- Het wordt in Nederland voor kweekvleesbedrijven mogelijk om professionele proeverijen te houden.
- Al is kweekvlees nog niet toegestaan in de EU, er zijn volop kweekvleesbedrijven op ons continent werkzaam.
- Waar gebeurt het meest en hoe staan verschillende EU-lidstaten tegenover kweekvlees? Business Insider zocht het uit.
- Lees ook: Kweekvleesmaker Meatable haalt €30 miljoen op, onder meer bij Invest-NL
Kweekvlees, oftewel uit cellen gekweekt vlees, waar geen dier voor hoeft te worden geslacht. Het is in de Europese Unie nog niet toegestaan op de markt, omdat de lappen vlees eerst nog door een jarenlang durende controle op veiligheid moeten. Europa loopt ietwat achter: de Aziatische stadsstaat Singapore keurde kweekvlees al in 2020 toe en ook de VS gaf deze zomer aan twee producenten groen licht.
Ook al is kweekvlees nog niet in Nederland verkrijgbaar, het is wel degelijk een Nederlandse uitvinding. Het was de Nederlandse arts en onderzoeker Willem van Eelen die al in de jaren 80 met het idee aan de slag ging. In 1999 verwierf hij patent op de techniek.
De Nederlandse overheid verleende een subsidie van ruim 2 miljoen euro, waarmee Van Eelen en een groep wetenschappers in de jaren 00 de techniek verfijnden. Het onderzoek verliep echter te langzaam en het geld raakte op.
Wetenschappers van de Universiteit Maastricht vonden toch een manier om het onderzoek door te zetten, met financiële steun van Google-oprichter Sergej Brin. Hoogleraar Mark Post presenteerde daarop in 2013, twee jaar voor het overlijden van Van Eelen, de eerste kweekvleesburger ter wereld.
Post leidt inmiddels het kweekvleesbedrijf Mosa Meat, dat begin dit jaar een investeringsronde van 85 miljoen dollar afrondde. De Delftse concurrent Meatable haalde tot dusver 95 miljoen dollar op bij geldschieters.
Nederland investeerde vorig jaar 60 miljoen euro in onder meer onderzoek en onderwijs naar kweekvlees, afkomstig uit het Nationaal Groeifonds. Het was het hoogste bedrag ooit dat een overheid wereldwijd in kweekvlees had gestoken. Dankzij een aangenomen motie van D66- en VVD-politici wordt het binnenkort mogelijk om proeverijen van kweekvlees in Nederland te houden - een lang geuite wens van de industrie.
Nederland wordt binnen Europa gezien als pionier in de kweekvleeswereld. Hoe staan andere EU-lidstaten eigenlijk tegenover de techniek? Het ene land trekt miljoenen uit, terwijl het andere land zinspeelt op een algeheel verbod, zo blijkt. Business Insider licht enkele prominente landen uit.
België: bescheiden ontwikkeling van kweekvlees
De grootste trendsetter op het gebied van kweekvlees is buurland België niet. Toch staat al 44 procent van de Belgen positief tegenover kweekvlees, bleek in 2020 uit een enquête van onderzoeksbureau Ipsos in opdracht voor dierenrechtenorganisatie Gaia. Meer Vlamingen (51 procent) dan Walen (31 procent) staan open voor de techniek.
Het was dan ook de Vlaamse overheid die in 2019 een subsidie van wel 3,6 miljoen euro gaf aan een onderzoeksgroep voor de productie van op cellen gekweekte paté de foie gras.
Een van de deelnemers was het Vlaamse bedrijf Peace of Meat. Deze startup werd in 2020 overgenomen door een Israëlisch concern, maar bleek de jaren erop een miljoenenverlies te lijden. De startup ging dit voorjaar failliet en vond geen koper voor een doorstart.
Een anders Vlaams verhaal is wellicht hoopgevender. Oud-politicus voor de Belgische partij Groen, Hermes Sanctorum, richtte een bedrijf op voor de productie van gekweekt dierenproteïne voor onder meer tonijn, lams- en - jawel - mammoetvlees. Het bedrijf gebruikt hiervoor DNA van een meer dan een miljoen jaar oude tand van een mammoet. Paleo haalde dit jaar 12 miljoen euro op bij geldschieters.
Italië: regering wil ban op kweekvlees
Italië is het land van slow food en traditionele maaltijden. Dat culturele ideaalbeeld lijkt de vorig jaar aangetreden conservatief-rechtse regering van Giorgia Meloni met verve te gebruiken in zijn pr. Zo deed de regering begin dit jaar een aanvraag bij UNESCO om de Italiaanse keuken tot cultureel erfgoed uit te roepen.
Als het aan Meloni ligt, blijft die keuken bovendien van moderne smetten vrij. De regering liet eind maart weten kweekvlees bij voorbaat te willen verbieden. Dat zou nodig zijn om de lokale "cultuur en traditie" te beschermen, aldus landbouwminister Francesco Lollobrigida, die voorbijging aan klimaat- en dierenvoordelen.
