De cijfers liegen er niet om: jaarlijks overlijden in Nederland bijna tweehonderd mensen na een ongeval op de fiets. Een helm verkleint de kans op hoofdletsel.

Maar zeg nu eerlijk: met een fietshelm op een omafiets, dat ziet er toch niet uit? Twee Zweedse ontwerpers hebben daar iets op bedacht: de Hövding.

De Hövding – Zweeds voor opperhoofd – is een kraag met een airbag die zichzelf bij een aanrijding of val in een tiende van een seconde opblaast.

Nog voordat je de motorkap of het asfalt raakt, worden je hoofd en nek beschermd door een met lucht gevulde capuchon. De ‘zwarte doos’ registreert bovendien informatie over je duikeling. Bekijk hieronder een filmpje van de Hövding in werking.

Negen jaar geleden is het idee voor de Hövding in het Zweedse Lund geboren, nu is de gadget ook in fietsland Nederland te koop. Z24 sprak met één van de bedenkers van de Hövding, Terese Alstin.

Wat? Hövding, een airbaghelm voor fietsers

Wie? Anna Haupt en Terese Alstin

Waar? Via de webshop overal ter wereld.

Hoe is het idee voor de Hövding ontstaan?  

"Toen Anna en ik in januari 2005 een idee voor onze scriptie voor de master industrieel ontwerp zochten, was er  in Zweden een hevig debat gaande over het verplichten van helmen voor fietsende kinderen jonger dan vijftien. Veel mensen waren tegen die verplichting. Daarom vonden we het een uitdaging om een helm te bedenken die mensen met plezier dragen, dus zonder ze te dwingen."

Hoe hebben jullie dat aangepakt? 

"In gesprekken met Zweedse fietsers hebben we geïnventariseerd waarom ze niet graag een helm dragen. Slechts twintig procent van de Zweedse fietsers draagt er één, terwijl ook hier ieder jaar veel doden en gewonden vallen. Argumenten die werden genoemd waren dat een traditionele helm niet praktisch en niet modieus is en je coupe ruïneert. In één van die brainstorms viel het woord 'onzichtbaar'. Omdat dat woord bleef terugkomen, zijn we gaan nadenken over de vraag hoe een onzichtbare helm eruit moet zien. Zo kwamen we bij de airbagtechnologie."

Is het een volwaardige helm?

"Ja, hij voldoet aan Europese eisen en is door de grootste verzekeraar van Zweden getest als beste van dertien verschillende helmen. Hij beschermt niet alleen je hoofd, maar ook je nek. Hij vangt een klap tot drie keer beter op dan een gewone helm. Ook beschermt hij tegen een eventuele tweede klap. Veel traditionele helmen werken na één klap niet meer. De Hövding blijft opgeblazen."

Maar daarna moet je hem weggooien?

"Ja, hij is één keer bruikbaar. Hier in Zweden hebben we een deal met die verzekeraar. Wie met een in Nederland aangeschaft exemplaar een ongeluk krijgt, krijgt van de distributeur vijftig procent korting op een nieuwe."

Het is ook een mode-item? 

"Klopt. We willen dat mensen hem graag dragen. Daarom hebben we veel verschillende uitvoeringen. Met de verschillende sjaals kan iedereen een eigen stijl kiezen die goed bij zijn of haar outfit past."

Hoe financieren jullie de Hövding? 

"Tien verschillende investeerders hebben er geld ingestoken. Een daarvan is Industrifonden: een investeringsfonds dat ooit door de Zweedse overheid is opgericht, maar wel onafhankelijk van de overheid werkt. Bij de tien investeerders hebben we in totaal iets meer dan 10 miljoen euro opgehaald. Industrifonden legt het meeste in."

Hoeveel zijn er al verkocht? 

"Dat kan ik niet exact zeggen, maar ettelijke duizenden. We hebben nu distributeurs in Zweden, Noorwegen, Finland, Denemarken, Duitsland, Oostenrijk, België en Nederland en de Hövding is te koop in 250 winkels. Binnenkort gaan we naar Japan. Dat wordt spannend, want Japanners houden wel van design en techniek."

En ze hebben geld. Hij kost 399 euro. Waarom zo veel? 

"Hij is helaas aan de prijzige kant ja. Maar als je bedenkt dat het je leven kan redden, valt het wel mee. De ontwikkelingskosten waren hoog en we produceren nog niet op heel grote schaal. Bovendien, voor een airbag in een auto betaal je hetzelfde. Maar omdat het totale kostenplaatje van een auto veel groter is, is dat gevoelsmatig anders. We werken nu aan het optimaliseren van de productie en logistiek."

Volgens de Fietsersbond beschermt de Hövding niet bij een aanrijding met hoge snelheid.

"Fietsers die met hoge snelheid worden aangereden raken waarschijnlijk wel gewond aan hun lichaam, maar niet aan hun hoofd. Uit tests blijkt trouwens dat hij wel goed beschermd bij hoge snelheden. Toch zullen veel mensen hem juist binnen de bebouwde kom gebruiken. Daar rijden automobilisten minder hard. Voor een ongeluk heeft de automobilist de fietser meestal al gezien en is afgeremd."

Zijn er al succesverhalen? 

"Zeker. Een jaar geleden kreeg ik een brief van een meisje uit Berlijn. Ze schreef me dat ze hard was aangereden en dankzij de Hövding geen hoofdwond had. Die brief draag ik altijd bij me. Een vriendin is twee keer op dezelfde manier met haar hoofd op een ijzig stuk weg gevallen. De keer dat ze Hövding droeg, had ze veel minder hoofdletsel. En mijn collega Anna is onlangs zelf gevallen, waarbij de Hövding zijn werk heeft gedaan. Geweldig toch, gered worden door je eigen product?"

Nederland kent geen helmplicht voor fietsers. Is dat geen must voor succes?

"We willen niet dat mensen hem kopen en dragen omdat het verplicht is. Wel omdat hij veilig, mooi en comfortabel is. Fietsen is een globaal fenomeen, overal ter wereld associëren mensen het met vrijheid. En omdat ze niet bereid zijn concessies te doen aan die vrijheid, slaat de traditionele helm niet aan."

"Nederland is natuurlijk het fietsland bij uitstek. Omdat de faciliteiten voor fietsers in Nederland zo goed zijn en omdat het zo'n belangrijk onderdeel is van de cultuur, zijn veel Nederlandse fietsers niet bang om te vallen. Maar ik wil levens redden met de Hövding."