ANALYSE – Black Friday is hard op weg om een begrip te worden in de Nederlandse winkelbranche. De dag is overgewaaid uit de Verenigde Staten. Daar gaan miljoenen mensen op de dag na Thanksgiving op zoek naar mooie koopjes voor de feestdagen. Naar verwachting gaan er grote aantallen smartphones over Amerikaanse toonbanken.

In Turkije gebeurt dat ook, maar in dat land heeft de koopjesjacht een heel andere reden.

De Turkse lira staat de afgelopen weken onder enorme druk. Dinsdag daalde de munt met 15 procent tot de laagste koers ooit ten opzichte van de Amerikaanse dollar. De dag daarvoor was trouwens ook al een laagterecord, evenals de dag daarvoor. Per saldo heeft de munt meer dan tien keer op rij een nieuw dieptepunt bereikt.

De oorzaak van de vrije val van de Turkse lira is het rampzalige economische beleid.

Turkije kampt met 20% inflatie

De centrale bank in Turkije heeft onder druk van president Recep Tayyip Erdogan onlangs voor de derde maand op rij de rente verlaagd.

Erdogan wil met een lagere rente nieuwe investeringen stimuleren, die kunnen zorgen voor hogere economische groei en een groeiende werkgelegenheid. Maar in plaats daarvan zou de focus moeten liggen op het aanpakken van de inflatie, die is opgelopen tot bijna 20 procent.

De renteverlagingen leiden ertoe dat de inflatie sterker oplaait in verhouding tot het aantrekken van de economische groei. Het oplopende verschil tussen de rente en de inflatie maakt het namelijk nog minder aantrekkelijk om geld in lira aan te houden. De lira is sinds de jaarwisseling een derde minder waard geworden ten opzichte van de euro.

Voor Apple was de scherpe koersval van de afgelopen weken aanleiding om iPhones en andere producten uit Turkse webshops te halen.

Het laat zich uittekenen dat Apple de dure elektronica liever niet verkoopt voor lira’s waarvan je je maar moet afvragen wat ze over een paar dagen of weken waard zijn. Ondertussen zijn iPhones en andere smartphones niet aan te slepen bij lokale elektronicazaken. De toestellen vinden gretig aftrek omdat ze beter hun waarde behouden dan de lokale munt.

Goud, dollars, smartphones

Het is niet de eerste keer dat de bevolking van een land het vertrouwen in de eigen munt verliest. Meestal wordt dan de veiligheid opgezocht van goud of harde valuta’s zoals dollar en euro.

Het is uniek dat smartphones binnen een economie gedeeltelijk een rol krijgen als middel voor vermogensbehoud. In zekere zin heeft Apple dus goud in handen. Dat zou je eigenlijk ook wel mogen verwachten van een bedrijf met een beurswaarde van meer dan 2,5 biljoen dollar.

Het Turkse volk is ondertussen de grote verliezer bij de vrije val van de lira. Zolang president Erdogan de illusie heeft dat het kleine beetje economische groei bij renteverlagingen zwaarder weegt dan het vernietigende effect van oplopende inflatie, is het eind van de malaise rond de Turkse lira nog niet in zicht.

Joost Derks is valutaspecialist bij iBanFirst. Hij heeft ruim twintig jaar ervaring in de valutawereld.