Hoe zit het precies met Starbucks en de illegale staatssteun die het volgens de Europese Commissie van de Nederlandse overheid heeft ontvangen? Het draait om royalty’s, oftewel winst die als kosten de boeken ingaat.
De Europese Commissie stuurde vorig jaar een brief aan de Nederlandse regering (pdf) waarin de verdenkingen tegen Starbucks uiteen werden gezet. De fiscale constructie werkt zo.
Het Amerikaanse Starbucks is niet één groot bedrijf dat alle 22.000 winkels aanstuurt, maar juist een collectie van veel kleine ondernemingen verspreid over de wereld. Het heeft ook een aantal vennootschappen in Nederland en de rest van Europa. Sommige bedrijven zijn slechts brievenbusfirma’s.
Starbucks’ dochterbedrijven verkopen elkaar diensten en goederen en sturen onderling facturen. Het gaat niet om transacties tussen onafhankelijke bedrijven, maar om het verplaatsen van vermogen van het ene naar het andere land.
Winst naar Engeland
De ‘staatssteunketen’ begint in Zwitserland, waar een onderneming genaamd Starbucks Coffee Trading SarL bonen inkoopt. De Zwitsers verkopen de bonen aan het dochterbedrijf Starbucks Manufacturing BV, gevestigd in Nederland. De Nederlandse vestiging in Amsterdam roostert de bonen en verkoopt die aan weer andere dochterbedrijven van Starbucks.
Starbucks Manufacturing BV - op haar beurt weer eigendom van het eveneens Nederlandse Starbucks Coffee EMEA BV - verdiende in de voorbije jaren goed. De winst bedroeg in de periode 2009 tot 2012 3,5 miljoen, 14,5 miljoen en 8,1 miljoen euro per jaar. Maar van dat geld ging respectievelijk 1,1 miljoen, 12,4 en 5,8 miljoen euro naar de brievenbusfirma Alki in Engeland.
Royalty's over recepten
In de boeken wordt dit geld aangemerkt als royalty's, die de Nederlandse vestiging betaalt aan Alki voor de recepten om authentieke Starbucks-koffiebonen te roosteren. Op papier maakten de Nederlandse poten van Starbucks dus nauwelijks winst maar juist torenhoge kosten - en daar is geen belasting over betaald.
(klik voor vergroting)
Tussen 2009 en 2012 betaalde Starbucks Manufacturing BV 1,2 miljoen euro aan belasting in Nederland. Tegelijkertijd vloeide 19,3 miljoen euro naar Alki, dat in Engeland niet belast wordt. Alki, zo bleek uit onderzoek van The Wall Street Journal, heeft geen enkele werknemer. Het adres van Alki zou hetzelfde zijn als de belastingadvocaten van Starbucks.
Royalty's bewegen mee met winst
Volgens de Europese Commissie kan het recept om koffiebonen te branden niet zoveel waard zijn als Starbucks claimt; de royalty's die Starbucks Manufacturing BV betaalt zijn ongewoon hoog.
Ook valt het de commissie op dat de hoogte van de royalty's meebeweegt met de ontwikkeling van de winst. Als de winst omhoog of omlaag ging, veranderde ook de afdracht aan Alki.
De cirkel is nu rond, want Alki was de eigenaar van Starbucks Coffee EMEA BV in de Amsterdamse haven. Het in Engeland gevestigde Alki was via weer andere Nederlandse tusseneigenaars een volle dochter van Starbucks Coffee International Inc., het moederbedrijf dat we allemaal kennen. Inmiddels is Alki opgeheven.
Te weinig belasting heffen is staatssteun
Bedrijven en de Nederlandse Belastingdienst maken afspraken over dit soort constructies, die volgens staatssecretaris Eric Wiebes van Financiën in lijn zijn met richt van de OESO, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling. “De methode die Nederland in het dossier Starbucks Manufacturing heeft gebruikt, is internationaal erkend en leidt ertoe dat binnen het Starbucks-concern dezelfde prijzen worden gehanteerd als tussen onafhankelijke partijen”, aldus Wiebes.
Volgens Brussel is de Belastingdienst veel te ver gegaan in het accommoderen van Starbucks. Nederland heeft Starbucks niets betaald, maar heeft willens en wetens te weinig belasting geheven en dat is hetzelfde als staatssteun.
Ironisch is overigens dat de 'deal' met Starbucks bezegeld werd in 2008. De koffieketen had toen nog slechts een vestiging op Schiphol en was verder geheel afwezig op de Nederlandse markt.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl