Gert van Vugt (27) kijkt vanuit een plastic tuinstoel tevreden naar de duurzame woning die zijn team heeft neergezet in het Limburgse Melderslo. Het rossige hout glimt in de felle middagzon. Om de warmte buiten te houden zijn de witte gordijnen achter de negen ramen dicht. Binnen blaast een mobiele airco.
Het is de dag van de presentatie. De dag dat het bijna twee jaar oude bedrijf Sustainer Homes zijn eerste modulaire woning oplevert die volledig in zijn eigen energiebehoefte voorziet. Een uur voordat de ruim driehonderd gasten komen, verruilt Van Vugt zijn korte broek voor een zwarte pantalon, wit overhemd en nette schoenen. Een CEO moet presentabel zijn, ook op een bloedhete zomerdag.
Tiny House Movement
Permanent wonen in een klein huis is een beweging uit de VS, waar er na de crisis behoefte ontstond aan goedkopere huisvesting. Op trailers bouwden pioniers voor enkele tienduizenden dollars een eigen woning van 10 tot 50 vierkante meter. Het past in de filosofie van eenvoudiger leven: meer vrijheid, minder spullen en minder belasting voor het milieu.
Ook in Nederland wint de zogeheten ‘Tiny House Movement’ langzaam aan terrein. De gemeentes Alkmaar en Almere doen al proeven met de mobiele mini-huisjes, die vaak zonder hypotheek te financieren zijn. Bouwbedrijf Heijmans ontwikkelde de verplaatsbare Heijmans One, Wikkelhouse ontwierp een huis van golfkarton en Mill Home bouwt kleine huisjes in diverse formaten.
Het is een trend waar Sustainer Homes op meelift, al zijn hun woningen volgens de strikte definitie geen ’tiny house’. “Ons doel was om een woning te ontwerpen die tien keer zo duurzaam is als een normaal huis”, vertelt Van Vugt. Dat is gelukt. “Wij zijn de hele bouwsector op de kop aan het zetten.”
Houtskeletbouw
Staal en beton zijn vermeden in de duurzame woning. Dat zijn twee bouwmaterialen met een grote ecologische voetafdruk. Sustainer Homes kiest voor een skelet van hout dat komt uit duurzaam beheerde Europese bossen.
Het huis in Limburg bestaat uit vijf modules van 3,5 bij 2,5 meter. Het is als een soort LEGO, legt Van Vugt uit. Door de houten geraamtes te schakelen en stapelen zijn allerlei ontwerpen mogelijk. De minimale levensduur van een woning is vijftig jaar.
Het Groningse bedrijf DK Modulair maakt de modules, inclusief ingebouwde keuken en badkamer. Een robot freest de losse onderdelen zeer nauwkeurig, waardoor er nauwelijks hout verloren gaat. “Bij normale bouw is er zo’n 20 procent verlies van bouwmateriaal”, geeft Van Vugt aan. “Bij ons is dat bijna nul.”
De losse modules gaan op de vrachtwagen naar de plek waar het huis moet komen. Daar koppelt het team van Sustainer Homes de houten blokken en sluit de energiesystemen aan. Ook de overstek wordt dan geplaatst. Die houdt in de zomer de hoogstaande zon buiten en laat in de winter het licht van de lage zon binnen.
Zeecontainer ombouwen
Het houten huis is het voorlopige eindresultaat van een tweejarige zoektocht naar de ideale duurzame woning. Sustainer Homes begint in 2014 als een gedachte-experiment op een Eindhovens terras. Van Vugt en middelbareschoolvriend Wolf Bierens hebben dan nog een bedrijfje dat zonnepanelen installeert.
Ze zien een grote bestelbus staan en bedenken hoe ze die bewoonbaar kunnen maken. Wat heb je nodig aan stroom? Hoeveel zonnepanelen passen er op het dak? Hoe richt je de kleine ruimte zo efficiënt mogelijk in?
Bierens en Van Vugt kiezen uiteindelijk voor een zeecontainer: groot genoeg om voldoende zonnepanelen op te plaatsen, groot genoeg om in te wonen. Het inmiddels zevenkoppige team tovert eentje om tot zelfvoorzienende woning, die voor 70.000 euro verkocht aan energiebedrijf Eneco.
Al snel blijkt er een fundamenteel probleem met de zeecontainer: de plafondhoogte voldoet niet aan de technische voorschriften van het Bouwbesluit. Permanente bewoning mag niet van de wet. “Toen zijn we de container weg gaan denken”, zegt Van Vugt. “Dat bleek op alle mogelijke manieren goedkoper, duurzamer en sneller.”
Energiesystemen
Van een piepjonge startup is Sustainer Homes inmiddels uitgegroeid tot een professioneel bouwbedrijf. De zeecontainer is verleden tijd, maar de energiesystemen die ervoor zijn ontwikkeld zijn terug te vinden in de zelfvoorzienende Limburgse LEGO-woning.
Op het dak liggen 27 zonnepanelen die in combinatie met een accusysteem voldoende elektriciteit leveren voor de verlichting, tv, koelkast en andere apparatuur.
De regen die op het dak valt, belandt in een grote tank van enkele duizenden liters. Na zuivering komt de neerslag als helder drinkwater uit de kraan. Een aansluiting op het water- of elektriciteitsnet is niet nodig. Nooit meer een energierekening dus.
Het huis wordt verwarmd door een warmtepomp, een soort omgekeerde koelkast. Die verzamelt warmte uit de buitenlucht en geeft die binnen af via een ventilatiesysteem. Samen met de zonnepanelen, driedubbel isolatieglas en oriëntatie op het zuiden is het binnen ook 's winters, als er minder zonuren zijn, aangenaam.
Sustainer Homes heeft voor de afgelopen twintig jaar de weergegevens geanalyseerd. Daaruit blijkt dat de woning geen enkele dag in de problemen zou zijn gekomen qua energieverbruik. Voor de komende twintig jaar verwacht de startup niet anders.
Financiering
En het afvalwater? Dat wordt gezuiverd met een plantenfilter of een mini-zuiveringsinstallatie (IBA) en stroomt de grond in. Een aansluiting op het riool is niet nodig, en dat betekent dat de woning praktisch overal neergezet kan worden.
Zoals op landgoed D’n Eykelenbosch in Melderslo, waar Peter Slijpen het duurzame huis heeft laten plaatsen. Hij is samen met zijn dochter Imke eigenaar van Stichting Phien, een organisatie die ecologisch wonen wil bevorderen. Het eerste kindje van Sustainer Homes is zodoende een demonstratiehuis voor de plannen van de ideële stichting.
Slijpen heeft de woning zelf gefinancierd, met geld uit de verkoop van zijn Venlose IT-bedrijf. De ondernemer wilde alles erop en eraan. De “Rolls-Royce onder de Sustainer Homes”, zoals Van Vugt het omschrijft, heeft een woonoppervlak van ruim 40 vierkante meter en voorziet volledig in zijn eigen energie.
De simpelste versie van de woning, die energieneutraal is maar niet zelfvoorzienend, kost 55.000 euro, exclusief btw, fundering en transport. Met zonnepanelen, accusysteem, waterreservoir en plantenfilter gaat dat richting een ton. (Zie ook deze rekentool op de site van Sustainer Homes.)
Voor een Sustainer-huis is het mogelijk om een zelfbouwhypotheek te krijgen, zegt Van Vugt. In de komende maanden komt de startup met een specifiek financieel product, waarover het nu nog gesprekken voert met een Nederlandse bank.
Houten interieur
De eerste genodigden komen aan op de voormalige camping. Sommigen op de fiets, anderen met de auto. Caribische muziek schalt door de speakers die zijn opgesteld rond de grote partytent waar de hapjes en drankjes zijn uitgestald op lange, houten tafels.
“Er start weer een rondleiding”, roept een medewerker van Sustainer Homes door de microfoon. Groepjes van geïnteresseerde klanten, vrienden en familieleden krijgen een tour om en door het huis. Het gras is net ingezaaid, dus lopen ze één voor één lopen over een smal pad van planken naar binnen.
Het interieur draait om natuurlijke materialen. De wanden, het plafond, zelfs de keuken is van hout. “Typisch Peter”, zegt de rondleidster over de eigenaar van de woning. Bezoekers zijn vol lof uit de eikenhouten vloer, die, zo vertelt hij later, Van Vugt zelf heeft ingeölied.
Diverse doelgroepen
De doelgroep van Sustainer Homes is divers. “Voor particulieren is het een manier om aan hun droomwoning te komen zonder de hoofdprijs te betalen”, zegt Van Vugt. Geïnteresseerden gaan eerst om tafel zitten met een architect die de wensen op papier zet en kijkt hoeveel modules er nodig zijn.
Daarmee onderscheidt zijn bedrijf zich volgens Van Vugt ten opzichte van andere verplaatsbare huizen als de Heijmans One. “Het LEGO-systeem biedt de voordelen van standaardisering, maar is ook flexibel genoeg om aan te passen aan de voorkeuren van de klant”, aldus de 27-jarige directeur. “Als je iets laat bouwen waar je je leven in gaat doorbrengen, wil je het ook je eigen kunnen maken.”
Naast particulieren tonen vakantieparkhouders en ondernemers interesse. Zo gaat Sustainer Homes het nieuwe kantoor van de Nederlandse modeketen Sissy Boy bouwen in een Amsterdamse bedrijfshal. Die zal bestaan uit zo'n honderd modules. Sissy Boy kan de komende zeven jaar terecht in de leegstaande loods. Als het contract afloopt, kan de kledingketen het kantoor verplaatsen naar een andere locatie. Van Vugt: “Leegstaande loodsen zijn er in Nederland genoeg.”
Een ambitieus project is het paviljoen dat op een opgespoten strand in Zeeland moet verrijzen. De opdrachtgever wacht nog op goedkeuring van de gemeente.
Crowdfundingcampagne
Met de lopende projecten verwacht Van Vugt dit jaar quitte te draaien. “We hebben nu vijftien klanten die een kavel plus financiering hebben. En we krijgen een opdracht per week binnen voor een huis.”
Om het huis in Melderslo te bouwen heeft Sustainer Homes een lening van Stichting DOEN gekregen. Vorig jaar won het jonge bedrijf bovendien de ASN Bank Wereldprijs, waarmee het 10.000 euro in de wacht sleepte. Broedplaats Startupbootcamp stopte eerder al 15.000 euro in de startup.
Volgens Van Vugt heeft zijn bedrijf op dit moment geen financiering nodig, maar ontbreekt geld om de groei te versnellen. Daarom wil het bedrijf nog voor het einde van het jaar een crowdfundingcampagne lanceren op OnePlanetCrowd. Over het bedrag kan Van Vugt nog geen uitspraken doen.
Uitbreiden naar andere Europese landen staat ook nog steeds op de planning; aanvragen uit het buitenland zijn er genoeg. Maar voorlopig wil Van Vugt zich richten op de Nederlandse projecten. Het orderboek voor de duurzame, houten woningen is tot ver in 2017 gevuld.
En de zeecontainer waar het allemaal mee begon? Die staat nu tijdelijk naast het kantoor van de startup in Utrecht en wordt gebruikt als proefopstelling. Van Vugt: “Heel fijn als je tot laat door wilt werken en een nachtje wilt blijven.”