Ook al leidde de door de regering goedgekeurde conceptwet tot een protest onder wetenschappers, de regering lijkt niet te willen wijken. Meloni's dikwijls als populistisch omschreven partij Fratelli d'Italia zal weten dat ze het volk achter zich heeft staan. Het Italiaanse persbureau Adnkronos meldde nog dezelfde dag dat liefst 84 procent van de Italianen geen uit een laboratorium afkomstig voedsel willen eten.
Noorwegen: onderzoek naar kweekvlees
De Noorse overheid trekt tot en met 2027 jaarlijks zo'n 2 miljoen euro uit voor onderzoek naar de productie van kweekvlees. De bedoeling van het project is om nieuwe productietechnieken voor uit cellen gekweekt vlees te vinden.
Het is niet het eerste onderzoeksproject van de Noren. Voor eerdere, vergelijkbare projecten trok de overheid ook al zo'n 2,5 miljoen euro uit.
Duitsland: handvol startups
Ongeveer een derde van de Duitsers staat open tegenover kweekvlees, bleek deze zomer uit onderzoek van Ipsos. De meeste politieke partijen lijken tevens positief te staan tegenover kweekvlees. Met name de liberale regeringspartij FDP toont zich een groot voorstander van de innovatie.
De huidige regering liet bij zijn aantreden dan ook weten de fundering van "alternatieve proteïnebronnen" te willen "versterken". Tot een groot subsidieproject heeft het tot dusver niet geleid. De lokale regering van Nedersaksen speelde wel 120.000 euro vrij voor een universitair project rondom het bespreken van de sociale acceptatie van kweekvlees.
Duitsland telt een handvol kweekvleesbedrijven. Zo werkt startup Bluu Seafood aan de productie van uit cellen gekweekte vis. Startup Alife Foods probeert - heel Duits - een uit cellen gekweekte schnitzel op de markt te brengen. Het Duitse chemieconcern Merck doet onderzoek naar productiewijzen voor kweekvlees en pluimveebedrijf PHW werkt samen met een Israëlische startup om kweekvlees op de markt te brengen. De ceo van dat laatste bedrijf klaagt inmiddels dat de Europese toelatingsprocedure voor kweekvlees te lang duurt.
Spanje: positieve houding
De Spaanse regering gaf twee jaar geleden een subsidie van wel 5,2 miljoen euro uit voor een onderzoek naar de gezondheidseffecten van kweekvlees bij bijvoorbeeld het voorkomen van darmkanker en dyslipidemie. Het project wordt geleid door Biotech Foods, een Spaans biotechbedrijf dat zijn eigen kweekvlees ontwikkelt.
Dit concern viel eind 2021 voor 100 miljoen dollar in handen van de Braziliaanse vleesverwerker JBS. De Brazilianen steken 41 miljoen hiervan in de bouw van een commerciële productiefaciliteit in Spanje, die medio 2024 gereed moet zijn.
Spanjaarden lijken opmerkelijk positief te staan tegenover kweekvlees. Liefst 63 procent van de Spanjaarden wil het wel eens proberen, bleek begin dit jaar uit onderzoek van de Spaanse overheid en technologisch instituut Ainia. Veel Spanjaarden blijken simpelweg benieuwd te zijn, maar de meesten worden gedreven door dieren- en milieukwesties.
Frankrijk: liever echt vlees
De Franse overheid staat dan weer bepaald niet positief tegenover kweekvlees. Zo stemde het parlement in 2021 in met een regel die kweekvlees bant uit kantines, zodra het wordt toegelaten op de markt.
Toen in 2020 bleek dat Singapore kweekvlees als eerste land ter wereld reguleerde, tweette toenmalig landbouwminister Julien Denormandie: "Is dit echt de samenleving die we willen voor onze kinderen? Ik zeg NEE. Ik zeg het duidelijk: vlees komt van levende wezens, niet uit laboratoria. Je kunt op mij rekenen om ervoor te zorgen dat vlees in Frankrijk natuurlijk blijft en nooit kunstmatig!"
Critici menen dat de Franse overheid zijn oren laat hangen naar de vleeslobby. Frankrijk is de grootste Europese producent van rundvlees, met een veestal bestaande uit zo'n 19 miljoen runderen. Franse vleesverwerkers lijken in ieder geval nog geen noemenswaardige samenwerkingen met kweekvleesbedrijven te zijn aangegaan.
De Franse non-profitorganisatie Cellular Agriculture France dringt er desalniettemin bij de Franse overheid op aan om te investeren in kweekvlees. Doet Frankrijk dat niet, dan riskeert het land dat "Franse mensen uiteindelijk voedsel eten dat uit andere landen komt", zei voorvrouw Nathalie Rolland in 2021.
Ondanks zijn straffe houding, lijkt de Franse overheid via een zijweggetje te hebben geïnvesteerd in kweekvlees. De publieke investeringsbank Bpifrance deed afgelopen jaar voor een onbekend bedrag mee aan een investering van 48 miljoen euro in het Franse kweekvleesbedrijf Gourmey.
De startup, die onder meer gekweekte foie gras maakt, werkt aan de grootste commerciële productiefaciliteit voor kweekvlees van heel Europa. Hij komt te staan in Parijs, al dan niet toevallig dezelfde stad waar ook het tegenstribbelende parlement is gehuisvest.