- Er is een groot verschil tussen de stijging van maandelijkse termijnbedragen die huishoudens aan energieleveranciers betalen, en de stijging van de energieprijzen voor nieuwe, variabele contracten.
- Volgens economen van ABN AMRO is de beperkte stijging van de termijnbedragen reden om te wachten met massale overheidssteun om de pijn van de hoge energierekening te verzachten.
- Er is echter wel een groeiende groep die te maken heeft met extreme stijgingen van de kosten voor stroom en gas.
- Lees ook: Voorkom hoge eindafrekening voor energie: bepaal in 3 stappen of je termijnbedrag omhoog moet door hoge prijzen stroom en gas
Er is een groot verschil tussen de stijging van energieprijzen voor gas en stroom voor nieuwe klanten die variabele contracten afsluiten, en de stijging die te zien is bij de termijnbedragen die je betaalt als je al klant bent bij een energieleverancier.
De termijnbedragen stijgen nog beperkt en daarom zou de overheid nog moeten wachten met massale steun om hoge energiekosten voor huishoudens op te vangen. Dat stelt hoofdeconoom Sandra Phlippen van ABN AMRO tegenover het AD.
Het argument van Phlippen is dat als je te vroeg met massale overheidssteun komt, terwijl de energielasten nog maar beperkt gestegen zijn, dit de inflatie kan aanwakkeren via een bestedingsimpuls.
Uit transactiedata van ABN AMRO blijkt dat het gemiddelde, maandelijkse termijnbedrag dat klanten van energieleveranciers betalen, in augustus op 166 euro lag, tegen 132 euro in dezelfde maand een jaar eerder Dat is een plus van 26 procent.
Kijk je naar de stijging van gemiddelde tarieven van stroom en gas voor nieuwe, variabele contracten, dan ontstaat een heel ander beeld. Zo lag volgens gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek het gemiddelde variabele leveringstarief voor gas inclusief belastingen afgelopen maand op 2,60 euro per kuub, tegen 0,88 euro in dezelfde maand een jaar eerder. Het gemiddelde variabele tarief is daarmee met een factor drie gestegen in een jaar tijd.
Voor stroom noteert het CBS in augustus voor nieuwe, variabele contracten een gemiddeld leveringstarief van 0,58 euro per kWh, tegen 0,24 euro per kWh in dezelfde maand een jaar eerder. Dat is bijna 2,5 keer zoveel.
Er lijkt dus een flink verschil te zijn tussen de stijging van variabele energietarieven voor nieuwe klanten van energieleveranciers en datgene wat huishoudens in doorsnee per maand betalen.
Termijnbedrag energierekening stijgt minder hard dan variabele tarieven stroom en gas
Energieleveranciers laten klanten doorgaans 12 maanden lang een vast maandbedrag betalen. Na afloop van zo’n 12-maandsperiode wordt dan een verrekening gemaakt op basis van het daadwerkelijke verbruik van gas en stroom en de bijbehorende prijzen.
Tot vorig jaar was het zo dat prijzen bij een variabel contract veelal twee keer per jaar werden aangepast: in januari en juli. Maar door de onstuimige prijsontwikkeling passen de meeste energieleveranciers de prijzen inmiddels veel vaker tussentijds aan. Daarbij is het nog wel zo dat bestaande klanten regelmatig een ander, lager tarief aangeboden krijgen, vergeleken met de standaardcontracten voor nieuwe klanten met variabele prijzen.
Doordat de termijnbedragen geleidelijker worden aangepast dan de variabele tarieven voor nieuwe klanten, sijpelen de hogere prijzen voor stroom en gas voor de meeste huishoudens ook geleidelijk door.
Het gemiddelde termijnbedrag van 166 euro per maand dat huishoudens momenteel betalen voor stroom en gas volgens ABN AMRO, ligt in lijn met transactiedata die ING afgelopen week publiceerde. Daar rolde een gemiddeld termijnbedrag van 170 euro uit in augustus dit jaar, tegen 138 euro in dezelfde maand een jaar eerder. Een plus van 23 procent.
Echter, de economen van ING toonden ook de spreiding van de stijging van termijnbedragen voor verschillende huishoudens. Daaruit bleek onder meer dat voor 13 procent van de huishoudens het termijnbedrag in augustus 100 euro of meer hoger ligt dan een jaar geleden. Voor 1 procent van de huishoudens is het termijnbedrag zelfs 300 euro of meer gestegen.
Er is dus al wel een groeiende groep voor wie de energierekening problematisch dreigt te worden. De politieke discussie zal daarom op scherp blijven staan, waarbij de vraag is of er voor schrijnende gevallen al iets gedaan moet worden door de overheid om de pijn van de hoge energierekening te verzachten.
Jetten wil aanbieden vaste contracten energie verplichten
Minister Rob Jetten van Klimaat en Energie kondigde zondag overigens tijdens de Abel Herzberg-lezing aan dat hij energieleveranciers wil verplichten om naast variabele contracten, ook altijd contracten aan te bieden waarbij de prijzen voor langere tijd vaststaan.
Leveranciers leveren nu vrijwel enkel flexibele contracten aan, vanwege de sterk gestegen gasprijzen. Klanten komen daardoor in de problemen, omdat ook hun maandbedrag stijgt. Wanneer het plan ingaat, is nog niet bekend, aldus het ministerie van Economische Zaken. Dinsdag op Prinsjesdag zal de minister er meer details over bekendmaken, aldus een woordvoerder.
Een deel van het kabinet overlegt zondagmiddag met de fractievoorzitters van de vier coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie over de stijgende energieprijzen. De Tweede Kamer voerde afgelopen week de druk op het kabinet op om alsnog met een ingreep te komen voor dit najaar. Dat moet ervoor zorgen dat mensen hun energierekeningen kunnen betalen.
Eerder deze week beloofde Jetten aan de Kamer "alles eruit te persen" om te kijken "wat er boven dat forse pakket voor 2023 mogelijk is" voor het najaar. Woensdag zei hij al dat niemand deze winter mag worden afgesloten van gas en elektriciteit omdat de energierekening niet meer kan worden betaald.
In Amsterdam zei Jetten dat hij op Prinsjesdag komt met plannen die er "een flinke schep bovenop doen om klimaatverandering tegen te gaan en de extra uitstoot van kolencentrales compenseren". Het kabinet maakt dan bekend hoe het ervoor wil zorgen dat mensen komende winter en ook daarna niet in de kou zitten.
Jetten: "Net als in de jaren zeventig drukt een energiecrisis ons met de neus op de feiten: we hebben jarenlang te weinig gedaan om van onze verslaving aan fossiele brandstoffen af te komen." En: "We zullen nog harder moeten werken; nog meer moeten doen. We zijn het aan onszelf en aan toekomstige generaties verplicht om nu hard, doortastend en diep in te grijpen om het tij te keren."