Bijna 12,7 miljoen Nederlanders mogen vandaag hun stem uitbrengen voor de
Tweede Kamerverkiezingen. De stembureaus gaan om 07.30 uur open. Op sommige
plekken, zoals enkele stations, kunnen forensen al vanaf 06.00 uur hun keuze
kenbaar maken. Om 21.00 uur gaan de bureaus dicht. In enkele gevallen kan
dat ook eerder zijn, bijvoorbeeld in een winkelcentrum dat om 18.00 uur
sluit.

Aan de verkiezingen doen 21 partijen mee, waaronder 11 die nog niet in de
Kamer zijn vertegenwoordigd. In totaal zijn er 972 kandidaten.

2.05 uur: Tussenstand na 78,2 procent van de stemmen

VVD 41, PvdA 39, PVV 15, CDA 13, SP 15, D66 12, GroenLinks 3, ChristenUnie 5,
SGP 3, Partij voor de Dieren 2, 50PLUS 2.

1.53 uur: Opkomst iets lager dan in 2010

De opkomst bij de Tweede Kamerverkiezingen valt iets lager uit dan in 2010.
Toen ging 75,4 procent van de kiesgerechtigden naar de stembus, nu rond de
74 procent, na telling van 71,1 procent van de stemmen. (ANP)

1.44 uur: Wilders ook in geboorteplaats Venlo onderuit

Geert Wilders heeft ook in zijn geboorteplaats Venlo het verlies bij de Tweede
Kamerverkiezingen niet kunnen beperken. In 2010 kreeg de PVV nog 30,2
procent van de stemmen. Woensdag kwam de partij van Wilders niet verder dan
20,5 procent.

De Partij voor de Vrijheid moet nu de VVD (24,8 procent) en de PvdA (20,7
procent) voor zich dulden. Die twee partijen kwamen 2 jaar geleden
respectievelijk nog tot 17,0 procent en 14,9 procent. De SP is de vierde
partij in Venlo, met 12,3 procent van de stemmen. Het CDA gaat terug van
14,2 naar 8,2 procent. GroenLinks verliest ook: van 5,0 procent naar 2,2
procent. Het opkomstpercentage in Venlo was 69 procent, ten opzichte van
71,2 procent in 2010. (ANP)

0.57 uur: Rinnooy Kan: triomf voor de politiek

Alexander Rinnooy Kan noemde het grote aantal zetels voor VVD en PvdA een
triomf voor de politiek. "We zijn terug naar het midden. Dit is een
goed teken voor de stabiliteit in Nederland", stelde het lid van D66 en
de onlangs afgetreden voorzitter van de Sociaal-Economische Raad. Hij sprak
ook de hoop uit dat het 'poldermodel' terugkeert. "Dat zou goed zijn,
want dat is in het verleden wel gebleken." (ANP)

0.38 uur: Geen slotdebat lijsttrekkers

Er komt in de nacht van woensdag op donderdag geen debat meer tussen de
lijsttrekkers. Dat meldt eindredacteur Peter Kloosterhuis van de NOS. Twee
jaar geleden kwamen de lijsttrekkers niet naar het debat dat was
georganiseerd door de NOS, omdat toen zeer onduidelijk was of de VVD of de
PvdA de grootste partij zou worden. Alleen PVV-lijsttrekker Geert Wilders
kwam toen opdagen. (ANP)

0.31 uur: Tussenstand na kwart stemmen

VVD 31, PvdA 39, PVV 15, CDA 13, SP 15, D66 12, GroenLinks 3, ChristenUnie 5,
SGP 3, Partij voor de Dieren 2, 50PLUS 2.

0.04 uur: Voorlopige prognose: VVD grootste met 41 zetels

De VVD zou bij de Tweede Kamerverkiezingen de grootste partij worden met 41
zetels. De PvdA volgt met 37 zetels. Dat betekent een winst van 10 zetels
voor de liberalen. Voor de PvdA is er sprake van een stijging met 7 zetels.
De SP staat in de voorlopige prognose op 16 zetels, dat is 1 meer dan nu in
de Tweede Kamer. De voorlopige prognose kan nog licht afwijken van de
einduitslag. Later woensdagavond volgt een definitieve prognose. (ANP)

22.52 uur: Kroes: zegen voor Nederland en Europa

Eurocommissaris Neelie Kroes (VVD) is heel bij met het verkiezingsresultaat
woensdagavond. ,,Fantastisch, dit is een zegen voor Nederland en Europa'',
reageerde Kroes op de VVD-bijeenkomst in Scheveningen.

"We kunnen nu een kabinet vormen dat serieus kan meepraten in Brussel en
Europa, omdat er geen anti-Europese partijen aan de macht komen'', aldus
Kroes.

22.45 uur: Nog maar van vijf gemeenten uitslagen binnen

Het schiet niet op, dat tellen met de hand. Nog maar vijf gemeenten hebben de
stemmen geteld. Zie de kaart.

22.24 uur: Centrum-links ook nog mogelijk

Combinatie PvdA, SP, CDA en D66 heeft meerderheid in Eerste en Tweede Kamer

22.13 uur: Reacties internationale pers

Der Spiegel.de (Duitsland); De Standaard (België); Persbureau Reuters; Washington Post (VS); FT.com (VK); Le Monde (Frankrijk)

22.10 uur: Wilders: Het is niet anders, we hebben zwaar verloren

"Ik wil de winnaars feliciteren (....). De kiezer koos voor hen. Campagne
onvoldoende aangslagen. In Brussel vieren ze nu feest. (...) Maar dit is
niet het einde van het gevecht."

22.08: SGP jongeren massaal naar Schier

Forse stijging op Schiermonninkoog van de SGP was stunt van SGP-jongeren.

22.05 uur: Z24-poll PvdA en VVD gelijk

Met 8000 deelnemers, de uitslag van de Z24 poll. VVD 28 %, PvdA 28 %, PVV 11 %, SP 9 %, D66 8 %....

22.01 uur: Deze coalities zijn mogelijk

Op basis van de exitpoll bij de Tweede Kamerverkiezingen lijken er voor de
vorming van een nieuw kabinet niet zoveel combinaties mogelijk. Een aantal
mogelijkheden op een rij:

VVD-PvdA: 81 zetels; geen meerderheid in Eerste Kamer

Centrum-links PvdA, CDA, D66 en SP: 80 zetels. Wel meerderheid in de Tweede
Kamer

Middenkabinet (VVD-PvdA-CDA): 94 zetels; meerderheid in Eerste Kamer

Breed middenkabinet (VVD-PvdA-CDA-D66): 106 zetels; meerderheid in Eerste
Kamer

Paars (VVD-PvdA-D66): 93 zetels, geen meerderheid in Eerste Kamer

Paars-plus (VVD-PvdA-D66-GroenLinks): 97 zetels, meerderheid in Eerste Kamer

Links: PvdA-SP-D66-ChristenUnie-GroenLinks-Partij voor de Dieren: 77 zetels,
geen meerderheid in Eerste Kamer

Centrum-links PvdA, CDA, D66 en SP: 80 zetels. Wel meerderheid in de Tweede
Kamer

21.58 uur: Pechtold: vijfde zegen voor D66 op rij

"Terwijl er een bizarre tweestrijd is gevoerd, hebben wij stand gehouden."

21.43 Schiermonninkoog wint race om uitslagen

Grote winst voor PvdA op Schiermonninkoog. Check
de kaart voor lokale uitslagen.

21.40 uur: 50Plus blij verrast met 3 zetels

Voorzitter Jan Nagel zei blij verrast te zijn met de definitieve prognose van
drie zetels voor 50Plus. ,,We willen graag het parlement in. We hoopten op
twee zetels, drie zou heel mooi zijn. We zijn zeer dankbaar. De ouderen
zullen gaan merken dat er nu wat voor hen wordt gedaan.''

Over de vraag of 50Plus mee wil regeren was Nagel duidelijk. ,,Dat doen we
alleen als we daadwerkelijk iets voor de ouderen kunnen doen.''

21:36 uur: Coalitie over links ook niet mogelijk

21: 35 uur: Coalitie over rechts kan alleen met PVV

Een centrum-rechtse coalitie lijkt vrijwel onmogelijk. Alleen met de PVV zou
het kunnen, maar dat heeft het CDA al uitgesloten.

21:33 uur: Opkomst circa 73 procent

21.15 uur: Stef Blok: We sprongen nog niet van de bank

Vreugde bij de VVD maar volgens Blok sprong Rutte niet van de bank van de
vreugde.

21.09 uur: Fleur Agema: Kiezer heeft gesproken.

Fors verlies voor PVV op 13 zetels in voorlopige prognose. Dat is een verlies
van 11 zetels.

20.56 uur: Google en ANP maken kaart waar live de uitslagen te zien zijn

Op deze
kaart, gemaakt door Google en het ANP, lopen straks live de uitslagen
per gemeente binnen.

20.53 uur: Voor de Twitteraars en fans van het tweede scherm

#Hermandeschermman

20.52 uur: Stemwijzer brengt recordaantal adviezen uit

De website van de Stemwijzer heeft woensdag haar eigen record uit 2006
gebroken. Voor die verkiezingen werden 4,7 miljoen adviezen uitgegeven, de
huidige verkiezingen leverden minstens 4,75 miljoen adviesaanvragen op.

Op de laatste dag bleef het druk op de website. Gemiddeld bezochten 45.000
mensen per uur de adviezenwebsite en zelfs in het laatste uur werden er nog
ongeveer 20.000 adviezen gegeven. Overigens kan het totaal nog iets hoger
uitvallen dan de 4,75 miljoen, omdat niet helemaal duidelijk is hoeveel
mensen advies hebben gevraagd via de app van de Stemwijzer.

20.48 uur: De 'koningin' is verbaasd over de muziekkeuze bij de SP

20.42 uur: Wouter Bos en Job Cohen komen aan in Paradiso

De voorgangers van partijleider Diederik Samsom, Wouter Bos en Job Cohen, zijn
naar Paradiso gekomen waar de PvdA zijn feestje houdt. Grote vraag blijft of
de partij misschien toch de grootste wordt.

20.28 uur: PVV deelt briefjes van 100 gulden uit. Geen Snip, maar een Geertje

Klik hier voor een afbeelding van het knip en plak werk van de PVV. (Via @toineheijmans).

20.23 uur: Prognose om 21.00 uur (Ipsos Synovate). Landelijke tussenstand om 23.00 uur

Nog even wachten op de eerste prognose. Meestal is die aardig accuraat, maar
PvdA en VVD liggen waarschijnlijk nog te dicht bij elkaar om om 21.00 uur al
iets met zekerheid te kunnen zeggen. De eerste landelijke tussenstand wordt
verwacht om 23.00 uur.

20.20 uur: Alleen voor Applefans: iPhone 5 op 28 september naar Nederland

Voor het liveblog over de presentatie van de iPhone klik hier.

20.08 uur: Mark Rutte wacht in suite Carlton Hotel in Scheveningen

Premier Markt Rutte heeft zich teruggetrokken in de suite van het Carlton
Hotel in Scheveningen in afwachting van de uitslag. In 2010 wist Rutte pas
diep in de nacht dat de VVD de grootste was geworden.

20.01 uur: Opkomst 65 procent

Om 20.00 uur was 65 procent van de kiezers gaan stemmen. Dat is één procentje
lager dan in 2010. Dat melden de NOS en RTL op basis van een onderzoek van
Ipsos Synovate.

19.54 uur: PVV zet PowNews buiten de deur

De verslaggever van PowNews is door de beveiliging verwijderd uit een café
waar de PVV zijn verkiezingsbijeenkomst hield. De verslaggever waagde zich
met camaraman buiten het persvak. De journalisten op de bijeenkomst van de
PVV mogen niet met de kandidaten voor de Tweede Kamer praten.

19.35 uur: Opkomst om kwart over zeven 60 procent

De opkomst bij de Tweede Kamerverkiezingen is woensdagavond om 19.15 uur rond
de 60 procent. Dat blijkt uit onderzoek van Ipsos Synovate in opdracht van
de NOS en RTL Nieuws.

De opkomst is iets lager dan in 2010. Toen had op hetzelfde tijdstip 63
procent van de kiesgerechtigden de gang naar het stemlokaal gemaakt.

19.10 uur: Veel kiezers halen op laatste moment advies

De websites van de Stemwijzer en het Kieskompas worden op woensdagavond nog
altijd druk bezocht. De eerstgenoemde website hoopt in de laatste uren voor
het sluiten van de stembureaus zelfs het record uit 2006 van 4,7 miljoen
bezoeken te verbreken.

De Stemwijzer had om 18.00 uur ruim 4,6 miljoen adviezen gegeven en nog altijd
bezoeken ongeveer 45.000 mensen per uur de site. Om 20.55 uur wordt de
Stemwijzer stilgezet en de balans opgemaakt.

Het Kieskompas trekt al de hele woensdag zo'n 10.000 tot 30.000 bezoekers per
uur. Het totale aantal bezoekers zal uitkomen op ongeveer 1,5 miljoen,
verwacht André Kouwel van het Kieskompas. ,,Mensen zoeken nog op het laatste
moment advies en bevestiging. Dat is een beetje electorale paniek. Wij zijn
er eigenlijk niet blij mee dat zo veel mensen op het laatste moment nog gaan
kijken en dan halsoverkop gaan stemmen.'' (ANP)

18.58 uur: Schiermonnikoog wil als eerste de uitslagen bekendmaken

Net als bij de eerste marathon op natuurijs, is er een felle tussen kleine
gemeenten een strijd om wie het eerste een uitslag kan presenteren.

De burgemeester van het waddeneiland Sjon Stellinga wil niet opnieuw verliezen
van Vlieland, zo vertelde hij eerder vandaag aan het Radio 1 Journaal.

18.51 uur: 'Factchecks hadden best veel invloed'

NRC Next heeft sinds een paar maanden een dagelijkse pagina met factchecks. En
zeker in de verkiezingstijd kreeg die rubriek veel aandacht. NOS op 3 sprak
met hoofdredacteur Rob Wijnberg.

18.18 uur: Weinig animo verkiezingen Caribisch Nederland

Onder bewoners van Bonaire, St. Eustatius en Saba is weinig animo om te
stemmen voor de Tweede Kamer. In de eerste uren sinds de opening van de
stembussen is de opkomst laag. Gebrek aan informatie lijkt de belangrijkste
reden voor de terughoudendheid. Uit lokale enquêtes blijkt dat veel bewoners
niet weten waar de verschillende politieke partijen voor staan. Er is
nauwelijks campagne gevoerd in Caribisch Nederland. (ANP)

18.01 uur: Opkomst om 17.45 uur rond de 48 procent

De opkomst bij de Tweede Kamerverkiezingen is om 17.45 uur rond de 48 procent.
Dat blijkt uit onderzoek van Ipsos Synovate in opdracht van de NOS en RTL
Nieuws. De opkomst is iets lager dan in 2010. Toen had op hetzelfde tijdstip
50 procent van de kiesgerechtigden de gang naar het stemlokaal gemaakt.
(ANP)

17.35 uur: Nu al meer dan 100 procent opkomst in Marle

De opkomst in het kleinste stembureau van Nederland in Marle (Overijssel),
heeft inmiddels de 100 procent overstegen. Dat meldde Elly Westhoff van het
stembureau rond vijf uur. Opvallend, omdat zeker 10 van de 46 inwoners van
Marle nog moeten stemmen. Marle trekt traditioneel veel stemmers van
buitenaf en heeft daardoor altijd een hogere opkomst dan 100 procent. Dat is nu
niet anders. (ANP)

17.06 uur: Mensen verscheuren stempas op Utrecht CS

Een aantal mensen maakte zich na een weigering bij een stembureau zo boos, dat
de bewuste kiezers op Utrecht Centraal Station hun stempas verscheurd
hebben. Ze wilden op het station stemmen, maar dat mocht niet omdat ze niet
uit de gemeente Utrecht kwamen. Dat zei een woordvoerster van de NS. (ANP)

16.37 uur: VVD nog steeds aan kop bij Z24 Poll

Ruim 4000 mensen hebben hun stem al uitgebracht op onze poll. De VVD gaat nog
steeds aan de leiding met 31 procent van de stemmen. De PvdA volgt op plek
twee met 26 procent. Bekijk
de uitslag tot nu toe hier.

16.08 uur: Opkomst Vlieland al 100 procent

In de gemeente Vlieland werd rond half 4 al een opkomst van 100 procent
gehaald bij de verkiezingen. Dat meldt
de gemeente op haar website. Vermoedelijk gaat de opkomst ver over de 100
procent heen.

De opkomst van 100 procent wil overigens niet zeggen dat alle stemgerechtigden
gestemd hebben. Volgens de gemeente wordt de hoogste opkomst namelijk vooral
veroorzaakt door toeristen, die op het Waddeneiland gebruikmaken van een
kiezerspas. In 2010 stemden er 993 mensen op het eiland. Dat leverde toen
een opkomstpercentage van 116,14 procent op. Naar verwachting wordt dat dit
jaar ruimschoots overtroffen. (ANP)

15.48 uur: Weinig forenzen stemmen op kleinere stations

Op de kleinere NS-stations waar mensen kunnen stemmen, maken weinig forenzen
gebruik van de mogelijkheid. Het mobiele stembureau van de gemeente Venray
dat tijdens de ochtendspits op het station stond, telde in totaal 58
stemmers. Op station Gilze-Rijen is een normaal stembureau ingericht maar de
voorzitter van het stembureau concludeerde dat het vooral mensen uit de
buurt of inwoners van de gemeente zijn die komen stemmen. (ANP)

15.41 uur: 'Opkomst 27 procent om 14 uur'

De opkomst bij de Tweede Kamerverkiezingen is woensdagmiddag rond 14.00 uur 27
procent. Dat blijkt uit onderzoek van Ipsos Synovate in opdracht van de NOS
en RTL Nieuws. De opkomst is nipt lager dan in 2010. Toen had op hetzelfde
tijdstip 29 procent van de kiesgerechtigden de gang naar het stemlokaal
gemaakt.

In de grote steden was de opkomst door de bank genomen vergelijkbaar met de
vorige verkiezingen. In Den Haag lag het woensdag rond 14 uur met 28,4
procent iets hoger dan in 2010, toen het percentage op 26,5 procent lag.
Rotterdam laat hetzelfde beeld zien. Daar lag het opkomstpercentage woensdag
op 30 procent om 14 uur. In 2010 was het percentage 27 procent, maar dan om
15 uur.

In Amsterdam was woensdag 14 procent van de kiesgerechtigden om 13 uur al naar
het stemlokaal geweest. Bijna een procent minder dan in 2010 om dezelfde
tijd. (ANP)

15.26 uur: Waarom de doorrekeningen van het CPB toch nuttig zijn

Z24's Thijs Peters betoogt
dat de doorrekeningen van het CPB wel degelijk nut hebben. "De waarde
van de doorrekeningen zit namelijk niet in de uitkomst - wat dat betref
kunnen de lijsttrekkers net zo goed tarotkaarten laten trekken - maar in het
proces", schrijft hij. Partijen moeten met concrete maatregelen komen,
anders kan het CPB er niks mee. "En dat is heel verhelderend, omdat het
politieke partijen dwingt na te denken hoe ze vage beloftes en vergezichten
uit hun verkiezingsprogramma zouden kunnen uitvoeren."

Lees
hier zijn hele analyse.

14.36 uur: Normaal aantal klachten bij Kiesraad

De Kiesraad heeft vandaag verschillende vragen en klachten gehad over de
verkiezingen. Verontrustend was het allemaal niet, aldus een woordvoerder. "Het
is vergelijkbaar met voorgaande verkiezingen, er komen altijd vragen binnen."

Er werd her en der geklaagd over stembureaus die te laat open waren, omdat
bijvoorbeeld de mensen die het bureau moesten bemannen zich hadden
verslapen. Ook over Heerlen, waar enkele stembureaus even zonder
stembiljetten zaten, kwamen klachten binnen. "Het zijn slechts enkele
perikelen", typeerde de woordvoerder de onvolkomenheden bij de
stembureaus. (ANP)

14.22 uur: 'Opkomst 27 procent om 14 uur'

De opkomst bij de Tweede Kamerverkiezingen is woensdagmiddag rond 14.00 uur 27
procent. Dat blijkt uit onderzoek van de Ipsos Synovate in opdracht van de
NOS en RTL Nieuws. De opkomst is nipt lager dan in 2010. Toen had op
hetzelfde tijdstip 29 procent van de kiesgerechtigden de gang naar het
stemlokaal gemaakt. (ANP)

14.10 uur: UFO-partij stelt verwachtingen bij

Nrc.nl belde Johan Oldenkamp op, voorzitter van SOPN, beter bekend als de
UFO-partij. Hij ging voor 76 zetels, maar stelt die verwachting nu enigszins
bij.

Heeft hij morgen een zetel, vraagt redacteur Lex Boon hem? "“Ja, van die
ene zetel zijn we vrij zeker. En misschien halen we er wel meer. We hebben
tenslotte een grote achterban. En als we meer aandacht hadden gehad waren
het er zeker veel meer geweest." Meer bij nrc.nl.

14.06 uur: Arnhem verplaatst stembureau na verwarring

De gemeente Arnhem heeft een stembureau verplaatst, omdat het bij de kiezer
voor verwarring zorgde. Twee stembureaus bevonden zich namelijk in één
lokaal in de Brede School De Laar-West, liet een woordvoerder van de
gemeente weten. Volgens de woordvoerder deden kiezers de stembiljetten van
het ene bureau in de stembussen van het andere loket. De stemmen blijven
geldig, maar er kan een afwijking zitten in de statistieken, stelt de
woordvoerder. Eén stembureau staat nu in de hal. (ANP)

14.04 uur: Leiden gebruikt 'verkeerde' stembus

De gemeente Leiden gebruikt tijdens de verkiezingen een verkeerd type stembus,
aldus de Kiesraad, die stelt dat dat in principe geen grote gevolgen hoeft
te hebben. In 2010 gebruikte de gemeente ook al de verkeerde bussen. Zowel
de stembussen zelf als de gleuf waar de stembiljetten ingaan, moeten op slot
kunnen. Bij de Leidse bussen kan de gleuf niet dicht, waardoor er eventueel
gerommeld kan worden met de stemmen.

"Leiden maakt de sleuf dicht met tape. De vraag is of dat voldoende is",
aldus een woordvoerder van de Kiesraad. "Als er een reden is, moet het
ding snel kunnen worden afgesloten. Dat is jammer. Als een onverlaat kwaad
wil, kan dat een probleem opleveren." Volgens hem is de keuze de
verantwoordelijkheid van de gemeente. (ANP)

13.36 uur: Ook Jolande Sap heeft gestemd

Jolande Sap van GroenLinks heeft woensdag als laatste van de lijsttrekkers van
de grotere partijen haar stem uitgebracht. Ze deed dat onder grote
mediabelangstelling in de basisschool Aldoende in Amsterdam-Oost. (ANP)

13.32 uur: Verkiezingen van verliezers

Politiek verslaggever Peter Blok van de NOS volgt het verloop van de Tweede
Kamerverkiezingen vandaag. Volgens hem lijken het de verkiezingen van de
verliezers te worden.

13.23 uur: Stemadvies van Jan Kees de Jager

12.56 uur: Stembureau Schiphol stuurt weer kiezers weg

Het stembureau op de luchthaven Schiphol heeft woensdag enkele tientallen
stemmers moeten wegsturen. Ze waren vergeten hun stempas om te ruilen voor
een kiezerspas. Dat meldde het hoofd van het stembureau.

Tot rond het middaguur waren 62 mensen heengezonden. Enkele honderden mensen
brachten succesvol een stem uit. "De meeste mensen reageren met begrip
als we uitleggen dat ze hun stempas hadden moeten inruilen voor een
kiezerspas", vertelt het hoofd. Volgens hem druipt slechts een enkeling
mokkend af. (ANP)

12.30 uur: Stemmen op het strand loopt nog niet storm

Het stembureau bij het strand van Noordwijk hoeft woensdag nog niet alle
zeilen bij te zetten om het kiezerspubliek in goede banen te leiden. Zo'n 30
mensen hebben er tot ongeveer het middaguur gestemd, ondanks het mooie weer,
aldus het hoofd van het stembureau. (ANP)

12.24 uur: Kiezers massaal op zoek naar advies

Kiezers raadplegen op de verkiezingsdag in groten getale de websites van de
StemWijzer en het Kieskompas. In drie uur tijd bezochten 110.000 mensen
vanochtend de StemWijzer, meldde een woordvoerster. In de eerste 12 uur van
vandaag waren dat er zelfs 200.000. (ANP)

11.56 uur: Stembiljetten op in drie stembureaus Heerlen

In drie stembureaus in de gemeente Heerlen waren woensdagochtend de
stembiljetten een tijd lang op. De drukte was in de stembureaus in
Heerlerheide, Welten en Hoensbroek volgens burgemeester Paul Depla zo groot,
dat de bureaus in zeer korte tijd door de biljetten heen waren. (ANP)

11.38 uur: VVD aan kop in Z24 Poll

Reeds 1350 mensen hebben gestemd op de poll op Z24 over wat ze gaan stemmen.
Daarbij kiest 33 procent van de stemmers voor de VVD. Niet verrassend,
aangezien uit ons onderzoek bleek
dat de VVD de partij voor ondernemers is. Een groot deel van de bezoekers
van Z24 zijn ondernemer.

