Tip Israel voor Rutte: neem pijn bezuiniging in één keer

Kandel was in Nederland om de handelstop tussen Israël en Nederland in juni
voor te bereiden. Hij bracht daarbij ook een bezoek aan de Sociaal
Economische Raad. “Ik ben onder de indruk van wat jullie polderen noemen. In
Israël komen werkgevers en werknemers hooguit één dag bij elkaar. Komen ze
er niet uit, dan volgt de dag erna een staking.”

De sociale onrust in Israël is groot, zeker na hard ingrijpen om de economie
weer op de orde te krijgen. Daar maakten tal van economische hervormingen,
liberaliseringen en privatiseringen deel van uit. Zo ging de
pensioenleeftijd voor mannen naar 67 en voor vrouwen naar 62 jaar en
momenteel praat de Israëlische regering over privatisering van de
spoorwegen. En er kwam discipline in de overheidsuitgaven.

De spelregels daarvoor kwamen uit de koker van de economische denktank van
Kandel. “Het voordeel van een crisis is dat iedereen beseft dat er iets moet
gebeuren.”

Bezuinigen: geen half werk

De ingrepen veroorzaakten een reeks aan stakingen en demonstraties. In
augustus 2011 protesteerden 150 duizend mensen tegen de maatregelen. Een dag
later overspoelden honderden moeders met kinderwagens de straten van
Jeruzalem om hun ongenoegen te uiten over de stijgende kosten voor
kinderopvang. En passant legden 150 duizend gemeenteambtenaren het werk
neer.

Kandel: “We namen de maatregelen in één keer, omdat dat wel moest.” Hard
ingrijpen loont, zegt de economisch adviseur en hij heeft het gelijk aan
zijn zijde. Waar het land 2003 door de tweede intifada en een crash van de
Amerikaanse technologiebeurs Nasdaq waar veel Israëlisch bedrijven staan
genoteerd nog zware klappen opliep, is het nu boven Jan.

De regering wist de staatsschuld terug te dringen tot slechts 44 procent van
het nationaal inkomen en het land heeft inmiddels een handelsoverschot van
ongeveer drie procent. De groeicijfers zijn met 4,8 procent in zowel 2010
als 2011 crescendo. Alle reden voor de kredietstatus op te schroeven, waar
landen in Europa afwaardering op afwaardering stapelen.

Bezuinig de economie niet kapot

Kandel raadt de politiek leiders in het Catshuis aan harde maatregelen niet te
schuwen. Hij ziet een duidelijke parallel tussen de Israëlische situatie van
een paar jaar geleden en de huidige staat van de Nederlandse economie.
“Alhoewel de nood bij jullie minder hoog is dan bij ons het geval was.
Jullie doen het zo slecht nog niet en zijn geloofwaardig als het gaat om
begrotingsdiscipline. Dat is een groot voordeel. Nu is alleen nog de moed
nodig om de noodzakelijke ingrepen door te voeren.”

Hij voegt er gelijk een maar aan toe. “Bezuinig de economie niet kapot.” Dat
deed ook Israël niet. Het investeerde bovenmatig in high tech en plukte daar
de vruchten van. Export bedraagt 40 procent van de economie. De high
tech-industrie neemt daarvan weer bijna de helft voor haar rekening. Het
land draagt bovenmatig bij aan het aantal noteringen aan technologiebeurs
Nasdaq en het trekt diverse internationale beleggers aan. Aan het roer van
de centrale bank staat Stanley Fischer, die met stimuleringsmaatregelen een
groot aandeel had in het uit het slob trekken van de economie.

Geen olie maar hersens

"Als je naar het Midden-Oosten gaat om olie te zoeken, sla dan Israël
over. Als je op zoek bent naar hersens, stop dan bij Israël."
Miljardenbelegger Warren Buffett was er duidelijk over.

Israël noteert met stip bovenaan de beursranglijst van bureau Bloomberg
waarbij ook gekeken wordt naar het risico van beleggingen: de Riskless
Return Ranking. Het laatste decennium heeft de aandelenindex in Tel Aviv 7,6
procent rendement opgeleverd, na verrekening van de de gevoeligheid voor
grote schommelingen.

Ook de binnenlandse consumptie maakt een grote groei door. In 2010 klom deze
met 10,2 procent. Toch ontkomt ook Israël niet aan de wereldwijde crisis,
waardoor de vraag afneemt. De centrale bank van Israël voorspelt voor 2012
een economische groei van 2,8 procent. Nog steeds respectabel, vindt Kandel.

De economisch adviseur bereidt een handelstop tussen Nederland en Israël in
juni voor. Dan wordt ongetwijfeld gesproken over gas. Israël ontdekte recent
grote gasreserves voor zijn kust. Kandel: “We zijn op zoek naar partners die
de distributie kunnen verzorgen.” Daar liggen kansen voor Nederland, stelt
hij. “Wij zien Nederland als een toegangspoort voor Europa. Het is ook een
van de weinige landen waar je nog een glimlach tegemoet kan zien als je
vertelt dat je Israëlisch bent.”