- Rondom de Russische president Vladimir Poetin opereert een groep machtige figuren die ook wel wordt aangeduid als ‘silovarchen’.
- Het gaat hier om mensen met een achtergrond in de Russische veiligheidsdiensten die sleutelposities bij belangrijke bedrijven of in het staatsapparaat bekleden.
- De banden tussen Poetin en de ‘silovarchen’ zijn hechter dan de relaties die Poetin onderhoudt met rijke zakenlui.
- Lees ook: Russische oligarchen houden niet alleen van hun superjachten – ze dienen voor de elite ook als statussymbool
De afgelopen weken kwamen Russische oligarchen, zeer rijke zakenlieden die tot de rijkste personen ter wereld behoren, flink onder druk te staan.
Veel oligarchen werden getroffen door Westerse sancties in verband met de Russische invasie van Oekraïne, waarbij de Amerikaanse regering de Russische strijdkrachten ervan heeft beschuldigd oorlogsmisdaden te hebben begaan.
In de jaren negentig ontstond er in Rusland een nieuwe elite, de zogenaamde silovarchen. Dit is een overkoepelende term die in 2006 werd bedacht door Daniel Treisman, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Universiteit van Californië.
De term is een combinatie van de woorden oligarch en siloviki. Laatstgenoemd woord verwijst naar “krachtige mensen” en duidt op leidinggevende figuren bij de Russische veiligheidsdiensten zoals de voormalige KGB, waar president Vladimir Poetin zelf lange tijd werkzaam was.
Volgens Treisman hebben oligarchen die alleen vanuit de zakenwereld zijn opgeklommen niet zo'n grote politieke invloed, in tegenstelling tot wat wordt gedacht. Silovarchen zijn over het algemeen genomen machtiger.
Analist Hugo Crosthwaite van het geopolitieke onderzoeks- en adviesbureau Dragonfly zegt tegen Insider dat siloviki in wezen deel uitmaken van de naaste omgeving van Poetin. Poetin is een voormalig lid van de KGB, de inlichtingendienst die nu bekend als de Federale Veiligheidsdienst (FSB) - Russisch Federalnaya Sluzhba Bezopasnosti. Hieruit volgt logischerwijs het argument dat de president zelf een silovik is.
"Ik denk dat het belangrijke punt met siloviki is dat zij deel uitmaken van het regime van president Poetin en niet een aparte groep zijn die er los van staat", zegt Crosthwaite. "Siloviki staan uiteindelijk dichter bij de president dan oligarchen."
Wie zijn de silovarchen?
Enkele van de bekendste silovarchen bekleden hoge posities bij Russische energiebedrijven of belangrijke aan de staat gelieerde instanties, aldus Treisman en Costhwaite.
Topman Alexei Miller van het staatsgasbedrijf Gazprom heeft geen achtergrond bij de veiligheidsdiensten, maar wordt toch beschouwd als een silovarch, omdat Gazprom tot het silovarchen-imperium behoort.
Igor Setsjin wordt beschouwd als de machtigste bestuurder in Rusland na Poetin, Hij is een naaste vertrouweling van de president. Setsjin is de CEO van Rosneft, een oliemaatschappij die wordt gebruikt als een van Poetins belangrijkste geopolitieke instrumenten. In het midden van de jaren 1980 diende Setsjin als militair tolk in Mozambique en Angola.
Vladimir Jakoenin, een voormalige generaal en een van de meest ideologisch gemotiveerde silovarchen, riep op tot nauwere banden tussen de Slavische naties en een herwaardering van de orthodox-christelijke waarden, aldus Treisman. Hij is de voormalige topman van de Russische Spoorwegen en werkte daarvoor bij het ministerie van Transport.
Hier is een lijst van andere personen die als silovarchen worden beschouwd. Deze namen zijn gebaseerd op het onderzoek van Treisman.
Silovarchen | |
| Viktor Ivanov – voormalig voorzitter van de raad van bestuur van Almaz-Antei en Aeroflot - had een loopbaan bij de KGB van de Sovjet-Unie en de Russische FSB. | Mikhail Fradkov – voormalig hoofd van de Russische buitenlandse inlichtingendienst en voormalig premier- diende als ingenieur-tolk voor de ambassade van de Sovjet-Unie in India. |
| Sergei Chemezov – algemeen directeur van Rostec - is een voormalig spion. | Rashid Nurgaliev– voormalig minister van Binnenlandse Zaken en plaatsvervangend secretaris van de Veiligheidsraad - is generaal bij het leger en werkte voor de FSB. |
| Viktor Zubkov – president-commissaris bij Gazprom en voormalig premier - is een Russische ambtenaar. | Vladimir Kolokoltsev – minister van Binnenlandse Zaken en voormalig commissaris van politie van Moskou - is luitenant-generaal (politie). |
| Sergei Ivanov–Speciaal Presidentieel Vertegenwoordiger voor Milieubescherming, Ecologie en Vervoer - is een voormalig inlichtingenofficier van de KGB. | Viktor Cherkesov – directeur van de federale antidrugsdienst - is luitenant-generaal. |
| Nikolai Tokarev – president van Transneft - een voormalig KGB-agent. | Viktor Ivanov – voormalig directeur van de Russische federale dienst voor drugscontrole en voormalig voorzitter van Almaz-Antei - is een voormalig KGB-officier. |
| Bron: Daniel Treisman, and Open-Source Intelligence. |
Hoeveel macht hebben de silovarchen?
De silovarchen oefenen invloed uit op ondernemingen via posities in het management of in de raad van commissarissen.
Volgens Treisman zien siloviki het vaak als hun taak om problemen op te lossen die de oligarchen hebben veroorzaakt, zoals herstel van respect voor de rechtshandhaving, het uitbreiden van presidentiële bevoegdheden en invloed uitoefenen op de media en politieke partijen.
Silovarchen zien zichzelf als beschermers van de Russische staat. "Wanneer we kijken naar de algemene posities die zij innemen, kun je zeggen dat ze een aanzienlijke invloed hebben binnen de Russische staat", aldus Crosthwaite.
Volgens Crosthwaite houdt het systeem dat Poetin heeft opgebouwd in dat "toegang tot Poetin van vitaal belang is om je eigen belangen als lid van de siloviki veilig te stellen. In wezen is er een zeer kleine besluitvormingsgroep rond de president waar de macht is geconcentreerd."