Door fiscaal geneuzel zorgen veel ondernemers niet voor hun oude dag, constateert Paul van der Kwast.

Nederlanders bouwen te weinig pensioen op, zo bleek eind vorig jaar uit onderzoek. Vooral zzp’ers en andere zelfstandigen laten het afweten: slechts de helft van hen bouwt pensioen op. Daarnaast is er een groeiend leger werknemers die geen pensioen opbouwen, omdat ze bijvoorbeeld in een sector werken die geen verplichte pensioenregeling heeft; zoals de ICT.

Als je zelf voor je pensioen moet zorgen, kun je een lijfrente opbouwen, ook wel banksparen genoemd. Maar de overheid maakt het je als ondernemer niet bepaald makkelijk. Want de pensioeninleg is gebonden aan idioot ingewikkelde regels.

Ingewikkelde opzet pensioen ondernemer

Wat mij vooral stoort, is de jaarruimte. Dat is een formule die bepaalt hoeveel je in een bepaald jaar opzij mag zetten voor je pensioen. De jaarruimte is afhankelijk van je inkomen in het afgelopen jaar en van wat je eventueel elders, bijvoorbeeld in loondienst, aan pensioen hebt opgebouwd.

Dat laatste heet de ‘Factor A’, waarbij de A staat voor aangroei (van je pensioen). Tenslotte wordt ook nog rekening gehouden met de AOW, omdat dat tenslotte ook al een pensioenvoorziening is. Van je inkomen over het afgelopen jaar moet je de zogeheten AOW-franchise aftrekken. In 2016 is de franchise € 11.996.

De formule van de jaarruimte in 2016 is (ik durf ‘m nauwelijks op te schrijven): 13,8 procent van (inkomen 2015 - € 11.996) - 6,5 * A - afname oudedagsreserve. Voor de liefhebber: naast de jaarruimte is er ook nog de reserverings- of inhaalruimte.

Zelfstandige versus werknemer

Waarom heeft de overheid het zo ingewikkeld gemaakt? Om ervoor te zorgen dat zelfstandigen en werknemers ongeveer evenveel pensioen kunnen opbouwen. Met de ‘jaarruimte’ probeert de overheid aan te sluiten bij de - nog veel ingewikkelder - regels voor de pensioenopbouw bij werknemers.

Maar het is fiscale scherpslijperij om te proberen de twee pensioenstelsels vergelijkbaar te laten zijn. Alleen al omdat werknemers meestal een gestaag stijgend en voorspelbaar inkomen verdienen, terwijl het inkomen van ondernemers vaak sterk fluctueert, en in de beginjaren vaak zo laag is dat er geen ruimte is voor pensioenopbouw.

Amerikaanse eenvoud

In de Verenigde Staten is het veel doorzichtiger: elk jaar wordt een vaste maximale aftrekpost voor je pensioen vastgesteld. Dat zijn mooie ronde bedragen. In 2016 was dat 18.000 dollar en in 2012 mocht je als ondernemer 17.000 dollar opzij zetten voor je pensioen.

De eenvoud is de charme van dit pensioenstelsel. Geen fiscaal geneuzel achter de komma, maar elk jaar een mooi rond bedrag als maximale aftrekpost voor pensioenopbouw. Daar word je als ondernemer blij van.

Een bijkomend voordeel van simpeler regels voor de jaarlijkse premieaftrek is dat mensen minder fouten zullen maken. Veel mensen laten na om elk jaar de jaarruimte te berekenen, zodat ze soms meer aan pensioenpremie betalen dan zij kunnen aftrekken. Je betaalt dan dubbel belasting, want de uitkeringen worden wel volledig belast. Slechts weinigen zijn er van op de hoogte dat je de te veel betaalde premie van de Belastingdienst kunt terugvragen of verrekenen met de uitkeringen.

Help zzp'er met pensioen

Als de overheid wil dat meer werkenden pensioen opbouwen, moeten de regels simpeler. Het huidige stelsel is bedacht door technocraten en pensioenpuristen. Technisch zal de jaarruimte best goed in elkaar zitten. Maar als praktisch rekenmiddel voor de ongeveer een miljoen zelfstandigen is het een gedrocht dat veel mensen afschrikt.

Vereenvoudig de pensioenaftrek en je zult zien dat meer ondernemers en zzp’ers pensioen zullen opbouwen.

Oeps! We konden je formulier niet vinden.

Paul van der Kwast is onafhankelijk financieel planner en verdient geen geld aan de verkoop van financiële producten. Voor Z24 volgt hij de fiscale ontwikkelingen op de voet.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl