Is die moedervlek echt zo onschuldig als de arts beweert? Is een operatie echt nodig of zijn er minder ingrijpende alternatieven?

Het kan voorkomen dat je vraagtekens zet bij het oordeel van je arts of de voorgestelde behandeling. In dat geval kun je een second opinion aanvragen. Een andere arts kijkt dan met een frisse blik naar jouw situatie.

Er zijn voorstellen gedaan om de second opinion (deels) uit het basispakket te verwijderen of er een eigen bijdrage voor te vragen. Maar naar aanleiding van een onderzoek door Zorginstituut Nederland, liet minister Edith Schippers van Volksgezondheid onlangs weten daar niets voor te voelen.

Ze beschouwt het aanvragen van een second opinion als een patiëntenrecht. Bovendien dragen second opinions volgens haar bij aan een betere kwaliteit van de zorg.

Weinig cijfers beschikbaar

Over het aantal verrichte second opinions in ons land bestaat niet veel informatie. Ramingen over 2012 (de meest recente gegevens die voorhanden zijn), komen uit op 11.683 second opinions. Bijna de helft hiervan heeft betrekking op orthopedie. Het totaal aantal second opinions ligt waarschijnlijk hoger, omdat onderzoeken die binnen hetzelfde specialisme van hetzelfde ziekenhuis plaatsvinden niet worden geregistreerd.

Ook over een mogelijke toename van het aantal second opinions bestaan geen cijfers. Dit is alleen bijgehouden op het gebied van neurochirurgie. Daar is het aantal second opinions tussen 2009 en 2011 met 60 procent gestegen van 842 naar 1.354. Cijfers over andere specialismen zijn er niet, maar Zorginstituut Nederland verwacht dat ook elders een stijging is te zien.

Verwijzing nodig

Wie een second opinion wil, heeft een verwijzing nodig van de behandelend arts. Deze moet het verzoek in principe honoreren, tenzij hij zwaarwegende argumenten heeft om dat niet te doen. Hij moet dat wel motiveren.

Wil de specialist niet meewerken of is de relatie met je zorgverlener verstoord, dan kun je ook aan je huisarts vragen om een verwijzing naar een andere deskundige. Een andere optie is een route via je zorgverzekeraar. Veel verzekeraars kunnen je helpen bij het aanvragen van een second opinion.

Basispolis

Zoals gezegd worden second opinions vergoed via de basispolis. Dat geldt alleen voor zorg die gedekt wordt uit de basisverzekering: zorg door de huisarts, specialist, klinisch psycholoog en verloskundige. De kosten van het onderzoek gaan wel ten koste van het eigen risico.

Als je de second opinion laat uitvoeren door een zorgverlener met wie je verzekeraar een contract heeft afgesloten, krijg je de kosten volledig vergoed. Ga je naar een andere aanbieder, dan moet je bij de meeste verzekeraars een deel van de factuur (meestal circa 25 procent) zelf betalen. Informeer je dus goed voor je een arts inschakelt, om onaangename verrassingen te voorkomen.

Wil je een second opinion laten uitvoeren door een tandarts, dan krijg je deze kosten meestal ook volledig vergoed, mits je een tandartsverzekering hebt afgesloten. Informeer wel voor de zekerheid vooraf bij je zorgverzekeraar naar de dekking.

Geen nieuw onderzoek

Als je een second opinion krijgt, doet de tweede arts het onderzoek in principe niet over. Hij krijgt het medisch dossier opgestuurd en dat is vaak voldoende om een oordeel te kunnen vellen. Soms neemt hij contact op met jouw eigen arts voor aanvullende informatie.

Mocht je bang zijn dat er bij het eerste onderzoek een fout is gemaakt, vraag dan de tweede arts om niet alleen te kijken naar de conclusies van je arts, maar ook naar bijvoorbeeld de röntgenfoto's of uitslagen van het laboratorium.

Je kunt ook vragen om een nieuw onderzoek. Je hebt wel kans dat je geen vergoeding krijgt als je eerder uitgevoerde onderzoeken opnieuw laat uitvoeren, zoals een mri-scan of een röntgenfoto. Bespreek dit vooraf met je zorgverzekeraar.

Best Doctors

Naast de reguliere second opinion bieden sommige verzekeraars voor aanvullend verzekerden ook de mogelijkheid om vragen voor te leggen aan een arts in het buitenland. Dit gebeurt via Best Doctors, een organisatie die beschikt over een database met 53.000 artsen (onder wie 100 Nederlandse artsen), verdeeld over ruim 450 (sub)specialismen. Dit zijn artsen die door collega's zijn aanbevolen.

Je krijgt de arts die je situatie bekijkt niet te zien. Hij krijgt je medische dossier en relevante zaken zoals röntgenfoto's toegestuurd en stelt op basis van deze informatie een rapport op met zijn bevindingen en suggesties voor de behandeling. De conclusies worden door een verpleegkundige aan jou teruggekoppeld en je ontvangt daarnaast een Nederlandstalig rapport. Dit kun je vervolgens met je eigen arts bespreken. Deze second opinion op afstand neemt circa twee tot drie maanden in beslag.

Eindoordeel van de arts

Welke second opinion je ook kiest; er komt een moment dat de deskundige zijn oordeel velt. Er zijn twee mogelijke uitkomsten: hij deelt de visie van jouw zorgverlener of hij geeft een ander advies.

De statistieken zijn wederom niet eenduidig. Bij sommige specialismen werd in minder dan 10 procent van de gevallen de diagnose gewijzigd, maar er zijn ook vakgebieden (zoals duizeligheidsstoornissen en neurologie) waar dat percentage boven de 30 procent uitkomt. In relatief meer gevallen leiden second opinions tot een ander behandeladvies.

Best Doctors houdt wel cijfers bij. In Nederland werd in 2011 in 35 procent van de gevallen een andere diagnose gesteld. In 59 procent van de gevallen werd ook de behandeling bijgesteld.

Dilemma

Het zal een geruststelling zijn als de tweede arts tot dezelfde conclusie komt als jouw behandelaar. Komt hij echter met een ander advies, dan zorgt dat voor een dilemma. Immers, wie heeft het nou bij het rechte eind? Stelt de tweede arts een andere behandeling voor, dan moet je afwegen in welke behandeling je het meeste vertrouwen hebt.

Weeg beide behandelingen tegen elkaar af. Is de ene meer belastend dan de andere? Zijn de slagingskansen vergelijkbaar? Zijn beide behandelmethodes even beproefd? En hoe zit het met de vergoeding door je zorgverzekeraar? Vind je het moeilijk om een keuze te maken, dan kun je een patiëntenvereniging om advies vragen.

Welke second opinion je ook kiest, je moet je wel realiseren dat de arts die hem uitvoert de behandeling niet overneemt. Hij geeft alleen zijn visie. Je blijft onder behandeling van je eigen zorgverlener. Je kunt wel naar aanleiding van de second opinion besluiten de behandeling elders voort te zetten.