• Thuiswerkers transformeren hun tuinhuis tot kantoor, maar er zijn ook bedrijven die kantoorunits voor in de tuin bieden, al dan niet met inrichting.
  • Een tuinkantoor is geen onderdeel van je huis, maar het is ook geen berging meer voor tuingereedschap of overtollige spullen.
  • Mag een tuinkantoor zomaar worden geplaatst? Business Insider vroeg het aan een advocaat bestuursrecht.

In de coronacrisis zijn we massaal thuis gaan werken en het lijkt erop dat we na de pandemie minder naar kantoor gaan. Bedrijven spelen daarop in met tuinkantoren: units die bijvoorbeeld achter het huis kunnen worden geplaatst als extra thuiswerkplek. Mag dat zomaar?

Veel mensen met een niet-essentieel beroep weten het inmiddels: thuiswerken is ook niet alles. De keukentafel is niet zo ergonomisch als de werkplek op kantoor en je huisgenoten blijken nog lawaaiiger dan je collega’s. En waar moet je hemelsnaam ruimte vinden voor al die werkspullen?

Zat je maar in een stille, opgeruimde ruimte, helemaal voor jezelf. Zat je maar in een… tuinkantoor! 

De behoefte van thuiswerkers aan een extra werkplek is niet onopgemerkt gebleven. Verschillende bedrijven hebben zich inmiddels gestort op het aanbieden van kantoorunits voor in de tuin.

Het Utrechtse ontwerpbureau WellDesign heeft bijvoorbeeld de ‘Zaak’ ontwikkeld, een ‘onderhoudsvrij tuinkantoor met een vanafprijs van 15.700 euro. Het idee is dat werkgevers de unit kunnen kopen of leasen voor hun werknemers, als secundaire arbeidswaarde. Zzp’ers kunnen een Zaak huren. 

Ook ontwerpbureau KOP uit Vaassen biedt sinds een halfjaar kantoorunits voor in de tuin vanaf 15.750 euro. Vooralsnog zijn de kantoren alleen te koop, maar KOP werkt aan een leaseconstructie. 

Waar KOP meldt dat het van de gemeente afhangt of je een vergunning nodig hebt voor het tuinkantoor, zegt WellDesign dat hun Zaak onder voorwaarden vergunningsvrij kan worden gebouwd.

"Tenzij je in een monument woont of als er sprake is van beschermd dorpsgezicht", zegt Antoon Oosterhuis, medeoprichter van WellDesign. "En niet alles wat erf is, is altijd tuin."

Het bedrijf raadt potentiële kopers van een Zaak aan een vergunningcheck te doen bij het online Omgevingsloket en benadrukt dat deze correct moet worden ingevuld. Als je daarna nog niet zeker weet of je een vergunning nodig hebt, adviseert WellDesign naar de gemeente te gaan.

Het plaatsen van een tuinkantoor of ander bijgebouw kan dus simpel zijn, maar tegelijk zijn er factoren die het toch ingewikkeld kunnen maken. Hoe zit de regelgeving in elkaar als je een tuinkantoor wilt plaatsen of een bestaand tuinhuis wilt ombouwen tot kantoor?

Business Insider vroeg het aan Joost Jaspers, advocaat bestuursrecht van Jaspers Advocatuur.

Roerend of onroerend goed

Ten eerste is er geen onderscheid tussen roerend en onroerend goed bij de vraag of een vergunning nodig is voor een tuinkantoor. “Een bouwsel is altijd onroerend goed, tenzij je het gaat verplaatsen”, zegt Jaspers.

De advocaat wijst op een uitspraak van de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State waarin onroerend goed ofwel een bouwwerk wordt gedefinieerd:

"Elke constructie van enige omvang van hout, steen, metaal of ander materieel, die op de plaats van bestemming hetzij direct of indirect met de grond verbonden is, hetzij direct of indirect steun vindt in of op de grond, bedoeld om ter plaatse te functioneren."

Het is dus van belang of de constructie op de bestemming blijft staan of niet. Waarschijnlijk wordt een tuinkantoor niet van locatie naar locatie gesleept. 

Jaspers: “Ik ben van mening dat een tuinkantoor onroerend goed is dat vergunningplichtig is, tenzij het vergunningvrij is in het Besluit omgevingsrecht.”

Besluit omgevingsrecht, bestemmingsplan, splitsingsakte

In het Besluit omgevingsrecht zijn bouwsels inderdaad uitgesloten van een vergunningplicht als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, al moet je als bouwer ook rekening houden met het gemeentelijke bestemmingsplan. In sommige gevallen kan dit vergunningsvrij bouwen verruimen of beperken.

En als je bewoner bent van een appartement met tuin, dan is het goed om de splitsingsakte en het reglement erop na te slaan. Wellicht is toestemming nodig van de Vereniging van Eigenaren (VvE). We laten het plaatsen van een tuinkantoor bij een appartement in dit artikel buiten beschouwing.

Vooropgesteld: stel dat je klakkeloos een bouwsel in de tuin neerzet zonder ook maar aan een eventuele vergunning gedacht te hebben, dan is er natuurlijk niets aan de hand zolang er geen haan naar kraait. 

Je kan jarenlang ongestoord van je tuinhuis of tuinkantoor genieten, ook al is-ie eigenlijk illegaal. Maar je zult maar net een Rijdende Rechter-achtige ruzie met je buren krijgen. Als zij een handhavingsverzoek indienen of als de gemeente komt controleren, kan het einde verhaal zijn voor het bouwsel. 

Tuinkantoor kan alleen in de achtertuin staan

De Rijksoverheid heeft een brochure uitgebracht, waarin wordt uitgelegd wanneer je vergunningsvrij kunt bouwen. Er zijn eisen met betrekking tot onder meer de locatie, afmetingen en functie van het gebouw.

Een bijgebouw mag alleen vergunningsvrij worden gebouwd op het achtererf. Het is dus niet de bedoeling dat je het in de voortuin plaatst, daarvoor is altijd een vergunning nodig. “Het bouwwerk moet op het achtererf minimaal een meter van openbaar gebied staan om vergunningsvrij te kunnen zijn”, zegt Jaspers. 

Uiteraard is hierbij van belang dat je weet wat het achtererf is. In het geval van een tussenwoning is dat vrij simpel. Het achtererf is de tuin. Maar bij een hoekwoning wordt het iets ingewikkelder. 

Grenst de tuin aan toegankelijk openbaar gebied, dan loopt de grens van het achtererf evenwijdig aan de zijgevel van het huis. De tuin blijft als het ware een strook achter het huis, zoals dat ook bij een tussenwoning het geval is.

Grenst de tuin van een hoekhuis aan openbaar gebied dat niet toegankelijk is, dan is de tuin rond de zij- en achtergevel van het huis achtererf. 

In sommige gevallen blijkt de tuin in het bestemmingsplan niet helemaal tuin te zijn. Een deel heeft bijvoorbeeld een natuur- of agrarische bestemming. Houd hier rekening mee.

De oppervlakte waarop je mag bouwen

Het is niet de bedoeling dat je het hele achtererf volbouwt. Daarom worden eisen gesteld aan het aantal vierkante meters dat bijgebouwde constructies mogen beslaan. 

 “Dat is afhankelijk van de grootte van het kavel”, zegt Jaspers. “Als je een bebouwingsgebied hebt van maximaal 100 vierkante meter, dan mag bijvoorbeeld op 50 procent daarvan vergunningsvrij een bijgebouw staan. Als het bebouwingsgebied groter is moet je goed meten en rekenen.”

Let wel: Als dit percentage zou worden toegepast op een achtererf waar het hoofdgebouw eerder werd uitgebreid, kan de tuin alsnog worden volgebouwd. Daarom geldt het achtererf én de grond onder de aanbouw(en) van het hoofdgebouw als bebouwingsgebied. 

“Dit betekent dat een eerder geplaatst bouwwerk, zoals een aanbouw van het huis, al een deel van het gebied in beslag neemt waarop vergunningsvrij mag worden gebouwd. Ook al is voor de aanbouw destijds een vergunning verleend”, legt Jaspers uit.

Hoogte afhankelijk van plek in de tuin

“De maximale hoogte is afhankelijk van de plek op het achtererfgebied”, zegt Jaspers. 

Een tuinhuis of tuinkantoor dat binnen 4 meter van het hoofdgebouw staat mag niet meer dan 30 centimeter boven de hoogte van de vloer van de eerste bouwlaag uitkomen. 

Telt het hoofdgebouw maar één verdieping, zoals een bungalow, dan mag het bijgebouw simpelweg niet hoger zijn dan het hoofdgebouw. Sowieso mag zonder vergunning niet hoger gebouwd worden dan 5 meter. 

Wordt het bijgebouw verder dan 4 meter van het huis geplaatst, dan mag het 3 meter tot 5 meter hoog zijn. Vanaf 3 meter gelden dan eisen voor de dakvorm. Het moet twee schuine dakvlakken krijgen. Het laagste punt van het dak mag maximaal 3 meter hoog zijn, de hellingsgraad 55 en de nok niet hoger dan 5 meter. 

Functie: 'Tuinkantoor is grensgeval'

In het geval van een tuinkantoor kan het venijn in de functie ervan zitten. Een bijgebouw dat binnen een afstand van 4 meter van het huis staat, mag een functie hebben die ondergeschikt of gelijk is aan de functie van het hoofdgebouw. 

Dit betekent dat het bouwsel een keuken, bijkeuken, berging, garage, serre of een uitbouw van de woonkamer mag zijn. En waarschijnlijk dus ook een kantoor. 

Staat het bijgebouw (deels) verder dan 4 meter van het huis, dan zijn de mogelijkheden beperkt, volgens de brochure van de overheid. De functie moet dan ondergeschikt zijn aan het hoofdgebouw. Dit zou betekenen dat een berging, plantenkas of garage wel is toegestaan, maar een kantoor niet. 

Echter, de Raad van State oordeelde in 2012 dat een hobbyruimte op grond van alle feiten en omstandigheden was toegestaan, omdat die functioneel ondergeschikt was aan het hoofdgebouw. “Je zou kunnen bepleiten dat een kantoor ook een hobbyruimte is. Maar het blijft een grensgeval”, zegt Jaspers.

Bestaand tuinhuis wordt tuinkantoor

Het zou ook kunnen dat er al een tuinhuis op het achtererf staat dat je wilt inrichten als kantoor. De vraag is of dit strookt met de regels voor vergunningsvrij bouwen in het omgevingsrecht en het gemeentelijke bestemmingsplan. 

Jaspers heeft een dergelijke zaak meegemaakt. “Een tuinhuis op een achtererf dat als opslag diende werd verbouwd tot woning met een badkamer, keuken en wc. Het bestemmingsplan stond echter één woning op dat perceel toe. Daarmee bleef het bouwwerk legaal, maar het gebruik illegaal.”

Je kunt proberen het te legaliseren door alsnog een vergunning aan te vragen. Maar als de gemeente die niet verleent, dan zal je het gebouw moeten weghalen als de gemeente dat verlangt.

"In dit geval hebben de eigenaren alles wat voor een woning kon worden gebruikt eruit moeten slopen", vertelt Jaspers.

Veel tuinkantoren zullen 4 meter van het huis staan. Houd dus in de gaten dat het gebruik ervan strookt met de voorwaarden voor vergunningsvrij bouwen. Het is ook niet de bedoeling dat je er een bedrijf in gaat beginnen.

"Je moet er niet met zijn drieën zitten. Als ik als advocaat een tuinkantoor plaats en ik ga er een kantoor beginnen, dan is dat een hellend vlak."

Zoals eerder in dit artikel genoemd kan het gemeentelijke bestemmingsplan een rol spelen, bijvoorbeeld als delen van de tuin bijvoorbeeld een agrarische- of groenbestemming hebben. Of als er sprake is van een monument of een beschermd stads- of dorpsgezicht.

"Het belangrijkste dat je kunt meegeven: neem contact op met de gemeente voordat je een grote investering doet. Je kunt die kwijt zijn als het bouwwerk moet worden afgebroken", zegt Jaspers.

Hij benadrukt dat het zaak is om goed te kijken naar de situatie ter plekke. "In de meeste gevallen zal vergunningvrij bouwen mogelijk zijn, maar als ik 15.000 euro besteed zou ik dat zeker willen weten."

[activecampaign form=20]

Lees meer over thuiswerken: