De Turkse presidentsverkiezing gaat een tweede ronde in. De zittende president Recep Tayyip Erdogan kreeg bij de stembusgang van zondag meer stemmen dan zijn grootste concurrent Kemal Kilicdaroglu, maar niet genoeg om meteen te winnen.

Erdogan kreeg 49,5 procent van de stemmen, Kilicdaroglu 44,9 procent. Op 28 mei stemmen de Turken opnieuw omdat niemand 50 procent van de kiezers achter zich wist te krijgen. Turkse Nederlanders mogen al van 20 tot en met 24 mei naar de stembus. Er kan dan alleen worden gekozen tussen Erdogan en Kilicdaroglu, die door zes oppositiepartijen naar voren is geschoven.

De derde presidentskandidaat, Sinan Ogan, kreeg maar 5,2 procent van de stemmen en valt daarom af. Hij liep in de peilingen van de afgelopen tijd al flink achter op Erdogan en Kilicdaroglu. Daarom werd Ogan niet gezien als een echte kanshebber. Muharrem Ince kreeg nog minder stemmen, maar hij trok zich vorige week op het laatste moment als kandidaat terug.

Ruim 64 miljoen Turken mochten stemmen. De opkomst in Turkije lag volgens persbureau Anadolu op 88,9 procent. In het buitenland ging het om 52,7 procent. In Nederland kwam ruim de helft van de kiezers opdagen. Volgens cijfers van Anadolu was Erdogan de populairste kandidaat onder Turkse Nederlanders.

Waarnemers: oneerlijke en ondemocratische verkiezingen

De verkiezingen in Turkije zijn ondanks de goede organisatie niet eerlijk en niet democratisch verlopen. Met name de vervolging van politieke oppositie en censuur van de media zorgden voor een "ongerechtvaardigd voordeel" voor de zittende regering van Erdogan. Dat stellen waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) en de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa (PACE).

De OVSE noemt onder meer de aanhoudende pogingen van de regering om de linkse pro-Koerdische Democratische Partij van de Volkeren (HDP) te ontbinden. Zo werd HDP-presidentskandidaat Selahattin Demirtas in aanloop naar de verkiezingen van 2018 gevangengenomen. Hij zit nog steeds vast. Hoewel er op papier "echte politieke alternatieven" waren voor de Turkse kiezers, stelt de OVSE dat de vervolging van politici daadwerkelijke diversiteit tegenhoudt.

Eerste Kamerlid Farah Karimi (GroenLinks) beaamde het gebrek aan diversiteit. Karimi leidde de waarnemersmissie van de OVSE in Turkije. "Helaas waren vrouwen bij deze verkiezingen ondervertegenwoordigd", aldus Karimi. Ook was het volgens Karimi voor honderdduizenden Turken moeilijk om hun stemrecht uit te oefenen. Voor de slachtoffers van de aardbevingen in Turkije was bijna geen hulp opgezet om het mogelijk te maken om te gaan stemmen.

Ook hoofd van de PACE-delegatie Frank Schwabe ziet de structurele belemmeringen voor de Turkse verkiezingen. Hoewel de Turkse democratie "verbazingwekkend veerkrachtig" is, voldoet Turkije niet "aan de basisbeginselen voor het houden van democratische verkiezingen", stelt Schwabe. "Belangrijke politieke en maatschappelijke figuren zitten in de gevangenis, zelfs na uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, de vrijheid van de media is ernstig beperkt en er heerst een klimaat van zelfcensuur", aldus Schwabe.

Erdogan liet 's nachts al weten eventuele tweede ronde te accepteren

 De Turkse president Recep Tayyip Erdogan zegt in de nacht van zondag op maandag een "duidelijke voorsprong" te hebben op zijn rivaal Kemal Kilicdaroglu in de Turkse presidentsverkiezingen, maar laat ook weten dat hij het zal respecteren als er een tweede stemronde wordt uitgeschreven.

"We weten nog niet of de verkiezingen er na de eerste ronde opzitten", zei Erdogan tegen zijn supporters in Ankara, "maar als het volk ons naar een tweede ronde brengt, dan zullen we dat ook respecteren." In zijn eerste publieke optreden sinds het sluiten van de stemlokalen stelde Erdogan dat de stemmen van buiten Turkije nog geteld worden, en dat hij 2,6 miljoen stemmen voorloopt op Kilicdaroglu.

Kilicdaroglu: wanhoop niet

Na een minder goed dan verwacht verkiezingsresultaat, roept de Turkse oppositiekandidaat Kemal Kilicdaroglu zijn aanhangers op om "niet te wanhopen". Op 28 mei neemt hij het op tegen zittend president Recep Tayyip Erdogan in de tweede ronde van de presidentsverkiezingen.

Kilicdaroglu geeft toe dat zijn coalitie "Erdogan niet heeft kunnen verslaan op een van zijn zwakste momenten", maar hij zegt dat ze de strijd nog altijd kan winnen. "We zullen opstaan en samen deze verkiezing aangaan", schreef hij op Twitter.

Kilicdaroglu haalde 44,9 procent van de stemmen. Erdogan kreeg 49,5 procent van de kiezers achter zich. Dat was net niet voldoende om in één ronde te winnen.

Sinan Ogan, de nationalistische kandidaat die met 5,2 procent van de stemmen als derde eindigde, valt af. Wat zijn aanhangers gaan doen, kan doorslaggevend zijn in de tweede ronde.

Ogan heeft gezegd dat hij Kilicdaroglu alleen kan steunen als die "geen concessies doet richting de Koerden". De strijd tegen terreur en het terugsturen van migranten noemt Ogan zijn "rode lijnen". De kandidaat zegt open te staan voor onderhandelingen met zowel Kilicdaroglu als Erdogan, "op basis van hun principes".

Turkse beurs gaat onderuit

De aandelenbeurs in Istanbul is maandagochtend meer dan 6 procent onderuitgegaan vanwege onduidelijkheid over de toekomst van het land, nu er nog geen duidelijke winnaar is bij de Turkse presidentsverkiezingen. Bij beleggers leek sprake van een stille hoop dat Erdogan de verkiezingen zou verliezen.

Maar hij heeft juist de meeste kiezers weten te trekken, ook al haalde hij niet de benodigde 50 procent om een tweede ronde te onnodig te maken. Handelaren noemen de situatie een van de "slechtste resultaten voor de markten".

De zogeheten BIST 100-index op de beurs in Istanbul was vorige week nog met 9 procent gestegen. Volgens kenners gebeurde dat doordat beleggers voorsorteerden op een verlies van Erdogan die al meer dan twee decennia aan de macht is, eerst als premier en sinds 2014 als president.

De waarde van de Turkse lira ging licht omlaag ten opzichte van de Amerikaanse dollar. Valutahandelaren verklaarden echter tegen persbureau Bloomberg dat de koers van de lira werd ondersteund door aankopen van Turkse staatsbanken.

De Turkse munt is de afgelopen jaren tot een recorddiepte gedaald, terwijl de inflatie in het land erg hoog is. Dat komt voor een groot deel door de onorthodoxe ideeën rond rentes en prijsstijgingen die Erdogan aanhangt. Onder Erdogan, die zijn grip op de centrale bank verstevigde, ging de rente juist omlaag om de torenhoge inflatie in te dammen. Normaal gesproken wordt de rente verhoogd om de inflatie te beteugelen.

Kilicdaroglu heeft kiezers beloofd de centrale bank weer gangbaar monetair beleid te laten uitvoeren. Echter, ook bij een overwinning van Kilicdaroglu is een verdere waardedaling van de lira mogelijk omdat de munt dan mogelijk niet meer wordt gesteund door ingrepen van de overheid. En als de centrale bank zijn onafhankelijkheid terugwint, begint die waarschijnlijk met renteverhogingen die de economische groei remmen.

Erdogan ook in Nederland populairst

Erdogan heeft 68,76 procent van de Turks-Nederlandse stemmen gekregen bij de presidentsverkiezingen in Turkije. Kilicdaroglu kreeg 28,52 procent van de stemmen, meldt de website van het Turkse staatspersbureau Anadolu.

In totaal hebben volgens Anadolu zo'n 123.275 van de meer dan 200.000 kiesgerechtigden in Nederland hun stem uitgebracht, dat komt neer op zo'n 47 procent.

LEES OOK: 7 dingen die je moet weten over de Turkse president Erdogan en zijn tegenstanders bij de spannendste verkiezingen in jaren