• Het tweede impeachment-proces tegen oud-president Donald Trump is formeel van start gegaan.
  • Trump wordt beschuldigd van het aanzetten tot een opstand.
  • Het proces tegen Trump begint pas in de week van 8 februari zodat diens verdediging zich voldoende kan voorbereiden.
  • Behalve de 50 Democraten, moeten 17 Republikeinen in de Senaat Trump schuldig bevinden om de benodigde tweederdemeerderheid te halen voor een veroordeling.

De aanklacht tegen de Amerikaanse oud-president Donald Trump is maandag afgeleverd bij de Senaat. Dat betekent dat daar een proces kan beginnen dat in meerdere opzichten uniek is.

Trump kreeg als enige president twee keer te maken met een afzettingsprocedure. Ook gaat hij de geschiedenis in als de eerste oud-president die wordt vervolgd door het parlement, het Congres.

Zes vragen over het proces tegen Donald J. Trump, de 45e president van de Verenigde Staten.

1. Waar wordt Trump van beschuldigd?

Het aanzetten tot een opstand. Trump weigerde na de verkiezingen zijn nederlaag te erkennen en wordt verweten dat hij zijn aanhangers heeft opgehitst. Die bestormden na een speech van de toenmalige president het parlementsgebouw in Washington.

Politici waren daar bezig de verkiezingsuitslag goed te keuren. Parlementariërs en vicepresident Mike Pence moesten vluchten en er vielen meerdere doden.

Trump had in zijn toespraak opgeroepen "te vechten als de hel" en naar het parlement te trekken. Dat nemen ook sommige partijgenoten hem kwalijk.

2. Hoe ziet het proces tegen Trump eruit?

Bij een afzettingsprocedure treden leden van het Huis van Afgevaardigden op als aanklagers (‘impeachment managers’) en senatoren als juryleden. Een veroordeling vereist een tweederdemeerderheid in de Senaat. Dat betekent dat als alle 100 senatoren aanwezig zijn, er 67 moeten besluiten dat Trump schuldig is.

De oud-president mag zich laten verdedigen en zou onder meer advocaat Butch Bowers in de arm hebben genomen.

Het door Democraten gedomineerde Huis, een soort Tweede Kamer, heeft een aanklacht opgesteld. Die is maandag afgeleverd bij de Senaat.

Het feitelijke begin van het proces laat daarna nog even op zich wachten. Democraten en Republikeinen hebben afgesproken op 9 februari van start te gaan. Zo krijgt het juridische team van Trump meer tijd om zich voor te bereiden en kan de Senaat zich in de tussentijd bezighouden met het beoordelen van ministers voor het kabinet van de nieuwe president Joe Biden.

Maandag werd bekend dat niet opperrechter John Roberts, die de leiding had over het eerste impeachment-proces tegen Trump, maar de Democratische senator Patrick Leahy het proces zal voorzitten. Leahy is als oudste senator van de grootste partij de waarnemend voorzitter van de senaat. Die zit van oudsher impeachment-processen tegen oud-presidenten voor.

3. Kan dat eigenlijk wel, een afzettingsprocedure tegen een oud-president?

Daar wordt door experts en politici nog volop over gediscussieerd, maar dat lijkt geen belemmering te zijn om het proces te laten doorgaan. In de Amerikaanse geschiedenis is al eens iets vergelijkbaars voorgekomen. De Senaat besloot in 1876 dat het voormalig minister van Oorlog William Belknap kon vervolgen, hoewel hij kort daarvoor zelf ontslag had genomen. Dat proces eindigde overigens in vrijspraak.

4. Wat zijn de gevolgen als Trump schuldig wordt bevonden?

Trump is geen president meer en kan daarom ook niet meer worden afgezet. De Senaat kan wel besluiten dat hij in de toekomst geen president meer mag worden. Dat zou een streep kunnen halen door de politieke ambities van Trump, die in 2024 weer kan meedoen aan de verkiezingen. Om hem daarvan uit te sluiten, moet nog een tweede keer worden gestemd. Dan is een simpele meerderheid van de stemmen voldoende.

Trump geniet als oud-president ook bepaalde privileges. Zo wordt hij nog beschermd door de Secret Service en krijgt hij een inkomen. Presidenten die worden afgezet door de Senaat, verliezen dat lucratieve pensioen. Omdat Trump al is afgezwaaid, is volgens experts de kans aanwezig dat hij die toelage en andere voordelen niet hoeft in te leveren.

5. De laatste afzettingsprocedure tegen Trump liep op niets uit, kan het dit keer anders lopen?

Dat is zeer de vraag, al is de verontwaardiging onder Republikeinen wel groter dan tijdens de laatste afzettingsprocedure. Toen kreeg Trump het verwijt dat hij Oekraïne onder druk zou hebben gezet om een onderzoek in te stellen naar zijn rivaal Biden en diens zoon. De aanklachten waren toen machtsmisbruik en het tegenwerken van het Congres. In de Senaat viel uiteindelijk slechts een partijgenoot hem af: senator Mitt Romney.

Democraten en Republikeinen houden elkaar momenteel in balans in de Senaat. Beide partijen hebben 50 zetels. Dat betekent dat zeker 17 Republikeinen voor de veroordeling van Trump moeten stemmen. Die steun lijkt er nog niet te zijn. In het Huis schaarden zich eerder 10 Republikeinen achter de aanklacht tegen Trump.

In de Senaat zijn alle ogen gericht op de machtige Republikeinse fractievoorzitter Mitch McConnell. Die lijkt niet langer van plan te zijn om Trump de hand boven het hoofd te houden. Als hij afzetting steunt, zouden andere Republikeinen dat voorbeeld kunnen volgen.

Sommige prominente Republikeinen hebben al duidelijk gemaakt niet enthousiast te zijn over het proces. Senator Marco Rubio zei te vrezen voor nog meer verdeeldheid. Hij vergeleek het vervolgen van Trump met benzine op een uitslaande brand gooien.

De lat om een (oud-)president af te zetten is hoog. Het is bij een afzettingsprocedure tegen een president nog nooit tot een veroordeling gekomen.

6. Wat vindt de nieuwe president Joe Biden van het impeachment-proces?

Biden denkt niet dat Trump door de Senaat zal worden veroordeeld, meldt CNN. Volgens de Democratische president zal er onvoldoende steun van Republikeinse senatoren zijn voor een veroordeling.

Biden, die liever vooral aandacht besteedt aan de aanpak van de corona-epidemie en het economisch herstel in de VS, liet vorige week al duidelijk weten dat hij zich niet met het impeachment-proces zal bemoeien. Zijn woordvoerster Jen Psaki zei dat de president "het aan de Democraten en de Republikeinen in de Senaat zal laten om te beslissen hoe ze de vorige president ter verantwoording roepen".

Lees meer over Donald Trump: