De Nederlandse staat verkoopt de verzekeringstak van SNS Reaal met een fors verlies aan een grote Chinese verzekeraar. Daar zitten nog wel de nodige haken en ogen aan. Vier heikele kwesties.

Een nieuw hoofdstuk in het verhaal rond de opkomst en ondergang van bankverzekeraar SNS Reaal. Een grote Chinese verzekeraar, Anbang, wil de verzekeringstak voor een spotprijs kopen. Wel moet er dan een forse kapitaalinjectie komen, maar de staat is in elk geval van het hoofdpijndossier af.

Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën toonde zich maandag opgetogen met de deal: “Het bedrijf wordt gered en de Chinezen steken er fors nieuw geld in. Dat betekent dat de 4000 medewerkers weer een toekomst hebben en de miljoenen polishouders met veel meer zekerheid een eventuele uitkering tegemoet kunnen zien”, zei de minister, aldus persbureau ANP.

Toch is de beoogde verkoop omgeven met de nodige onzekerheden. Vier prangende kwesties.

1)Hoe brak is Reaal/Vivat?

Bankverzekeraar SNS Reaal werd in februari 2013 genationaliseerd door de staat, hoofdzakelijk vanwege een rotte vastgoedportefeuille die de financiële buffers had uitgehold. Omdat SNS Reaal samen met Rabobank, ING en ABN Amro als een financiële instelling wordt beschouwd die niet mag omvallen, moest de overheid ingrijpen.

Na de nationalisatie ontstond al snel het plan om SNS Bank en de verzekeringstak te splitsen en apart te verkopen . De verzekeringstak Reaal, werd omgedoopt tot Vivat. Hieronder vallen naast Reaal ook de merken Zwitserleven, Zelf, Route Mobiel, Proteq Dier & Zorg en Actiam.

Reaal/Vivat bleek echter al snel een hoofdpijndossier. Dit heeft hoofdzakelijk te maken met drie ontwikkelingen.

Op de eerste plaats is er het verdienmodel. Levensverzekeraars hebben het sinds de kredietcrisis van 2008 en het uitdijende schandaal rond de woekerpolissen zwaar. De verkoop van beleggingsverzekeringen voor hypotheken is gestagneerd en bij producten voor pensioenaanvulling zijn simpele alternatieven zoals banksparen populairder geworden. Dat drukt de winstgevendheid van levensverzekeraars en daar heeft ook Reaal/Vivat veel last van.

Een tweede, meer technisch probleem, is de forse daling van rentetarieven in de afgelopen twee jaar. Die daling pakt nadelig uit voor levensverzekeraars zoals Reaal. De verwachte opbrengst uit obligatiebeleggingen die nodig is om uitkeringen aan polishouders te kunnen doen, is namelijk verslechterd. Reaal/Vivat heeft daarom extra  voorzieningen moeten treffen die de financiële buffers onder druk zetten.

Op korte termijn komt daar nog een derde probleem bij. De schadetak van Reaal/Vivat, die er qua financiële kracht overigens veel sterker voor staat dan de levensverzekeraar, draaide in 2014 geen lekker jaar. Afgelopen november meldde het bedrijf dat hogere schadeclaims bij brand- en autoverzekeringen in het het derde kwartaal voor verlies zorgden.

Alles bij elkaar zorgt dit ervoor dat de financiële buffers van Reaal/Vivat zwaar onder druk zijn komen te staan. En dat heeft de verkoop niet makkelijker gemaakt.

Dit is de belangrijkste reden dat de Chinese verzekeraar Anbang slechts 150 miljoen euro betaalt voor de aandelen van Reaal/Vivat - terwijl de boekwaarde van het eigen vermogen medio 2014 op 2,4 miljard euro stond. Bovendien lapt Anbang nog eens 770 miljoen euro tot 1 miljard euro bij om de financiële buffers van Reaal/Vivat aan te vullen.

2)Wat gebeurt er met de woekerpolissen?

De Chinese verzekeraar betaalt een spotprijs voor de overname van Reaal/Vivat en doet er pakweg één miljard euro bij om de financiële buffers op te krikken. Maar de Chinezen lopen wel het risico dat er nog een lijk uit de kast valt.

Reaal heeft net als andere verzekeraars last van het woekerpolisschandaal: de verkoop van beleggingsverzekeringen, vaak gekoppeld aan hypotheekleningen, waarbij relatief hoge kosten zijn gerekend.

Die affaire dreigt nog een staartje te krijgen, nu het Europese Hof uitspraak moet doen over een zaak tegen Nationale Nederlanden. Als die ongunstig uitpakt, volgt waarschijnlijk een nieuwe claimgolf die Nederlandse verzekeraars veel geld kan kosten.

Uit voorzorg schuift de staat het risico van de woekerpolissen daarom expliciet op het bordje van de Chinese verzekeraar Anbang, zo blijkt uit een toelichting van de stichting die de belangen van de Nederlandse staat in financiële instellingen beheert. In de koopovereenkomst staat namelijk dat er geen garanties of vrijwaringen zijn ten aanzien van woekerpolissen waarop Anbang een beroep kan doen, als er nieuwe claims volgen.

