De ontwikkelingen in de financiële en economische crisis die Cyprus
overspoelt, gaan razendsnel. Een update van de laatste stand van zaken.

Laatste ontwikkeling Cyprus: Uitstel van het overleg

Het crisisberaad van de ministers van Financiën van de eurozone over euroland
Cyprus, dat zondagavond om 18 uur in Brussel van start had moeten gaan, was
om 12 uur ’s nachts nog steeds niet begonnen.

De vertraging komt door het slepende vooroverleg over het reddingspakket voor
het noodlijdende land, zo is in Brussel vernomen. De president van Cyprus
onderhandelt in Brussel nog steeds met de internationale geldschieters over
de voorwaarden voor de noodhulp, waarover de ministers van Financiën van de
zogenoemde eurogroep dan hun oordeel dienen te vellen.

Ondertussen bracht de voorzitter van de eurogroep, Jeroen Dijsselbloem,
verslag uit aan de ministers van Financiën over de lopende onderhandelingen
tussen Cyprus en de kredietverstrekkers. Volgens diplomaten zit er enige
beweging in de standpunten, maar is een akkoord nog ver weg.

De Cypriotische president Nicos Anastasiades praat met Europees president
Herman Van Rompuy en de voorzitter van de Europese Commissie, José Manuel
Barroso. Daarnaast zitten baas Christine Lagarde van het Internationaal
Monetair Fonds en voorzitter Mario Draghi van de Europese Centrale Bank
(ECB) aan tafel, net als Dijsselbloem.

Volgens functionarissen die bij de voorgesprekken aanwezig waren, heeft
Anastasiades gedreigd af te treden. In het overleg zouden EU en IMF hebben
voorgesteld dat Cyprus twee banken zou sluiten om aan de eisen van de
geldschieters te kunnen voldoen. In reactie dreigde Anastasiades met
opstappen.

De internationale geldschieters zijn bereid Cyprus 10 miljard euro noodkrediet
te verstrekken, maar alleen als de Cyprioten zelf 5,8 miljard bijdragen. Als
er een akkoord uitblijft, wil de ECB de geldkraan maandag dichtdraaien.

Aanloop naar overleg Eurogroep

Voorafgaand aan het overleg van de eurogroep over Cyprus om 18.00 uur hebben
EU-leiders en de Cypriotische president Nicos Anastasiades zondagmiddag met
elkaar gesproken.

Anastasiades sprak met onder anderen EU-president van Herman Van Rompuy en
voorzitter van de Europese Commissie José Manuel Barroso. Ook was er een
bijeenkomst met eurogroep-voorzitter Jeroen Dijsselbloem, president van de
Europese Centrale Bank Mario Draghi en IMF-voorzitter Christine Lagarde. Dat
hebben functionarissen van de EU bevestigd. Wat er precies is besproken is
niet bekendgemaakt.

De ministers van Financiën van de eurozone overleggen later op zondag over de
noodleningen die Cyprus nodig heeft. Het land moet zelf aan zijn redding
bijdragen met 5,8 miljard euro. De maatregelen die daarvoor nodig zijn,
onder meer een heffing op spaartegoeden, staan nog ter discussie.

Rusland zou wraak kunnen nemen op Europese bedrijven als de EU en Cyprus een
hoge heffing op spaartegoeden overeenkomen. Moskou zal naar manieren zoeken
om ,,de EU te straffen'', zei voormalige Kremlin-adviseur Aleksander
Nekrassov in de Britse krant The Guardian op zondag.

Russische bedrijven en particulieren hebben voor zo'n 20 miljard euro op
Cypriotische banken staan. Als de spaardersheffing doorgaat, zal Rusland
naar manieren zoeken om Europa terug te pakken, denkt Nekrassov. ,,Er is een
aantal grote Duitse bedrijven actief in Rusland. Er zou onder meer gekeken
kunnen worden naar het bevriezen van tegoeden. Rusland kijkt het voorlopig
nog even aan''.

De EU hoeft volgens Nekrassov niet bang te zijn dat Moskou de gaskraan naar
het westen dichtdraait. ,,Gas zal niet als drukmiddel worden gebruikt.
Rusland weet dat als het daarme gaat dreigen, over 20 jaar niemand meer
Russisch gas koopt''.

Spaardersheffing van 20 procent

De zogenoemde trojka is het met Cyprus eens geworden over een heffing van 20
procent op spaartegoeden boven 100.000 euro bij de Bank van Cyprus. Bij
andere geldinstellingen zou dat 4 procent moeten worden. Dat hebben
Cypriotische functionarissen zaterdag laten weten.

Vertegenwoordigers van de trojka, die bestaat uit de Europese Unie (EU), de
Europese Centrale Bank (ECB) en het Internationaal Monetair Fonds (IMF),
overleggen zaterdag met Cyprus over een reddingsplan voor het eiland dat
afstevent op een faillissement. Genationaliseerde pensioenfondsen hebben in
het plan vooralsnog geen rol.

Cyprus ging de gesprekken in met het idee om 25 procent te heffen op de
tegoeden boven een ton bij de Bank van Cyprus. De heffing op spaartegoeden
is een van de belangrijkste punten in het overleg en tevens het meest
omstreden onderwerp. Het Cypriotische plan om pensioengelden te gebruiken,
zou zijn tegengehouden door Duitsland.

Cyprus moet voor maandag aantonen dat het zelf 5,8 miljard euro kan bijdragen
aan de reddingsoperatie. Als dat niet lukt, draait de ECB de geldkraan voor
de wankelende banken dicht en dreigt een bankroet.

Zondagavond vergaderen de EU-ministers van Financiën in de eurozone, de
eurogroep, in Brussel over Cyprus. Daarna komt het Cypriotische parlement
bijeen om over de voorstellen te debatteren.

Spaardersheffing toch bespreekbaar

Cypriotische parlementsleden hebben vrijdag ingestemd met de invoering van
kapitaalbeperkingen om te voorkomen dat een bankrun ontstaat als de
Cypriotische banken hun deuren weer openen, zo bleek na een stemming in het
Cypriotische parlement.

Door de wet mag de Cypriotische overheid maatregelen nemen om de
kapitaalstromen aan banden te leggen. Ook werd ingestemd met de oprichting
van een speciaal 'solidariteitsfonds' dat een basis moet worden voor de
uitgifte van noodleningen.

De maatregelen moeten ervoor zorgen dat Cyprus in aanmerking kan komen voor
Europese noodsteun. Er wordt nog onderhandeld over een heffing op
spaartegoeden van Cypriotische banken.

Rijkere spaarders zouden voor het vermogen boven de 100 duizend euro tot 16
procent aangeslagen kunnen worden, aldus de website van weekblad Der
Spiegel vrijdagavond. De ontmanteling van de op één na grootste bank van
Cyprus, Laiki, stond vrijdagavond ook op de agenda bij het parlement in
Cyprus.

De Cypriotische overheid liet vrijdag weten dat president Nicos Anastasiades
en andere Cypriotische politieke leiders zaterdag naar Brussel gaan. De
ministers van Financiën van de eurozone komen naar verluidt zondag bijeen om
over de crisis in Cyprus te praten.

Deadline ECB voor Cyprus: maandagavond

Tot
en met maandag is de Europese Centrale Bank (ECB) bereid om wankelende
banken op Cyprus van noodsteun te voorzien. Daarna gaat de geldkraan dicht,
tenzij de Cypriotische regering en parlement instemmen met een programma van
de Europese Unie en het International Monetair Fonds.

Als de ECB Cypriotische banken niet meer steunt, is de kans groot dat de
financiële sector van het land instort en is de kans groot dat het land
eigen geld moet gaan drukken en uit de eurozone valt.

Cyprus zal, linksom of rechtsom, een eigen bijdrage van ongeveer 6 miljard
euro moeten leveren. Alleen als dit een 'harde' bijdrage is, willen het IMF
en de andere eurolanden een krediet van 10 miljard euro verstrekken om
Cyprus te helpen de uit de klauwen gegroeide financiële sector te saneren en
de staatsbegroting op orde te krijgen.

Cyprus werkt aan plan B: status onzeker

De partijen in de eilandstaat werden het donderdagavond eens over de
oprichting van een solidariteitsfonds. Daarin zouden de Orthodoxe kerk,
pensioenfondsen en staatsinstellingen kapitaal bijeen dat als onderpand voor
een noodlening kan dienen. De centrale bank zou in het fonds de goudreserves
inbrengen.

Vrijdagochtend bleek dat onderhandelingen over een bijdrage van Rusland zijn
stukgelopen

De regering heeft het voorstel voor de oprichting van het fonds donderdagavond
bij het parlement ingediend. De volksvertegenwoordiging heeft ook een
voorstel gekregen voor hervorming van de bankensector.

Volgens president Panicos Demetriades van de centrale bank worden in het
voorstel spaartegoeden tot 100.000 euro gegarandeerd en wordt bovendien het
risico dat een bank bezwijkt, bevroren. De verwachting is dat de meerderheid
van de volksvertegenwoordigers de voorstellen zal goedkeuren.

De regering noemde in haar voorstel geen bedrag, maar volgens waarnemers zou
in het fonds in totaal 4,8 miljard euro worden bijeengebracht. De
eilandstaat moet echter 5,8 miljard bijeenschrapen om in aanmerking te komen
voor 10 miljard euro aan Europese financiële steun. Vandaar dat vrijdag in
de loop van de dag de eerder afgewezen crisisheffing bij Cyprische spaarders
weer op tafel kwam.

Om tot een akkoord te komen met de Europese Commissie, het IMF en de Europese
Centrale Bank mag de eigen bijdrage van Cyprus niet leiden tot een verhoging
van de staatsschuld, die afgelopen jaar al op bijna 87 procent van het bruto
binnenlands product lag. Het inbrengen van pensioenreserves werd eerder deze
week door Duitsland als onacceptabel gezien, omdat dit wel degelijk een
risico is voor de staatsfinanciën van Cyprus.

Rotte banken: Laiki valt mogelijk om

Donderdagavond was er wel sprake van dat de op één na grootste bank van het
land, Laiki, gesaneerd
zou worden. Bij deze bank is in de problemen gekomen, onder meer door
beleggingen in Griekenland en is al enkele maanden afhankelijk van noodsteun
van de Europese Centrale Bank.

Per
30 september 2012 had Laiki een balans van iets meer dan 30 miljard
euro. Van de schulden bestond bijna 18 miljard euro uit spaargeld en 10
miljard euro uit leningen bij andere banken en centrale banken. De bank had
slechts één miljard euro aan obligatieleningen die afgeboekt kunnen worden
als gezonde en rotte delen van de bank uit elkaar worden getrokken. Het
aandelenkapitaal op de balans bedraagt ook ongeveer één miljard euro

Als Cyprus Laiki saneert, is het niet ondenkbaar dat spaarders bij deze bank
een fors deel van hun vermogen verliezen. Dit zou de overheid wel helpen om
aan de voorwaarden van de internationale steun te voldoen. Een deel van de
10 miljard euro die de eurolanden, de ECB en het IMF ter beschikking zouden
stellen, zou immers direct gebruikt worden om Laiki en een andere grote bank
- Bank of Cyprus - overeind te houden.

Spaardersheffing afgewezen

Het parlement van Cyprus wees dinsdag een deal af die de Cypriotische regering
met de andere eurolanden, het IMF en de ECB had gesloten. Daarin was sprake
van een eenmalige crisisheffing die voor alle spaarders op Cyprus zou
gelden. Die zou in eerste instantie voor 6,75 procent neerslaan
spaarvermogen onder de 100 duizend euro en voor 9,9 procent op spaarvermogen
daarboven.

Donderdag verdedigde voorzitter Jeroen Dijsselbloem van de club van ministers
van Financiën van de eurozone het oorspronkelijke pakket in het Europese
parlement. "Dit pakket is nog niet mislukt en weg. Als eurogroep zullen
we alternatieven toestaan, maar deze moeten financieel solide zijn, een
duurzame toekomst garanderen en politiek haalbaar zijn.'' Dijsselbloem uitte
twijfels of een totaal ander reddingspakket wel mogelijk is. Een aanpassing
van enkele elementen in het huidige pakket, bijvoorbeeld een verandering van
de spaarheffing, lijkt hem wel haalbaar.

Deze aanpassing moet leiden tot een ,,meer eerlijke verdeling'', liet
Dijsselbloem weten. Hij wil dat grotere, met name buitenlandse spaarders,
een grotere bijdrage leveren. Dijsselbloem hoopt dat snel een definitief
akkoord gesloten kan worden.

Cyprus: financieel waterhoofd, Russische enclave

Cyprus is in de knel gekomen door problemen van de veel te grote financiële
sector. Het land van 876 duizend inwoners met een economie
die in 2011 een omvang van nog geen 18 miljard euro had, moest de
buffers van zijn twee grootste banken - Laiki en Bank of Cyprus - met zo'n
10 miljard euro aanvullen.

Financiële ruimte scheppen door af te schrijven op de staatsschuld, zoals in
Griekenland is gebeurd, is in het geval van Cyprus lastig. Een groot deel
van de staatsschuld is bezit van bovengenoemde probleembanken, of uitgegeven
onder Brits recht. In het laatste geval zou Cyprus bij afboeking op de
schuld geconfronteerd worden met jarenlange juridische procedures.

Een (gedeeltelijke) spaardersheffing is de enige mogelijkheid om Cyprus snel
te laten meebetalen. Bij andere vormen van belastingheffing is de kans op
ontduiking veel groter. Naar schatting staat er zo'n 70 miljard euro aan
spaarvermogen uit bij Cypriotische banken, waarvan een
fors deel van Russische afkomst is.

Elektronische spaartegoeden zijn afgelopen weekend al geblokkeerd.
Cypriotische banken blijven tot volgende week dinsdag dicht en bij
geldautomaten kunnen alleen kleine bedragen gepind worden.

Exit euro op tafel

Als Cyprus niet tot een akkoord komt met de andere eurolanden en de ECB de
geldkraan naar Cypriotische banken maandagavond dichtdraait, storten de
banken in het land vrijwel zeker in. De overheid zal dan zelf geld moet gaan
drukken om bijvoorbeeld ambtenarensalarissen te betalen, waarmee het land de
facto afscheid neemt van de euro. Dit zal vrijwel zeker gepaard gaan met een
diepe economische crisis.

De Cypriotische economie maakt 0,2 procent uit van de Europese economie. De
waarde van de Nederlandse uitvoer naar de eilandstaat bedroeg in de eerste
10 maanden van vorig jaar slechts 435 miljoen euro. Dat is ongeveer 0,12
procent van de totale Nederlandse export, stelde het Centraal Bureau voor de
Statistiek (CBS) woensdag op basis van de meest recente gegevens. Het totale
bedrag dat de Nederlandse financiële sector in Griekenland heeft uitstaan
bedraagt ongeveer 2 miljard euro, volgens cijfers van De Nederlandsche Bank.

Sommige commentatoren stellen dat een vertrek van Cyprus uit de eurozone
onrust scheppen, omdat dit het taboe verbreekt dat het lidmaatschap van de
eurozone permanent is. Dit zou 'besmettingsgevaar' kunnen opleveren voor
landen als Griekenland, Italië en Spanje.

Duitsland lijkt hier, als grootste geldschieter van de zwakkere eurolanden,
anders over te denken. Onder meer weekblad Der
Spiegel wees er deze week op dat, als Duitsland akkoord gaat met
'zachte' steun voor Cyprus, het hek van de dam is. Bij nieuwe
onderhandelingen over bijvoorbeeld eigen bijdragen en economische
hervormingen in Griekenland, Italië en Spanje zou Duitsland een stuk zwakker
staan, wanneer het nietige Cyprus nu wegkomt met een deal waarbij het geen
harde bijdrage van 6 miljard euro hoeft te leveren.

De Duitse minister van Financiën Schäuble liet woensdag, aldus zakenkrant The
Wall Street Journal, doorschemeren dat Duitsland inderdaad bereid lijkt
de ultieme consequentie te aanvaarden, als de onderhandelingen met Cyprus
vastlopen. "De eurozone is veel stabieler geworden. We hebben in alle
landen maatregelen genomen om onszelf tegen besmettingseffecten te
beschermen." Kortom: Duitsland denkt dat een vertrek van Cyprus uit de
eurozone hanteerbaar is.

De Europese bankensector is in ieder geval veel minder sterk verweven met
Cyprus dan met Griekenland. Volgens berekeningen van econoom Eric Dor van de
universiteit van Lille is de totale financiële blootstelling van andere
eurolanden op Cyprus 27,5 miljard euro. Een groot bedrag, maar voor de ECB
in een noodsituatie redelijk te behappen.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl