De ontwikkelingen in de financiële en economische crisis die Cyprus
overspoelt, gaan razendsnel. Een update van de laatste stand van zaken.
Laatste ontwikkeling Cyprus: spaardersheffing van 20 procent
De zogenoemde trojka is het met Cyprus eens geworden over een heffing van 20
procent op spaartegoeden boven 100.000 euro bij de Bank van Cyprus. Bij
andere geldinstellingen zou dat 4 procent moeten worden. Dat hebben
Cypriotische functionarissen zaterdag laten weten.
Vertegenwoordigers van de trojka, die bestaat uit de Europese Unie (EU), de
Europese Centrale Bank (ECB) en het Internationaal Monetair Fonds (IMF),
overleggen zaterdag met Cyprus over een reddingsplan voor het eiland dat
afstevent op een faillissement. Genationaliseerde pensioenfondsen hebben in
het plan vooralsnog geen rol.
Cyprus ging de gesprekken in met het idee om 25 procent te heffen op de
tegoeden boven een ton bij de Bank van Cyprus. De heffing op spaartegoeden
is een van de belangrijkste punten in het overleg en tevens het meest
omstreden onderwerp. Het Cypriotische plan om pensioengelden te gebruiken,
zou zijn tegengehouden door Duitsland.
Cyprus moet voor maandag aantonen dat het zelf 5,8 miljard euro kan bijdragen
aan de reddingsoperatie. Als dat niet lukt, draait de ECB de geldkraan voor
de wankelende banken dicht en dreigt een bankroet.
Zondagavond vergaderen de EU-ministers van Financiën in de eurozone, de
eurogroep, in Brussel over Cyprus. Daarna komt het Cypriotische parlement
bijeen om over de voorstellen te debatteren.
Spaardersheffing toch bespreekbaar
Cypriotische parlementsleden hebben vrijdag ingestemd met de invoering van
kapitaalbeperkingen om te voorkomen dat een bankrun ontstaat als de
Cypriotische banken hun deuren weer openen, zo bleek na een stemming in het
Cypriotische parlement.
Door de wet mag de Cypriotische overheid maatregelen nemen om de
kapitaalstromen aan banden te leggen. Ook werd ingestemd met de oprichting
van een speciaal 'solidariteitsfonds' dat een basis moet worden voor de
uitgifte van noodleningen.
De maatregelen moeten ervoor zorgen dat Cyprus in aanmerking kan komen voor
Europese noodsteun. Er wordt nog onderhandeld over een heffing op
spaartegoeden van Cypriotische banken.
Rijkere spaarders zouden voor het vermogen boven de 100 duizend euro tot 16
procent aangeslagen kunnen worden, aldus de website van weekblad Der
Spiegel vrijdagavond. De ontmanteling van de op één na grootste bank van
Cyprus, Laiki, stond vrijdagavond ook op de agenda bij het parlement in
Cyprus.
De Cypriotische overheid liet vrijdag weten dat president Nicos Anastasiades
en andere Cypriotische politieke leiders zaterdag naar Brussel gaan. De
ministers van Financiën van de eurozone komen naar verluidt zondag bijeen om
over de crisis in Cyprus te praten.
Deadline ECB voor Cyprus: maandagavond
Tot
en met maandag is de Europese Centrale Bank (ECB) bereid om wankelende
banken op Cyprus van noodsteun te voorzien. Daarna gaat de geldkraan dicht,
tenzij de Cypriotische regering en parlement instemmen met een programma van
de Europese Unie en het International Monetair Fonds.
Als de ECB Cypriotische banken niet meer steunt, is de kans groot dat de
financiële sector van het land instort en is de kans groot dat het land
eigen geld moet gaan drukken en uit de eurozone valt.
Cyprus zal, linksom of rechtsom, een eigen bijdrage van ongeveer 6 miljard
euro moeten leveren. Alleen als dit een 'harde' bijdrage is, willen het IMF
en de andere eurolanden een krediet van 10 miljard euro verstrekken om
Cyprus te helpen de uit de klauwen gegroeide financiële sector te saneren en
de staatsbegroting op orde te krijgen.
Cyprus werkt aan plan B: status onzeker
De partijen in de eilandstaat werden het donderdagavond eens over de
oprichting van een solidariteitsfonds. Daarin zouden de Orthodoxe kerk,
pensioenfondsen en staatsinstellingen kapitaal bijeen dat als onderpand voor
een noodlening kan dienen. De centrale bank zou in het fonds de goudreserves
inbrengen.
Vrijdagochtend bleek dat onderhandelingen over een bijdrage van Rusland zijn
stukgelopen
De regering heeft het voorstel voor de oprichting van het fonds donderdagavond
bij het parlement ingediend. De volksvertegenwoordiging heeft ook een
voorstel gekregen voor hervorming van de bankensector.
Volgens president Panicos Demetriades van de centrale bank worden in het
voorstel spaartegoeden tot 100.000 euro gegarandeerd en wordt bovendien het
risico dat een bank bezwijkt, bevroren. De verwachting is dat de meerderheid
van de volksvertegenwoordigers de voorstellen zal goedkeuren.
De regering noemde in haar voorstel geen bedrag, maar volgens waarnemers zou
in het fonds in totaal 4,8 miljard euro worden bijeengebracht. De
eilandstaat moet echter 5,8 miljard bijeenschrapen om in aanmerking te komen
voor 10 miljard euro aan Europese financiële steun. Vandaar dat vrijdag in
de loop van de dag de eerder afgewezen crisisheffing bij Cyprische spaarders
weer op tafel kwam.
Om tot een akkoord te komen met de Europese Commissie, het IMF en de Europese
Centrale Bank mag de eigen bijdrage van Cyprus niet leiden tot een verhoging
van de staatsschuld, die afgelopen jaar al op bijna 87 procent van het bruto
binnenlands product lag. Het inbrengen van pensioenreserves werd eerder deze
week door Duitsland als onacceptabel gezien, omdat dit wel degelijk een
risico is voor de staatsfinanciën van Cyprus.
Rotte banken: Laiki valt mogelijk om
Donderdagavond was er wel sprake van dat de op één na grootste bank van het
land, Laiki, gesaneerd
zou worden. Bij deze bank is in de problemen gekomen, onder meer door
beleggingen in Griekenland en is al enkele maanden afhankelijk van noodsteun
van de Europese Centrale Bank.
Per
30 september 2012 had Laiki een balans van iets meer dan 30 miljard
euro. Van de schulden bestond bijna 18 miljard euro uit spaargeld en 10
miljard euro uit leningen bij andere banken en centrale banken. De bank had
slechts één miljard euro aan obligatieleningen die afgeboekt kunnen worden
als gezonde en rotte delen van de bank uit elkaar worden getrokken. Het
aandelenkapitaal op de balans bedraagt ook ongeveer één miljard euro
Als Cyprus Laiki saneert, is het niet ondenkbaar dat spaarders bij deze bank
een fors deel van hun vermogen verliezen. Dit zou de overheid wel helpen om
aan de voorwaarden van de internationale steun te voldoen. Een deel van de
10 miljard euro die de eurolanden, de ECB en het IMF ter beschikking zouden
stellen, zou immers direct gebruikt worden om Laiki en een andere grote bank
- Bank of Cyprus - overeind te houden.
Spaardersheffing afgewezen
Het parlement van Cyprus wees dinsdag een deal af die de Cypriotische regering
met de andere eurolanden, het IMF en de ECB had gesloten. Daarin was sprake
van een eenmalige crisisheffing die voor alle spaarders op Cyprus zou
gelden. Die zou in eerste instantie voor 6,75 procent neerslaan
spaarvermogen onder de 100 duizend euro en voor 9,9 procent op spaarvermogen
daarboven.
Donderdag verdedigde voorzitter Jeroen Dijsselbloem van de club van ministers
van Financiën van de eurozone het oorspronkelijke pakket in het Europese
parlement. "Dit pakket is nog niet mislukt en weg. Als eurogroep zullen
we alternatieven toestaan, maar deze moeten financieel solide zijn, een
duurzame toekomst garanderen en politiek haalbaar zijn.'' Dijsselbloem uitte
twijfels of een totaal ander reddingspakket wel mogelijk is. Een aanpassing
van enkele elementen in het huidige pakket, bijvoorbeeld een verandering van
de spaarheffing, lijkt hem wel haalbaar.
Deze aanpassing moet leiden tot een ,,meer eerlijke verdeling'', liet
Dijsselbloem weten. Hij wil dat grotere, met name buitenlandse spaarders,
een grotere bijdrage leveren. Dijsselbloem hoopt dat snel een definitief
akkoord gesloten kan worden.
Cyprus: financieel waterhoofd, Russische enclave
Cyprus is in de knel gekomen door problemen van de veel te grote financiële
sector. Het land van 876 duizend inwoners met een economie
die in 2011 een omvang van nog geen 18 miljard euro had, moest de
buffers van zijn twee grootste banken - Laiki en Bank of Cyprus - met zo'n
10 miljard euro aanvullen.
Financiële ruimte scheppen door af te schrijven op de staatsschuld, zoals in
Griekenland is gebeurd, is in het geval van Cyprus lastig. Een groot deel
van de staatsschuld is bezit van bovengenoemde probleembanken, of uitgegeven
onder Brits recht. In het laatste geval zou Cyprus bij afboeking op de
schuld geconfronteerd worden met jarenlange juridische procedures.
Een (gedeeltelijke) spaardersheffing is de enige mogelijkheid om Cyprus snel
te laten meebetalen. Bij andere vormen van belastingheffing is de kans op
ontduiking veel groter. Naar schatting staat er zo'n 70 miljard euro aan
spaarvermogen uit bij Cypriotische banken, waarvan een
fors deel van Russische afkomst is.
Elektronische spaartegoeden zijn afgelopen weekend al geblokkeerd.
Cypriotische banken blijven tot volgende week dinsdag dicht en bij
geldautomaten kunnen alleen kleine bedragen gepind worden.
Exit euro op tafel
Als Cyprus niet tot een akkoord komt met de andere eurolanden en de ECB de
geldkraan naar Cypriotische banken maandagavond dichtdraait, storten de
banken in het land vrijwel zeker in. De overheid zal dan zelf geld moet gaan
drukken om bijvoorbeeld ambtenarensalarissen te betalen, waarmee het land de
facto afscheid neemt van de euro. Dit zal vrijwel zeker gepaard gaan met een
diepe economische crisis.
De Cypriotische economie maakt 0,2 procent uit van de Europese economie. De
waarde van de Nederlandse uitvoer naar de eilandstaat bedroeg in de eerste
10 maanden van vorig jaar slechts 435 miljoen euro. Dat is ongeveer 0,12
procent van de totale Nederlandse export, stelde het Centraal Bureau voor de
Statistiek (CBS) woensdag op basis van de meest recente gegevens. Het totale
bedrag dat de Nederlandse financiële sector in Griekenland heeft uitstaan
bedraagt ongeveer 2 miljard euro, volgens cijfers van De Nederlandsche Bank.
Sommige commentatoren stellen dat een vertrek van Cyprus uit de eurozone
onrust scheppen, omdat dit het taboe verbreekt dat het lidmaatschap van de
eurozone permanent is. Dit zou 'besmettingsgevaar' kunnen opleveren voor
landen als Griekenland, Italië en Spanje.
Duitsland lijkt hier, als grootste geldschieter van de zwakkere eurolanden,
anders over te denken. Onder meer weekblad Der
Spiegel wees er deze week op dat, als Duitsland akkoord gaat met
'zachte' steun voor Cyprus, het hek van de dam is. Bij nieuwe
onderhandelingen over bijvoorbeeld eigen bijdragen en economische
hervormingen in Griekenland, Italië en Spanje zou Duitsland een stuk zwakker
staan, wanneer het nietige Cyprus nu wegkomt met een deal waarbij het geen
harde bijdrage van 6 miljard euro hoeft te leveren.
De Duitse minister van Financiën Schäuble liet woensdag, aldus zakenkrant The
Wall Street Journal, doorschemeren dat Duitsland inderdaad bereid lijkt
de ultieme consequentie te aanvaarden, als de onderhandelingen met Cyprus vastlopen. "De eurozone is veel stabieler geworden. We hebben in alle
landen maatregelen genomen om onszelf tegen besmettingseffecten te
beschermen." Kortom: Duitsland denkt dat een vertrek van Cyprus uit de
eurozone hanteerbaar is.
De Europese bankensector is in ieder geval veel minder sterk verweven met
Cyprus dan met Griekenland. Volgens berekeningen van econoom Eric Dor van de
universiteit van Lille is de totale financiële blootstelling van andere
eurolanden op Cyprus 27,5 miljard euro. Een groot bedrag, maar voor de ECB
in een noodsituatie redelijk te behappen.
Lees ook:
tafel
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl