In tegenstelling tot rivalen ExxonMobil en BP heeft Shell de afgelopen jaren geen grote olie- en gasdeals kunnen sluiten in Rusland. Voordeel is dat de Brits-Nederlandse energiereus minder sores heeft, nu de verhoudingen tussen het westen en Rusland stevig bekoelen.

Shell-topman Ben van Beurden kon afgelopen week luchtigjes doen over de impact van sancties tegen Rusland in de Oekraïne-crisis. Tegenover NRC Handelsblad liet hij weten dat de schade voor Shell eerder in de miljoenen dan honderden miljoenen dollars loopt. Dat is een schijntje voor een bedrijf dat in de eerste helft van dit jaar een kleine 10 miljard dollar verdiende.

Dat Shell zich niet al te veel zorgen hoeft te maken over het olie- en gasrijke Rusland, heeft alles de maken met de moeizame verhouding van Shell met president Poetin in het afgelopen decennium.

Vlak na de millenniumwisseling leek Rusland nog grote kansen te bieden voor Shell. De olie- en gasreus sleepte een groot contract in de wacht voor een project bij het schiereiland Sachalin, met Shell als meerderheidsaandeelhouder.

Shell in Rusland

Al snel stuitte Shell echter op de nieuwe energiepolitiek van Poetin, die in eerste instantie inhield dat buitenlandse energiebedrijven alleen mee mochten doen in grote Russische olie- en gasprojecten als junior partner. De Russische staat wilde via eigen bedrijven controle houden.

In zijn periode als topman van Shell (2004-2009) stuitte voormalig Shell-topman Jeroen Van der Veer zodoende op de ijzeren vuist van Vladimir Poetin, bij het conflict rond de controle over het Sachalin-II project.

Onder zware Russische druk, onder meer nadat Rusland had gedreigd het Brits-Nederlandse concern te straffen voor vermeende overtredingen van de Russische milieuwetgeving, boog Shell voor Poetin. Van der Veer stemde er eind 2006 in toe dat het Russische staatsbedrijf Gazprom de controle verwierf over het Sachalin-II project. Shell moest het doen met een rol als junior partner.

In de jaren daarna dong Shell nog wel mee naar andere grote projecten, maar een grote prijs in de vorm van een aandeel in de Russische gasbellen bij het Arctische gebied bleef uit.

Exxon op de Noordpool

Eén van de belangrijkste deals van de afgelopen jaren ging in 2012 naar Shell's Amerikaanse concurrent ExxonMobil. De Amerikanen sloten met Poetin in 2012 een deal over deelname in een Noordpool-project ter waarde van 3,2 miljard dollar voor exploratie van een gasrijk gebied dat groter is dan Texas.

Maar een donderdag aangekondigde aanscherping van Amerikaanse sancties tegen Rusland stelt het megaproject waarin Exxxon deelneemt in de waagschaal, zo meldt zakenkrant The Wall Street Journal. Want Exxon's belangrijkste partner is het Russische staatsconcern Rosneft en dat bedrijf wordt momenteel zowel door Amerikaanse als Europese sancties zwaar getroffen.

De druk op Rosneft is ook onprettig voor een andere grote rivaal van Shell, het Britse BP. De Britten investeerden de afgelopen jaren eveneens fors in Rusland, wat aanvankelijk ook leidde tot een botsing met het Kremlin. De strijd werd uiteindelijk opgelost door BP een minderheidsbelang van 20 procent te laten houden in Rosneft. Hoe harder de Amerikanen en de Europese Unie Rosneft aanpakken, des te lastiger de situatie wordt voor BP.

Shell beter af?

In de huidige omstandigheden profiteert Shell dus van het gebrek aan eerdere successen in Rusland. Of dat op de lange termijn ook zo blijft, hangt sterk af van de houding van Poetin. Als de relatie tussen Rusland en het westen voor langere tijd koel blijft, heeft Shell het niet slecht getroffen.

Aan de andere kant zullen Exxon en BP hopen dat de verhoudingen normaliseren en Rusland weer als een normale zakenpartner wordt geaccepteerd door westerse regeringen. Dan wordt het immers weer mogelijk om van de Russische gas- en olierijkdom te profiteren.

Lees ook

Nieuwe EU-sancties tegen Rusland gaan vrijdag in

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl