Over de financiële problemen bij spoorbeheerder ProRail lag PvdA-staatssecretaris Wilma Mansveld al maanden onder vuur. Maar nu is het de harde kritiek in het rapport over het fiasco met flitstrein Fyra dat haar de das omdoet.

Mansveld trad woensdag af als staatssecretaris die verantwoordelijk is voor het spoor naar aanleiding van de conclusies van de parlementaire enquêtecommissie Fyra.

De bewindsvrouw verklaarde kort nadat de hogesnelheidstrein Fyra tussen Amsterdam en Brussel eind 2012 ging rijden dat niemand de opstartproblemen had verwacht. Maar een aantal direct betrokkenen was wel degelijk op de hoogte hiervan. De staatssecretaris heeft de Kamer onjuist geïnformeerd “door te zeggen dat niemand de slechte prestaties van de Fyra had verwacht”, oordeelt de commissie.

Mansvelds conclusie komt na overleg met PvdA-partijleider Diederik Samsom en met PvdA-vicepremier Lodewijk Asscher. Het onjuist informeren van de Kamer is een politieke doodzonde, waaruit maar een conclusie viel te trekken.

Met haar aftreden neemt Mansveld ook verantwoordelijkheid voor de fouten van haar voorgangers in het Fyra-dossier, zei ze woensdag in een korte toelichting. Als staatssecretaris is ze ook verantwoordelijk voor wat zich sinds de jaren negentig in het dossier heeft afgespeeld. “Het is mijn democratische plicht om ook verantwoordelijkheid te nemen voor eventuele fouten van mijn voorgangers”, zei ze.

Ze zei ook dat ze het debat over de lessen die getrokken moeten worden uit het Fyra-debacle graag zou voeren. "Maar dat is niet mogelijk als het slechts in het teken staat van het al dan niet aanblijven van mij als verantwoordelijk staatssecretaris."

Onder vuur om ProRail

De PvdA-staatssecretaris lag al maanden onder vuur over een ander spoorwegdossier: de financiële problemen bij spoorbeheerder ProRail. Mansveld overleefde met mea culpa's en beloften om documenten naar de Kamer te sturen een maand geleden nog een spannend ProRail-debat. Eigenlijk plaatste de Kamer haar toen onder curatele. Zelf wilde ze daar niks van weten en verklaarde na afloop "extra gemotiveerd" te zijn om door te gaan.

Maar binnen haar eigen ministerie van Infrastructuur en Milieu en binnen haar eigen partij was al even duidelijk dat ze beter moest presteren. Haar stugge en formele houding ergerden de Kamer. Haar politieke radar leek bij cruciale debatten over het spoor regelmatig uitgeschakeld te zijn.

Gedeputeerde in Groningen

Politieke ervaring op het nationale toneel had ze niet toen ze in november 2012 aantrad in het tweede kabinet-Rutte. In Groningen zat ze jaren voor de PvdA in de Provinciale Staten. Voor haar vertrek naar het Binnenhof was ze anderhalf jaar gedeputeerde in de noordelijke provincie.

Amper drie maanden aan het roer moest Mansveld al diep door het stof in de Kamer. Ambtenaren hadden een belangrijk rapport over spoorbeheerder ProRail niet naar de Kamer gestuurd. Ze haalde de kou uit de lucht met haar excuses, maar de toon in de Kamer was gezet.

Sindsdien ging het bij het spoor nogal eens fout. Verbouwingen van stations bleken veel duurder dan gepland, ProRail verdoezelde voor het ministerie een verlenging van onderhoudscontracten en de NS pleegde fraude bij een aanbesteding in Limburg, om maar een paar politieke obstakels te noemen.

Dijsselbloem en Schultz blijven aan

Steeds vaker klonk in de Kamer de vraag of Mansveld wel opgewassen was tegen de uitdagingen van haar taak. Discussie over haar onderwerpen (klimaat en luchtvaart) was er trouwens niet. Maar het spoor maakte van haar aangeschoten wild. Uiteindelijk heeft de harde kritiek in het rapport over het Fyra-fiasco haar woensdag de das omgedaan.

De ministers Jeroen Dijsselbloem (Financiën) en Melanie Schultz (Infrastructuur) worden in het rapport ook verwijten gemaakt maar die wel zijn van minder ernstige aard. Dijsselbloem heeft de Kamer onvolledig geïnformeerd over wanneer verkochte Fyra-treinen geld zouden opleveren. Schultz heeft in het vorige kabinet een te rooskleurig beeld geschetst van de mogelijke oplossingen voor de problemen met de Fyra.

Mansveld vijfde die opstapt uit Rutte-II

Mansveld is de vijfde bewindspersoon die opstapt uit het kabinet Rutte-Asscher. PvdA’er Co Verdaas was in december 2012 de eerste die aftrad. Hij was staatssecretaris van Economische Zaken maar kwam in opspraak door zijn declaratiegedrag in zijn vorige baan als gedeputeerde in Gelderland.

VVD-staatssecretaris van Financiën Frans Weekers was eind januari 2013 de volgende die opstapte. Hij trad af aan het einde van een urenlang en voor hem pijnlijk verlopen debat over problemen bij de Belastingdienst met de uitbetaling van huur- en zorgtoeslagen.

In maart van dit jaar waren het de VVD’ers Ivo Opstelten en Fred Teeven die opstapten als minister en staatssecretaris van Veiligheid en Justitie. Aanleiding was dat er alsnog een bonnetje opdook binnen hun ministerie over een deal die Teeven vijftien jaar eerder sloot met een drugscrimineel. Daarmee was meer geld gemoeid dan wat Opstelten de Kamer had gemeld.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl