De Amerikaanse economie ligt aan de ketting van het monetaire beleid van de Federal Reserve. Dat vindt de Amerikaanse president Donald Trump, die verslaggevers te woord stond in het Witte Huis. Volgens hem doet de centralebankenkoepel er verstandig aan om de rente met een procentpunt te verlagen.

Trump gaf geen details over bijvoorbeeld een tijdsspanne over de rentestappen die in zijn ogen gepast zijn. Het is zeker niet voor het eerst dat hij kritiek heeft op het beleid van de Fed, ondanks dat de bankenkoepel recent besloot de rente voor het eerst in tien jaar tijd te verlagen.

Trump zei verder dat de sterke dollar momenteel Amerikaanse bedrijven pijn doet. De Amerikaan verweet eerder onder meer China dat het de waarde van de eigen munt manipuleerde. Volgens Trump hoeven de VS niet aan de waarde van de dollar te sleutelen. “Wij hebben dat niet nodig”, aldus de Amerikaan. China stond eerder toe dat de yuan stevig aan waarde inleverde ten opzichte van de dollar. Door de maatregel worden Chinese producten relatief goedkoper en de effecten van de Amerikaanse importheffingen deels teniet gedaan.

Trump gaf verder tekst en uitleg over de huidige status van de handelsbesprekingen met China. De VS staan volgens de president open voor gesprekken met Peking. Maar een deal zit er voorlopig niet in. Het zou Trump naar eigen zeggen ook niet uitmaken als geplande gesprekken in september niet door zouden gaan.

Onafhankelijkheid van centrale banken in het geding?

Economen en centrale bankiers zien de uitspraken over het rentebeleid van de Fed met lede ogen aan. Onder hen heerst al decennia de consensus dat politieke leiders zich beter niet kunnen bemoeien met de hoogte van de beleidsrente. Dat zou immers de deur open kunnen zetten voor stimulerend economisch beleid ten bate van de eigen herverkiezing, maar met grote economische schade op de langere termijn.

Een (te) lage rente stimuleert de economische groei, maar als dit gebeurt op een moment dat de economie al goed draait en de werkloosheid laag is, bestaat het risico dat de inflatie te sterk zal stijgen. Een hoge inflatie is niet gunstig voor het economisch klimaat, zo weten ze in Zimbabwe en Argentinië maar al te goed. Daarom streven centrale banken wereldwijd naar een lage en stabiele inflatie.

Een lage rente stimuleert ook de kredietverlening, wat kan leiden tot zeepbellen op financiële markten en sterk stijgende huizenprijzen. Dit brengt het risico van een financiële crisis dichterbij. Een te lage rente wordt wel als één van de oorzaken van de financiële crisis van 2008 gezien - naast laks toezicht.

Vanwege deze risico's en de ervaring met hoge inflatie in de jaren zeventig van de vorige eeuw hebben centrale banken van ontwikkelende landen een hoge mate van onafhankelijk weten te verwerven. Zij richten zich - onafhankelijk van de politiek - op het meest optimale beleid.

Trump lijkt deze consensus met zijn uitspraken te ondergraven. De president heeft ook de bevoegdheid de voorzitter van de Fed te benoemen en voor een tweede termijn te herbenoemen, waardoor het risico bestaat dat hij iemand aanstelt die te veel zijn of haar oren laat hangen naar de wensen van de president. In Turkije is iets dergelijks recent al gebeurd.

Vooralsnog lijkt Fed-voorzitter Powell nog onafhankelijk tot zijn beleidsafweging te komen. De renteverlaging van 0,25 procentpunt valt te billijken tegen de achtergrond van de handelsoorlog, het risico van de Brexit en de afnemende economische groei in een aantal landen.

Lees meer over Donald Trump: