- De Amerikaanse regering vreest dat Rusland al binnen een week militaire actie kan ondernemen in Oekraïne.
- Diverse westerse landen, waaronder Nederland, hebben landgenoten die in Oekraïne zijn, geadviseerd te vertrekken.
- Amerikaanse aandelenbeurzen zakten vrijdag diep en het rood, terwijl olieprijzen stegen.
- Lees ook: ‘Erger kan het niet worden’: Ouder echtpaar beschrijft het leven in een gebombardeerd dorp in Oost-Oekraïne.
Rusland zou in principe de aanval volgende week kunnen inzetten, zegt het Witte Huis. Die zou dan waarschijnlijk beginnen met bombardementen vanuit de lucht, heeft de Amerikaanse nationaal veiligheidsadviseur Jake Sullivan aangegeven.
Maar het blijft volgens hem onduidelijk of president Vladimir Poetin de opdracht tot een aanval heeft gegeven. De Amerikaanse president Joe Biden heeft waarschijnlijk snel weer een gesprek met hem, zei hij. De inschatting was eerder dat Rusland geen offensieve acties zou ondernemen tot het einde van de Olympische Spelen op 20 februari.
Op financiële markten werd vrijdagavond negatief gereageerd op de mogelijkheid van een dreigende Russische inval in Oekraïne. Amerikaanse beurzen zakten stevig in het rood. De brede S&P 500-index verloor bijna 2 procent en de technologie gerelateerde Nasdaq Composite index zakte bijna 3 procent.
Olieprijzen schoten verder omhoog: een vat Brent-olie kwam op het niveau van 95 dollar per vat. Begin dit jaar noteerde Brent-olie nog op 79 dollar per vat.
Biden overlegt met westerse bondgenoten
De Amerikaanse president Joe Biden heeft in een videoconferentie met leiders van bondgenoten de zorgwekkende situatie bij de grens van Oekraïne besproken. Ze wisselden ideeën uit over hoe ze het best samen een vuist kunnen maken tegen de Russische dreiging. De leiders bespraken afschrikkende maatregelen, maar ook manieren om het gesprek met Moskou gaande te houden.
De leiders van Canada, Polen, Frankrijk, Duitsland, Italië, Roemenië, het Verenigd Koninkrijk en van de NAVO en de Europese Unie waren door het Witte Huis uitgenodigd voor het gesprek.
De leiders onderstreepten hun steun voor Oekraïne, meldde Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Zij benadrukte de nauwe afstemming van de "massieve" westerse sancties voor Moskou mocht het besluiten tot een aanval. De Russische financiële, energie- en hightechindustrie worden volgens haar dan getroffen.
De Duitse regering liet weten dat er snel strafmaatregelen zullen volgen bij een invasie. De Britse premier Boris Johnson zei te vrezen voor de veiligheid van Europa. De Franse president Emmanuel Macron, die afgelopen week in Moskou sprak met Poetin, belt hem zaterdag. De NAVO-ambassadeurs komen op korte termijn bijeen om de Russische plannen te bespreken.
Opbouw Russische troepen rond Oekraïne
De Russische troepenopbouw rond Oekraïne zorgt al weken voor druk diplomatiek verkeer tussen westerse landen. Veel ministers en regeringsleiders zijn naar de Oekraïense hoofdstad Kiev gereisd, en sommigen ook naar Moskou.
Niet alleen hebben zich meer dan 100.000 Russische militairen bij de grens verzameld, op de Zwarte Zee is ook de marine actief. Daarnaast is Rusland bezig met een grote oefening in en met Belarus. Moskou ontkent plannen voor een invasie te hebben, maar wil onder meer de garantie dat Oekraïne zich niet bij de NAVO kan aansluiten.
Biden zat afgelopen nacht samen met zijn veiligheidsadviseurs om de spanningen te bespreken. Daarvoor had hij Amerikanen al opgeroepen Oekraïne onmiddellijk te verlaten.
Nederland en andere landen adviseren burgers te vertrekken uit Oekraïne
Omdat de situatie verslechtert willen steeds meer westerse landen hun burgers weghebben uit Oekraïne. Zij houden rekening met een Russische invasie, hoewel Moskou blijft benadrukken dat niet van plan te zijn.
Landen als Groot-Brittannië, Noorwegen en Letland ondernamen actie, van een negatief reisadvies voor Oekraïne tot de oproep daar te vertrekken. Ook wordt het aantal diplomaten verminderd. Israël gaat de verwanten van zijn ambassadepersoneel in de Oekraïense hoofdstad Kiev evacueren.
Ook Nederlanders in Oekraïne moeten het land zo snel mogelijk verlaten, is het zeer dringende advies van de Nederlandse ambassadeur in Kiev, Jennes de Mol, aan de Nederlandse gemeenschap daar, zo meldt BNR. Het zou gaan om een vrijwillige keus op basis van een zeer zwaarwegend advies.
Nederland zal geen mensen uit Oekraïne evacueren als het conflict met Rusland escaleert. De Mol heeft tijdens een digitale bijeenkomst met enkele tientallen Nederlanders die in het land verblijven gezegd dat dit "geen optie" is. Dat meldt het ministerie van Buitenlandse Zaken.
"U zult met uw eigen vervoer de grens over moeten", aldus De Mol. "Zorg dat uw auto klaarstaat en is volgetankt. Regel extra benzine, dekens, eten en drinken voor onderweg." In de westelijke stad Lviv wordt wel een steunpunt ingericht waar mensen terechtkunnen voor bijvoorbeeld noodpaspoorten.
De Mol drukte de deelnemers aan de bijeenkomst op het hart een eventueel vertrek niet tot het laatste moment uit te stellen. "De situatie is erg onzeker en kan plotseling uit de hand lopen. Daarom vragen wij u nu al: is uw verblijf hier echt noodzakelijk? Zo niet: overweeg dan om nu al te vertrekken."
De Amerikaanse president Joe Biden riep zijn landgenoten in Oekraïne opnieuw op het land onmiddellijk te verlaten. De situatie in Oekraïne zou volgens Biden snel uit de hand kunnen lopen. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken waarschuwt dat het Amerikaanse burgers in Oekraïne niet kan evacueren als Rusland binnenvalt.