Het kabinet stemt in met de voorjaarsnota waarover de coalitiepartijen deze week een akkoord hebben bereikt en zal deze vrijdag publiceren, meldde minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) na de ministerraad. Dan wordt precies duidelijk wat PVV, VVD, NSC en BBB precies hebben afgesproken.

Woensdag meldden de partijen na een etmaal vergaderen vooral goed nieuws, maar kwam slechts mondjesmaat naar buiten hoe dit zou worden betaald. Dat wordt duidelijk als de complete financiële plaat naar de Tweede Kamer wordt gestuurd.

Maar er is in de loop van donderdagmiddag al wel het een en ander over bekend geworden én bewindslieden reageren op soms pijnlijke beslissingen over hun portefeuille.

Geld voor lagere energiebelasting komt uit klimaatfonds

De coalitiepartijen willen in totaal 600 miljoen euro uit het klimaatfonds halen om voor de komende drie jaar de energiebelasting voor huishoudens te verlagen. Dat bevestigen Haagse bronnen. Dat fonds is eigenlijk bedoeld voor investeringen in verduurzaming.

Verlichting van de lasten op energie was een breed gedragen wens in de Tweede Kamer. Ook de coalitiepartijen PVV, NSC en BBB wilden via deze route iets doen aan de stijgende kosten voor huishoudens. Woensdag werd al duidelijk dat zij daarover in de voorjaarsnota afspraken hebben gemaakt, maar nog niet waar dat geld vandaan kwam.

Het is volgens ingewijden de bedoeling dat de vaste korting op de energiebelasting, de zogenoemde belastingvermindering, wordt verhoogd. Op die manier komt het voordeel voor het overgrote deel ten goede aan huishoudens. Gedacht wordt aan een korting op de belasting op elektriciteit. Zo profiteren meer mensen ervan, en zou ook het beroep op het klimaatfonds beter te rechtvaardigen zijn.

Dat laatste beaamt ook klimaatminister Sophie Hermans desgevraagd. Zij wijst daarnaast op het belang van draagvlak voor de energietransitie. "Om dat te behouden, vind ik het ook belangrijk om te letten op de betaalbaarheid", aldus de VVD-bewindsvrouw na afloop van de ministerraad. Soms is het dan goed om mensen "een duwtje in de rug te geven", vindt zij.

Geen extra geld voor defensie en cellentekort

Defensie krijgt dit jaar geen extra geld, zei minister Ruben Brekelmans na de ministerraad. In de voorjaarsnota staat dat zijn ministerie er structureel 1,1 miljard euro bij krijgt. "Dat is een groeipad", zegt de VVD-bewindsman. Volgens hem wordt dit bedrag pas in 2029 gehaald.

Brekelmans noemt het een "heel serieus bedrag" en een "wezenlijke stap" om de krijgsmacht te laten groeien.

Volgens de NAVO-afspraken moet Nederland 2 procent van het bruto nationaal product (bnp) uitgeven aan Defensie. Dat haalt Nederland net. Die 1,1 miljard is grosso modo 0,1 procent van het budget, aldus de bewindsman. Tijdens de NAVO-top eind juni in Den Haag zal worden gesproken over het verhogen van die norm en het bijbehorende tijdpad.

Staatssecretaris Ingrid Coenradie van Justitie legt zich erbij neer dat ze geen extra geld krijgt voor gevangenissen. Voor aanvang van de ministerraad was ze teleurgesteld dat hiervoor geen geld was geregeld in de voorjaarsnota. Ze had om 500 miljoen euro gevraagd. De PVV-bewindsvrouw zei dat iedereen wat op zijn lijstje heeft staan, maar dat er "hele belangrijke keuzes" moeten worden gemaakt. Ook zij heeft er "enorm voor gestreden".

Coenradie neemt het haar partijleider Geert Wilders niet kwalijk dat er geen extra geld naar de gevangenissen gaat. Het was een besluit van de hele coalitie, benadrukt ze. Eerder was ze in aanvaring gekomen met Wilders, toen ze voorstelde om bepaalde gevangenen eerder vrij te laten om zo de druk op het cellentekort te verlichten. Wilders is daar fel op tegen. Maar een meerderheid van de Kamer ging akkoord met haar noodplan. De komende tijd gaat Coenradie kijken wat ze gaat doen met de situatie.

Minister Keijzer niet blij met huurbevriezing

Woonminister Mona Keijzer (BBB) is niet blij dat de huren in de sociale sector worden bevroren. "Had ik dit liever anders gezien? Ja natuurlijk, maar dat is de vraag die niet voorligt." Woningcorporaties hebben door de huurbevriezing minder geld om in nieuwe huizen te investeren, en daar baalt Keijzer van. Zij wijst naar de partijleiders, die verantwoordelijk zijn geweest voor het besluit.

Volgens branchevereniging Aedes bedreigt de huurbevriezing de bouw van tienduizenden nieuwe woningen. Woningcorporaties missen niet alleen de huurinkomsten, ze kunnen vooral minder lenen om te investeren. Volgens Aedes gaat het tot 2030 om zo'n 50 miljard euro minder investeringscapaciteit.

Het kabinet gaat de corporaties compenseren voor teruggevallen huurinkomsten. Het is de vraag of dit voldoende is om de investeringscapaciteit op peil te houden. "Dit wisten de fractievoorzitters ook toen ze dit besluit namen", aldus Keijzer. Ze gaat hierover nog in gesprek met de sector.

Schoof dacht meermaals dat akkoord niet zou lukken

Premier Dick Schoof heeft in de nacht van dinsdag op woensdag, tijdens de onderhandelingen over de voorjaarsnota, meermaals gevreesd dat de coalitie er nu niet uit zou komen. "Ik heb af en toe weleens gedacht, in de nacht en in de ochtend: dit wordt heel ingewikkeld."

De PVV, VVD, NSC en BBB hadden bijna twee weken nodig, met een marathonsessie van ongeveer 25 uur als sluitstuk, om tot een akkoord te komen. Verschillende bronnen typeerden de gesprekken gedurende de nacht als "moeizaam". Volgens onder meer RTL heeft vicepremier Eddy van Hijum (Sociale Zaken, NSC) gedreigd op te stappen, vanwege de plannen om de WW te verkorten. Het AD meldt dat het hele NSC heeft gedreigd uit de coalitie te stappen als er geen geld bij zou komen voor de WIA-problematiek.

Desondanks lijkt Schoof opgelucht. In vergelijking met de augustusbesluitvorming, toen het kabinet bijna viel, vond hij dat dit lange overleg "rust" heeft gebracht. "Dat heeft voorkomen dat er enórme uitbarstingen waren."

LEES OOK: Vertrouwen hogere opgeleiden in kabinet-Schoof fors gedaald, volgens SCP