Opmerking van de redactie: Deze week maakte Unilever bekend dat Alan Jope eind volgend jaar terugtreedt als CEO. Daarmee komt er een einde aan de meer dan drie decennia lange carrière van Jope bij de multinational op het gebied van voeding en huishoudelijke- en persoonlijke verzorging.

Het was een woelig jaar voor Jope en Unilever. Het tegenwoordig in Londen gevestigde bedrijf onderging een grootschalige reorganisatie, waarbij 1.500 werknemers wereldwijd werden ontslagen. En in mei kondigde Unilever aan dat de activistische belegger Nelson Peltz toetrad tot de raad van bestuur.

Onderstaand verhaal over de uitdagingen waar Jope en Unilever voor staan werd oorspronkelijk gepubliceerd in maart.

Unilever ondergaat een van de grootste reorganisaties in meer dan tien jaar tijd. Maar insiders en analisten denken dan het niet voldoende is om het tij te keren en de winsten oplevert die aandeelhouders graag willen zien.

Het concern dat onder meer de merken Axe, Ben & Jerry's, Dove en De Vegetarische Slager bezit, kondigde in februari aan 1.500 werknemers te gaan ontslaan. Ook hergroepeert Unilever al zijn merken in vijf productgroepen: voeding, ijs, beauty & welzijn, persoonlijke verzorging en huishoudelijke verzorging.

Daarmee neemt Unilever afscheid van de huidige aansturing die gebaseerd is op geografische regio's en kiest het voor een eenvoudiger model dat meer focus geeft, zei CEO Alan Jope afgelopen februari bij de presentatie van de jaarcijfers tegen analisten. 

"Het is gericht op groei en doet dat tegen aanzienlijk minder kosten", lichtte hij toe.

Maar ingewijden zijn bezorgd dat Unilever meer moet doen om te groeien in sectoren met hoge winstmarges, zoals cosmetica. Daar heeft de multinational relatief weinig ervaring mee en relatief weinig talent voor in huis. Ondertussen is het niet duidelijk wat Unilever gaat doen met voedingsmerken waar weinig marge behaald kan worden, zoals Hellmann's mayonaise dat het eerder dit jaar nog wilde verkopen. 

"We voeren deze veranderingen door om een eenvoudiger, sneller, meer gefocust en meer concurrerend bedrijf te worden", zei een woordvoerder van Unilever tegen Insider over de reorganisatie.

Insider sprak met vier onlangs vertrokken medewerkers van Unilever die anoniem wilden blijven met het oog op hun verdere professionele loopbaan. Hun identiteit is bekend bij Insider.

Een op de loer liggende activistische belegger

Unilever houdt bij het doorvoeren van de reorganisatie goed het oog op de activistische belegger Nelson Peltz, oprichter en partner van Trian Fund Management. Peltz heeft een aandeel van 5 procent verworven in Unilever en had afgelopen najaar een ontmoeting met Jope. Beide zaken wijzen er op dat Pelts mogelijk een actie van aandeelhouders voorbereidt tegen Unilever. 

Peltz en Trian hebben dat in 2017 al eens gedaan tegen Procter & Gamble, een branchegenoot van Unilever. Dat eindigde ermee dat Peltz een plek kreeg in de raad van bestuur, waar hij zich in 2021 weer uit terugtrok.

De beursontwikkeling van het aandeel Unilever blijft ver achter bij die van de concurrenten. Het aandeel Unilever verloor in de afgelopen vijf jaar bijna 8 procent, terwijl het aandeel Procter & Gamble in die periode bijna 70 procent won en Nestlé 72 procent.

Volgens ingewijden begon de reorganisatie van Unilever al voordat Peltz geïnteresseerd raakte in het bedrijf. Een voormalig bestuurder zegt dat de reorganisatie deels voortkomt uit de veranderingen die Unilever ervaarde door de coronapandemie.

'Wat lange tijd een waardevol bezit was, werd tijdens corona een last'

Vóór de pandemie was Unilever volop aan het groeien in opkomende markten als India, Brazilié en de Filipijnen. Die landen waren met hun groeiende bevolking en klantenbestand echte "powerhouses" voor het bedrijf, aldus de vertrokken bestuurder.

Maar corona heeft die landen hard getroffen en daardoor daalden de uitgaven aan westerse zeepproducten en verpakt voedsel flink. Veel van die landen kwamen ook niet met werkloosheidsuitkeringen of steunpakketten voor hun burgers.

"Wat lange tijd een waardevol bezit was, werd tijdens de coronapandemie een beetje een last", legt de voormalig bestuurder uit.

Ondertussen begonnen veel mensen in de VS en Europa thuis te werken en hadden ze extra geld om te besteden. Maar Unilever was volgens de oud-bestuurder niet zo goed voorbereid als concurrenten om producten te verkopen aan klanten in ontwikkelde landen. 

Het assortiment aan schoonmaakproducten in de VS is beperkt, zegt de voormalige bestuurder tegen Insider. Bedrijven als Procter & Gamble en Clorox hadden juist volop producten in de aanbieding waar veel vraag naar was, zoals schoonmaakdoekjes en spray.

Om op die verandering in te spelen moeten er snel geld en middelen verschoven worden binnen het concern, maar de oude structuur van Unilever liet dat niet toe. Het bedrijf denkt dat nieuwe divisie-structuur wel kan zorgen voor de gewenste snelle reactie. 

"Er was een andere structuur nodig", zegt de oud-bestuurder. "Het was onvermijdelijk dat dit zou gebeuren."

De onzekere toekomst van de voedingstak van Unilever 

Maar sommige ingewijden en analisten twijfelen of de nieuwe structuur gaat werken op langere termijn.

Twee van de vijf divisies blijven gericht op voedingsproducten, terwijl CEO Jope eerder had gezegd dat Unilever overwoog die tak af te stoten. Dat was ook bijna gebeurd toen Unilever probeerde de tak voor verzorgingsproducten van farmaceut GlaxoSmithKline te kopen voor 68 miljard dollar. Maar dat mislukte.

Als de deal was doorgegaan was Unilever een vrijwel uitsluitend op persoonlijke verzorging, cosmetica en schoonmaakproducten gericht bedrijf geworden. Voedingsmerken als Ben & Jerry's en Hellmann's zouden dan een in een aparte bedrijf worden ondergebracht.

Maar nadat de deal werd afgeblazen zei Jope in februari dat voeding en ijs aantrekkelijk zijn en blijven voor Unilever.

Toch zegt een voormalige medewerker dat het personeel bij de voedingsmerken nog steeds onzeker is over de positie van hun merken binnen Unilever. Daarbij wijzen ze op de gesprekken over afstoten. Verder lijkt de focus van Jope en andere hoge bestuurders gericht op productcategorieën als beauty en verzorging, die sneller lijken te groeien en waar hogere winstmarges behaald kunnen worden.

Ook maakt de beslissing van Unilever om zijn theedivisie onder te brengen in het aparte bedrijf Ekaterra veel medewerkers binnen de voedingstak nerveus, zegt de oud-werknemer.

Analisten stellen dat het behouden van de voedingstak een grotere ommezwaai bij Unilever in de weg staat. "We zijn nog altijd niet overtuigd van de mogelijkheden om daar waarde uit te halen en een winstgevende omslag te maken", schreef analist Celine Pannuti van zakenbank JP Morgan in februari in een memo aan beleggers.

Weinig ervaring bij de groeitak cosmetica

De nieuwe structuur zorgt er ook voor dat medewerkers die al lang in dienst zijn op cruciale plekken terecht komen zonder relevante ervaring.

Zo wijst een oud-medewerker op Fernando Fernandez, die de nieuwe divisie beauty en welzijn moet gaan leiden. Fernandez is sinds 2019 onderdirecteur voor Latijns-Amerika en heeft daarvoor andere posities vervuld binnen die regio.

Maar hij heeft volgens de voormalige medewerker geen ervaring met het managen van beauty merken. En dat kan een probleem zijn, gelet op de toenemende focus van Unilever op de divisie voor beautyproducten.

"Is dit degene die beauty wereldwijd moet gaan leiden?", vraagt de voormalig bestuurder zich af tegenover Insider. "Waar mensen waarschijnlijk wel enthousiast van worden is een serieuze en toonaangevende leider op het gebied van beauty."

Een andere voormalige bestuurder zegt te hopen dat de nieuwe structuur de bedrijfstop van Unilever in staat stelt "meer beslissingen te nemen die niet iedereen zullen bevallen".

Hij stelt dat Unilever "een te vriendelijk" bedrijf is, waarbinnen de leiding weigert van koers te veranderen of experimenten die niet werken, snel genoeg te beëindigen.

Als die cultuur in stand blijft, is het onwaarschijnlijk dat de resultaten van Unilever zullen verbeteren. "Ik denk niet dat er een tekort is aan slimme mensen", zegt de voormalig bestuurder. "Ik denk dat er op dit moment een ijzeren vuist nodig is om de boel op te schudden."

LEES OOK: Dit is de ‘Silicon Valley of Food’ van Unilever in Wageningen – waar het voedsel van de toekomst wordt bedacht en gemaakt: van gefermenteerd nepvlees tot vegan mayonaise