Als de verkoop doorgaat, dan moeten houders van woekerpolissen van Reaal dus bij Anbang aankloppen.

3)Hoe betrouwbaar is Chinese koper van Reaal?

De Chinese verzekeraar neemt de komende maanden de tijd om te kijken of er, los van de woekerpolissen, geen nieuwe lijken uit de kast rollen bij Reaal/Vivat. Als er in de periode tot 30 juni 2015 forse tegenvallers opduiken, mag Anbang de deal nog afblazen.

De grens ligt hierbij op 500 miljoen euro. Een nieuwe strop boven dat bedrag geeft Anbang het recht zich terug te trekken.

De Chinezen hebben verder stevig onderhandeld over de overgangsperiode. Bij waardeschommelingen tot 50 miljoen euro, positief of negatief, doet niemand moeilijk. Maar mee- of tegenvallers tussen de 50 en 500 miljoen euro worden opgeteld bij of afgetrokken van de verkoopprijs van 150 miljoen euro.

Dit laatste betekent dat minister Dijsselbloem bij een tegenvaller van circa 500 miljoen euro, niets krijgt voor de aandelen en de Chinezen nog 300 miljoen euro extra toestopt om van Reaal/Vivat af te zijn, blijkt uit een brief van Dijsselbloem aan de Tweede Kamer.

Anbang doet dus duidelijk aan bodemvissen: Reaal/Vivat wordt tegen een spotprijs gekocht in de hoop dat daarmee het grote leed is geleden en gewerkt kan worden aan een nieuw, winstgevend bedrijf.

Winstgevend zijn de Chinezen zelf overigens ruimschoots: afgelopen jaar boekte Anbang een winst van omgerekend 5,2 miljard euro. Dat is best opmerkelijk voor een bedrijf dat in 2004 is opgericht en dus ruim 10 jaar bestaat. In die periode bouwde Anbang een Chinees netwerk op van 3.000 kantoren, verwierf het bedrijf 20 miljoen klanten, en nam kreeg het 30 duizend mensen in dienst.

Hiermee behoort Anbang overigens niet tot de absolute top van de Chinese verzekeringsmarkt, waar het een aandeel van naar schatting 3,6 procent heeft. Wel is het bedrijf al enige tijd bezig met internationale expansie. In oktober 2014 baarde Anbang bijvoorbeeld opzien met de aankoop van het wereldberoemde Waldorf Astoria hotel in New York, voor bijna twee miljard dollar.

Vraag is wel waar die snelle expansie vandaan komt en of die houdbaar is. Opmerkelijk is dat de Chinese staatskrant China Daily begin deze maand meldde dat de snelle opkomst van Anbang vooral te maken heeft met  massale kapitaalinjecties van aandeelhouders

Dat laatste heeft volgens de China Daily te maken met de "diepe connecties" van topman Wu Xiaohui met "kinderen van China's revolutionaire veteranen en leiders." Deze zogenoemde 'rode prinsen' vormen een belangrijke schakel tussen het communistische partijapparaat en het deels door de staat gecontroleerde bedrijfsleven. Zelf is Wu getrouwd met een kleindochter van China's grote hervormer, wijlen Deng Xiaoping, maar onduidelijk is of de twee nog echt bij elkaar zijn, melden Chinese media.

Sommige analisten stellen vraagtekens bij het gebrek aan transparantie van Anbang's aandeelhouders. Zo twijfelt analist Zhao Shasha van Huarong Securities of de agressieve acquisitiestrategie valt vol te houden, terwijl Anbang's premie-inkomen uit verzekeringen in China niet erg stabiel oogt, aldus de China Daily.

4)Hoe springt Nederlandse staat eruit?

Het is nog even afwachten wat de definitieve verkoopprijs van Reaal/Vivat wordt. Die kan dus in plaats van 150 miljoen euro positief, ook nog 300 miljoen euro negatief worden.

Wat de staat krijgt voor de verzekeringstak van SNS Reaal, is in ieder geval fors lager dan de boekwaarde van het eigen vermogen van 2,4 miljard euro. Maar dat zegt op zich niets over winst of verlies voor de staat, omdat die een prijs heeft betaald voor SNS Reaal als geheel.

Minister Dijsselbloem gaf maandag aan dat de staat sinds 2008 in totaal 6,25 miljard euro in SNS Reaal heeft gestoken. Als alle onderdelen zijn verkocht, verwacht de staat daarvoor 5,3 miljard euro te krijgen. Daar komt vervolgens nog één miljard euro bij van de bankenbelasting die onder meer ING, ABN Amro en Rabobank moeten betalen.

Dijsselbloem hoopt dat er per saldo een plusje van 52 miljoen euro resteert voor de staat, met de kanttekening dat dit nog in hoge mate onzeker is. De manier waarop de verkoopdeal met Anbang is opgezet, spreekt in dit opzicht boekdelen.

Oeps! We konden je formulier niet vinden.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl