamer.

“Zij willen dat gesprek over de inhoud niet met ons aangaan”, zegt Ploumen. “Ik vind dat spijtig, vooral omdat Nederland echt wel zit te wachten op oplossingen, en die raken een beetje uit zicht.”

GroenLinks-leider Jesse Klaver noemt de inhoudelijke verklaring die hij van VVD en CDA heeft gekregen “ontoereikend”. Hij erkent dat er verschillen zijn, maar “heeft niet kunnen vaststellen” dat die niet te overbruggen zijn. “Het hele idee van een formatie is dat je daar met elkaar over gaat praten.”

De twee linkse partijen zijn niet allebei nodig om de grote middenpartijen VVD, D66 en CDA aan een meerderheid in de Tweede Kamer te helpen. Maar ze willen niet zonder elkaar meeregeren en trekken al tijdens de hele kabinetsformatie samen op. Afgelopen weekend gaven de leden van GroenLinks en de PvdA daar groen licht voor.

Rutte en Hoekstra: vijfpartijencoalitie ligt niet voor de hand

VVD-leider Mark Rutte en CDA-voorman Wopke Hoekstra zijn wel bereid om met de PvdA of GroenLinks te onderhandelen, los van elkaar. Een coalitie met vijf partijen ligt volgens hen niet voor de hand.

"Wij hebben een aantal argumenten waarom wij dat niet verstandig vinden", zei Rutte na afloop van het gesprek met Hamer. Hij vreest voor de stabiliteit van zo'n coalitie, wanneer niet alle partijen nodig zijn voor een meerderheid in de Tweede Kamer. Van wantrouwen is volgens de VVD-leider geen sprake.

Ook inhoudelijk denkt de demissionair premier zaken te kunnen doen met de PvdA en GroenLinks. "Wij weten wat er leeft in die partijen, en wij zullen ook de komende jaren de handen uitsteken en inhoudelijk de samenwerking proberen te zoeken. Alleen niet in een vijfpartijenkabinet."

De samenwerking tussen PvdA en GroenLinks hoeft overigens wat Rutte betreft regeringsdeelname van een van de twee niet in de weg te staan. "Vanuit ons is er geen enkel bezwaar als zij doorbouwen aan hun linkse beweging, en een van de twee partijen naar het kabinet komt. Maar daarvan hebben zij gezegd dat ze dat niet doen."

Hoekstra benadrukt dat voor hem "heel veel varianten" bespreekbaar zijn. Een kabinet met de PvdA óf GroenLinks noemt hij "zonder meer het overwegen waard". Maar ook hij vindt het "niet logisch" om te regeren met meer partijen dan strikt noodzakelijk zijn voor een parlementaire meerderheid. Hij vreest dan ook minder van zijn eigen programma te kunnen waarmaken.

Dan maar met de ChristenUnie?

De enige reële optie om een meerderheidskabinet te vormen is in een coalitie met de ChristenUnie. Maar D66 heeft die partij uitgesloten. Vooral op het gebied van medisch-ethische vraagstukken, zoals de wet-voltooid leven, staan D66 en ChristenUnie lijnrecht tegenover elkaar.

ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers ziet mogelijkheden om door te gaan praten over een minderheidskabinet. Dat is volgens hem nu de aangewezen route. "Dat zou goed zijn voor de open verhoudingen tussen kabinet en Kamer. Dat kan ook bijdragen aan een andere bestuurscultuur. Ik hoop dat er nu heel snel alsnog onderhandelingen over de inhoud kunnen beginnen."

Zo'n kabinet moet volgens Segers wel een vruchtbare samenwerking kunnen aangaan met zowel de Tweede als Eerste Kamer. VVD, D66 en CDA hebben al 72 zetels. De weg naar 76 zetels is dan kort, stelt hij na overleg met D66-leider Sigrid Kaag.

Het stuk dat VVD en D66 samen hebben geschreven was in zijn ogen onvoldoende om "de fundamentele ongelijkheid" die er in zijn ogen is op meerdere terreinen, aan te pakken.

Komt er een nieuwe informateur?

Nu links geen optie is voor VVD en CDA lijkt de rol van Hamer als informateur uitgespeeld. Zij kreeg van de Tweede Kamer in juni de opdracht om VVD-leider Mark Rutte en D66-leider Sigrid Kaag te begeleiden met het schrijven van een document op hoofdlijnen.

Vanaf half augustus moesten de onderhandelingen over een nieuw te vormen regeringscoalitie beginnen. Dan moest dus ook duidelijk zijn welke partijen daar naar verwachting deel van uitmaken. In die opdracht is Hamer niet geslaagd.

Lees meer over Nederlandse politici: