Focus op Italië: wint radicaal-rechts de verkiezingen?

Komend weekend worden er op zondag 25 september parlementsverkiezingen gehouden in Italië en die beloven de nodige opschudding te brengen.

De radicaal-rechtse partij Fratelli d’Italia van Giorgia Meloni ligt in de peilingen op koers voor een verkiezingszege. De vraag is wat dit zou betekenen voor de positie van Italië in de Europese Unie.

Een eerdere oproep van Meloni om uit de euro en de Europese Unie te stappen, heeft ze laten varen. Het gezamenlijke programma met rechtse bondgenoten zoals anti-immigratiepartij Lega en Silvio Berlusconi’s Forza Italia verbindt hen aan het Europese project.

Meloni heeft wel aangegeven dat “de goede tijden voorbij zijn” en dat Italië, net als anderen, “zijn eigen nationale belangen gaat verdedigen” in de Europese Unie.

De mogelijke aanstaande premier van Italië wil een "confederaal Europa" dat "de soevereiniteit van de lidstaten respecteert" om hun eigen zaken te regelen. Ze wil nieuwe onderhandelingen over het Italiaanse deel van het enorme post-pandemische herstelplan van de EU.

Daaruit zal Italië bijna 200 miljard euro ontvangen, om onder meer de stijging van de energieprijzen als gevolg van de oorlog in Oekraïne te compenseren. Maar het geld is afhankelijk van een reeks hervormingen, waarmee aftredend premier Mario Draghi is begonnen maar die nog verder moeten worden uitgevoerd.

Omdat de timing van de hervormingen onzekerder is geworden hebben kredietbureaus als Standard & Poor's en Moody's de vooruitzichten voor de kredietwaardigheid van het land in juli al verlaagd. Italië zit vast aan een schuld van meer dan 2.700 miljard euro, wat neerkomt op ongeveer 150 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Dat is de hoogste schuldratio in de eurozone, na Griekenland.

Staatsschuld Italië als percentage van het nationaal inkomen

source: tradingeconomics.com  

Meloni's rechtse coalitie roept op tot een herziening van de EU-regels tegen te hoge bestedingen. De Europese begrotingsregels bepalen onder meer dat het begrotingstekort van een euroland niet meer dan 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp) mag bedragen, en de overheidsschuld maximaal 60 procent van het bbp. Deze regels werden tijdens corona losgelaten.

Rente op Italiaanse staatsleningen wordt weer belangrijke graadmeter voor politieke stabiliteit

De rechtse coalitie in Italië beloofde de belastingen te verlagen en tegelijkertijd de uitgaven te verhogen, waaronder het verhogen van het minimumpensioen. Deze plannen dreigen enorm duur te worden. Ook is niet bekend hoe dit wordt gefinancierd.

Volgens kenners zou de toch al hoge staatsschuld van het land onhoudbaar kunnen worden als het tekort jarenlang boven de 6 procent van het nationaal inkomen blijft. Ook belastingmaatregelen zouden miljarden kunnen kosten.

Dit alles betekent dat op financiële markten weer scherp gekeken zal worden naar de ontwikkeling van de rente op Italiaanse staatsschulden.

Hierbij is ook de rol van de Europese Centrale Bank van belang. Die heeft eerder dit jaar aangekondigd te kijken naar mechanismen om ervoor te zorgen dat "fragmentatie" van het monetaire beleid wordt tegengegaan. Dit zou kunnen betekenen dat de ECB bij het sterk uiteenlopen van de rentes tussen Noord en Zuid in Europa, ingrijpt om voor stabilisatie te zorgen.

Echter, als daarbij bijvoorbeeld Italië wordt gesteund via aankopen van Italiaans staatspapier door de ECB, dan zal Italië wel een vorm van verantwoordelijk financieel beleid moeten voeren. Anders kan de ECB het zich politiek gezien niet veroorloven om Italië te steunen, als de regering zelf de overheidsfinanciën uit de hand laat lopen.

Hoe financiële markten deze risico's inschatten, zal duidelijk worden aan de hand van onder meer de rente op de 10-jarige Italiaanse staatsleningen. Die is sinds augustus weer wat opgelopen naar een niveau van iets boven de 4 procent.

Rente van de 10-jarige Italiaanse staatslening

LEES OOK: Zorgt Italië voor een nieuwe eurocrisis?