De PvdA volgt op plek twee met 23 procent van de stemmen. De PVV (10 procent),
D66 (9 procent) en SP (8 procent) volgens daarna. Bekijk
hier de uitslag tot nu toe.

11.26 uur: Gerri Eickhof in Apeldoorn

NOS-verslaggever Gerri Eickhof zit vandaag op stembureau nummer 6 in
Apeldoorn. Daar stemde bij de vorige verkiezingen de uitslag overeen met de
nationale uitslag. Hij was tot nu toe al zes
keer in de uitzending. Vinden andere mensen dit ook zo nutteloos?

11.14 uur: Buma brengt stem uit in Voorburg

CDA-leider Sybrand van Haersma Buma heeft zijn stem uitgebracht in de St.
Maartensschool in Voorburg. Buma was vanmorgen al vroeg op:

11.08 uur: Google-kaart van de uitslagen

Google gaat op deze
kaart, in samenwerking met het ANP, vanavond live de
verkiezingsuitslagen per gemeente tonen.

11.05 uur: Opkomst 13%

Rond 11.00 uur had 13 procent van de kiesgerechtigden hun stem uitgebracht.
Dat blijkt uit onderzoek door Ipsos Synovate in opdracht van de NOS en RTL.
Het opkomstpercentage houdt tot nu toe gelijke tred met 2010 toen drie op de
vier kiesgerechtigden gingen stemmen. (NOS)

11.04 uur: Kiezers Heteren voor gesloten deur

Kiezers in het Gelderse dorp Heteren stonden woensdagmorgen bij een stemlokaal
voor een gesloten deur. Een aantal stembureaus in de gemeente Overbetuwe
opent de deuren namelijk pas in de middag, aldus een woordvoerster van de
gemeente.

De gemeente stelt dat mensen vooral in de middag en avond naar de stembus
gaan. Daarom zijn er op drukkere locaties drie extra stembureaus ingericht.
Maar deze stemplekken gaan pas om 13.00 uur open. De kiezer kan eerder op
andere plekken terecht. "Ook in Heteren kan op twee andere locaties
worden gestemd." (ANP)

10.32 uur: Overzicht van stemwijzers

Weblog Sargasso heeft een overzicht
gemaakt van stemwijzers voor de Tweede Kamerverkiezingen. Ze hebben er tot
nu toe 95 verzameld.

10.22 uur: Rutte stemt in Den Haag

Premier en VVD-lijsttrekker Mark Rutte heeft zijn stem uitgebracht in zijn
oude school in Den Haag. Rutte zei tijdens het uitbrengen van zijn stem dat
het belangrijk is dat mensen hun democratisch recht uitoefenen en gaan
stemmen. Ook liet hij weten dat Nederland goed op weg is, maar dat het
belangrijk is om koers te houden. (ANP)

10.03 uur: Ook Roemer stemt

SP-leider Emile Roemer heeft gestemd in Sambeek, gemeente Boxmeer. De geboren
Boxmeerder twitterde kort tevoren: "Wat een steunberichten krijg ik
binnen. Dank daarvoor. Vandaag: niet gokken, maar SP stemmen, voor de
zekerheid!" (ANP)

9.46 uur: Slob vergeet legitimatiebewijs

ChristenUnie-lijsttrekker Arie Slob was op weg naar het stemlokaal, toen hij
er achter kwam dat hij zijn legitimatiebewijs was vergeten.

De fout was snel hersteld, want even later liet de Zwollenaar weten dat hij
alsnog zijn stem had uitgebracht.

9.45 uur: Proef met nieuw stembiljet

In drie gemeenten worden vandaag nieuwe stemformulieren getest. Willekeurige
bezoekers aan twee stembureaus in Alphen aan den Rijn, Dordrecht en
Veenendaal, zal worden gevraagd een van de drie uit te proberen biljettten
in te vullen. Dat gebeurt nadat ze hun eigenlijke stem hebben uitgebracht.

De test maakt deel uit van een groter onderzoek naar een nieuw stembiljet,
waarmee kiezers die blind, slechtziend of laaggeletterd zijn, zelfstandig
kunnen stemmen. Ook moeten de nieuwe stembiljetten sneller geteld kunnen
worden.

In Alphen doet minister Liesbeth Spies (Binnenlandse Zaken) mee aan de test,
meldt haar departement. (ANP)

9.39 uur: Verkiezingen in Nederland test voor eurozone

Buitenlandse media zien in de Nederlandse verkiezingen een test voor de
eurozone. De verkiezingen verzwakken naar verwachting de greep van de Duitse
bondskanselier Angela Merkel op Europa en kunnen een opsteker worden voor
eurosceptici, schreef woensdag de Britse krant The
Daily Telegraph.

The Financial Times voorziet woensdag echter een terugkeer van kiezers naar
het centrum en verwacht teleurstelling bij tegenstanders van Europa en van
de noodkredieten om de eurozone te laten aansterken.

Lees
hier meer over de berichtgeving van buitenlandse media.

9.29 uur: BES-eilanden stemmen voor het eerst

Voor het eerst kunnen inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba (de
'BES-eilanden') meedoen aan de verkiezingen. De eilanden hebben sinds 10
oktober 2010 de status van bijzondere gemeente. De stemlokalen gaan vanwege
het tijdsverschil om 13.30 uur Nederlandse tijd open en sluiten pas in de
nacht van woensdag op donderdag. (ANP)

9.23 uur: Pechtold: het was wel erg druk met debatten

D66-lijsttrekker Alexander Pechtold voelt ervoor het aantal
verkiezingsdebatten te beperken. In het Radio 1 Journaal liet hij woensdag
weten wel wat te zien in het Amerikaanse voorbeeld van drie debatten.

"Er zijn nog wel verbeteringen mogelijk. Deze keer was het wel erg druk",
vond Pechtold. Hij voegde eraan toe het ook prettig te vinden niet alle
onderwerpen in één debat langs te laten komen. Hij heeft liever een goed
onderwijs- of zorgdebat. (ANP)

9.21 uur: 'Een gezellige dag' op kleinste stembureau

"We maken er altijd een gezellige dag van. Het is hier een soort
buurtfeestje, want de inwoners van Marle zien elkaar niet zo vaak, maar op
een verkiezingsdag komen alle 46 stemgerechtigden hier even langs."

Dat zei Elly Westhoff vanmorgen, die samen met haar man Wim het kleinste
stembureau van Nederland runt. In haar huiskamer in Marle, een gehucht
behorend bij de Overijsselse gemeente Olst-Wijhe. Marle ligt zelf aan de
Gelderse kant van de IJssel en dat is precies de reden dat de Westhoffs een
stembureau in huis hebben: dat is ooit ingesteld toen het voor de inwoners
wegens hoogwater erg lastig was om aan de andere kant van de rivier te gaan
stemmen.

Elly Westhoff had woensdagmorgen vroeg nog geen buurtgenoten op bezoek gehad.
Maar wel inwoners van Olst-Wijhe, die het leuk vinden om bij hen te komen
stemmen. "Er is al een echtpaar geweest dat elke keer speciaal naar
Marle afreist", aldus het hoofd stembureau. Marle heeft altijd een
opkomst van meer dan 100 procent vanwege de grote belangstelling. (ANP)

9.19 uur: Wilders brengt stem uit in Den Haag

PVV-leider Geert Wilders heeft woensdagochtend zijn stem uitgebracht in Den
Haag. Wilders hoopt woensdag op een nieuwe stunt. Bij de vorige verkiezingen
wist de PVV een enorme winst te boeken en kwam de partij met 24 zetels in de
Tweede Kamer. (ANP)

Op Twitter liet Wilders zich vanmorgen uit:

9.17 uur: Kees van der Staaij stemt

SGP-lijsttrekker Kees van der Staaij heeft vanochtend al vroeg gestemd, op
zijn 44ste verjaardag.

9.09 uur: Dagobert heeft al gestemd

Ook de 'Koningin' mag stemmen. Maar op wie stemt ze dan?

(Het is vandaag al serieus genoeg, dus een grapje moet kunnen.)

9.05 uur: Wat blijft er over van de Kunduz-coalitie?

De zogenoemde Kunduz-partijen (VVD, CDA, D66, GroenLinks en ChristenUnie)
draaiden afgelopen mei een bezuinigingspakket van 12,4 miljard euro in
elkaar, om te zorgen dat het begrotingstekort van Nederland in 2013 onder de
drie procent zou uitkomen.

Opvallend genoeg is het gros van de maatregelen al vóór de verkiezingen in
hoog tempo door de Tweede Kamer gegaan. Maar enkele zware dossiers uit het
Lente-Akkoord zijn doorgeschoven: de beperking van de hypotheekrenteaftrek
en de afschaffing van de onbelaste reiskostenvergoeding voor
woon-werkverkeer.

Voor de begrotingsonderhandelingen die na Prinsjesdag volgen is relevant of de
partijen van het Lente-Akkoord een Kamermeerderheid houden. Op basis van de
peilingen lijkt dit niet waarschijnlijk.

- VVD, CDA, D66, GroenLinks, ChristenUnie (peilingen < 75 zetels)

8.58 uur: Kranten: u mag het zeggen

De ochtendkranten waren woensdag eensgezind op hun voorpagina's: de kiezer is
aan het woord. 'Nu mag u het zeggen', 'Hèhè, nu mogen wij wat zeggen',
koppen Sp!ts en nrc.next. "Na een roerige campagne zwijgen politici en
media en is het woord aan de hoogste macht: de kiezer", schrijft de
Volkskrant.

Trouw en AD schrijven ook over de kiezer die aan zet is en kiezen als insteek
de 'titanenstrijd' tussen PvdA en VVD. De Telegraaf is wat minder neutraal
en kopt 'Rechtsom of Samsom'. Gratis dagblad Metro houdt het op een simpel:
'Ga stemmen!' (ANP)

8.40 uur: Hoogtepunten laatste tv-debat

Voor de mensen die hun keuze nog niet hebben gemaakt, hier enkele hoogtepunten
uit het laatste tv-debat van gisteravond. Mark Rutte botste daarin met Geert
Wilders over het mislukte Catshuisberaad en Emile Roemer nodigde Diederik
Samson vergeefs uit om na de verkiezingen samen op te trekken.

 

8.39 uur: Welke coalitie kan?

Mark Rutte zette zich in de laatste campagneweek stevig af tegen de PvdA en
noemde een Paarse coalitie (VVD, PvdA, D66) zeer ver weg. Toch lijkt een
middenkabinet de meest realistische optie, nu het lastig wordt om
meerderheiden op Links (PvdA, SP, GroenLinks) of Rechts (VVD, PVV, CDA) te
vinden.

Welke combinaties voor een Kamermeerderheid maken een kans?

- VVD, PvdA, CDA (peilingen >75 zetels)

- VVD, PvdA, D66 (peilingen >75 zetels)

- VVD, PvdA, CDA en D66 (peilingen >75 zetels)

- VVD, PVV, SP (peilingen circa 75 zetels)

- VVD, PVV, CDA (peilingen < 75 zetels)

- PvdA, SP, GroenLinks, D66 (peilingen < 75 zetels)

8.26 uur: Lange rijen op stembureaus op NS-stations

Op de stembureaus op de stations in Utrecht en Amsterdam hebben woensdag al
honderden forenzen hun stem uitgebracht in de eerste uren. Dat heeft gezorgd
voor lange rijen, maar weinig oponthoud. Volgens de voorzitters van de
stembureaus loopt het ondanks de drukte lekker door.

Het stembureau op Amsterdam CS ging om 6.30 uur open. Nog voor openingstijd
stonden stemgerechtigden geduldig te wachten. Anderhalf uur later hadden
ongeveer 400 mensen het rode potlood gehanteerd. "Mensen ervaren het
als heel fijn dat ze op het station mogen stemmen", zegt voorzitter
Peter Kuijmans. Hij is blij dat er dit jaar twee stembureaus op het station
in Amsterdam zijn om de toestroom te kunnen opvangen.

Het stembureau op Utrecht CS is sinds 7.00 uur open. In het eerste anderhalf
uur betraden 460 forenzen de stemhokjes. "Het is druk. De rij is een
meter of 30, maar mensen klagen niet", zegt voorzitter Peter Csikos. "Mensen
die komen stemmen zijn enthousiast. Ze vinden het de moeite waard om ervoor
in de rij te staan, ondanks dat ze onderweg zijn", aldus Csikos. (ANP)

8.24 uur: Rutte stemt op Schippers

VVD-lijsttrekker Mark Rutte stemt woensdag op de nummer twee van de VVD-lijst
Edith Schippers, net als bij de vorige verkiezingen. Rutte stemt woensdag
aan het begin van de ochtend in zijn oude lagere school in Den Haag.

In het Radio 1 Journaal noemde de VVD-leider de laatste ontmoeting tussen
lijsttrekkers op dinsdagavond "een goed debat'' waar de lijsttrekkers
de confrontatie zochten waar dat nodig was.

Na het uitbrengen van zijn stem gaat Rutte als premier aan de slag om werk te
doen dat in de verkiezingstijd was blijven liggen. (ANP)

 

8.15 uur: 1,7 miljoen kijkers laatste tv-debat

Ruim 1,7 miljoen mensen hebben dinsdagavond op Nederland 1 gekeken naar het
laatste lijsttrekkersdebat, blijkt uit cijfers van Stichting Kijkonderzoek.
Alleen de voetbalwedstrijd Hongarije-Nederland (2,2 miljoen kijkers) en de
serie Goede tijden slechte tijden (bijna 1,8 miljoen) trokken meer publiek.
(ANP)

7.55 uur: Samsom stemt in Leiden

Diederik Samsom van de PvdA heeft woensdag als eerste van de lijsttrekkers van
de grote partijen gestemd. Hij deed dat in een zorgcentrum in zijn
woonplaats Leiden.

Vlak voordat Samsom zijn stem uitbracht zei hij dat hij kort maar goed had
geslapen na het laatste tv-debat dinsdagavond. "Ik geloof dat ik op de
bovenste van de lijst ga stemmen", zei de lijsttrekker desgevraagd. "Ik
stem op de Partij van de Arbeid en dan is het leuk om je eigen hokje een
keer rood te maken." (ANP)

7.30 uur: Stembureaus open

In heel Nederland kan er nu gestemd worden. De stembureaus gaan om 21.00 uur
weer dicht. In enkele gevallen kan dat ook eerder zijn, bijvoorbeeld in een
winkelcentrum dat om 18.00 uur sluit.

6.00 uur: Eerste stembureaus gaan open

Op sommige plekken, zoals enkele stations, gaan de stembureaus open.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl